Çince geliyor mu? (2)

Sevgili Milliyet Blog okuyucuları yazı dizimin ilk bölümünde Çince hakkında sizlere en verimli temel bilgileri vermeye çalıştım. Bugünkü yazımda ise Çincenin nasıl bir dil olduğunu öğrenilmesinin zor olup olmadığı hakkında sizlere bilgiler sunacağım yazı dizim ilerledikçe Çince hakkında gerekli olan en temel bilgilere sahip olacaksınız ve buda size bu dilin öğreniminde büyük kolaylık sağlayacak. İkinci bölüme hoş geldiniz…

Batılıların korkulu rüyası olan Çince geleceğin en önemli dillerinden biri olarak son zamanlarda karşımıza çıkmaya başladı. Çince İlk bakışta herkesi korkutan çok karışık şekillerin bulunduğu bir dil olarak bilinmektedir. Almanca, Fransızca, İspanyolca dilleri ile kıyaslarsak dilbilgisi olarak dünyanın en kolay dilbilgisi olan dillerinden birisidir. 4oo küsür hecenin(syllable) 4 ana ve birde 5. ton denen tonla seslendirilerek konuşulduğu Çinceyi en karmaşık yapan özelliği ise şekiller ile birçok anlam ifade etmesinin yanında tonlarında iyi tonlanmaması durumunda söylenmek istenenden çok daha başka anlamların ortaya çıkmasıdır. Aslında ilk dinleyişimizde kulağımıza “Çang,Çing,Çong” olarak gelen bu heceler, tonlar kullanılarak onlarca anlam ifade etmektedir. Tonların neler olduğuna yazımda çok fazla yer vererek aklınızı çok karıştırmak istemiyorum ama küçük bir örnek ile size daha çok yardımcı olayım Çince de “Ma” sesi tonlanarak anne, at, küfür gibi birçok anlama gelmektedir.Eğer tonlamaya dikkat etmezseniz ne karşınızdaki kişi sizi anlar ne de siz onu anlayabilirsiniz. Çince bir müzik dili gibidir alçalan yükselen tonlar dile ritmik bir hava katar tabiî ki bunu ilk başlayınca anlamak kolay değildir. Çince de kullanılan yazıdaki her bir şekle “im” adı verilir diğer bir deyişlede karakter diyebiliriz. Bir sözlükte ortalama 50.000 kadar im mevcuttur. Bu imlerin sesleri ise “Pinyin” denilen sistem ile yani bildiğimiz ABC ile yazılmaktadır böylece yabancılar Çince öğrenirken bilmedikleri kelimenin hemen nasıl okunduğuna bakarak o sesi çıkarabilmektedirler. Ufak okunuş farklılıkları olsa da çok kısa sürede “Pinyin” öğrenmek mümkündür. (Buna bir örnek vererek size yardımcı olayım örneğin ? “imi” Nİ diye okunur anlamı = sen ama her zaman okunduğu gibi değildir pinyin, buna da bir örnek verirsek eğer ? “imi” pinyinde ZHOU diye yazılır ama COU diye okunur anlamı ise= kıta, karaparçası demektir.).Tayvan da ise “BO, PO, MO, FO” denen yazımı çok farklı bir okuma sistemi kullanılmaktadır (Bu konuda bilgi almak isteyenlere tek tek yardımcı olacağım biraz detaylı çok girmek istemiyorum).Çince konuşurken genellikle bu imler ikili yazılır yani her “im” bir anlam ifade etse de, genellikle Çinliler iki şekli bir araya getirerek kullanmaktadırlar. Tek bir imin kullanılarak konuşulması daha zordur çünkü tek im kullanımında tonu yanlış söyleme riski çok fazladır. Yazılı belgelerde ve kitaplarda tek kullanılan birçok im mevcuttur yanına ikincisini koymaya gerek duymayarak anlamı ifade etmektedirler. Çince öğreniminde Türkler çok daha şanslılar çünkü bizim dilimiz Çincedeki birçok sese alışık yani pek zorluk çekmiyoruz öğrenirken. Bir Koreli bir Japon ise Çinceyi bir iki sene öğrense bile “SUO” sesine “ÇUO” demekte ve bunun farkında bile olmamaktadır. İlk başlarda gözlerimizi şaşırtan bu dil içine girdikçe gelişim göstermekte doğru öğretim sıkı tekrar ile daha kolay bir hal almaktadır. Konuşma bilgisi belli bir süre sonra kazanılsa da Çince yazıp okuma için aynı şeyi söylemek kolay değildir. Bir başka değişle bulmaca çözmek ile Çince okumak aynı şeydir parçaları birleştirerek istenilen anlamlar ortaya çıkmaktadır. 50000 den fazla farklı şeklin olduğu Çince dünyanın en zor yazı dilidir.Günümüzde de geçmişte de tüm “im”leri bilen kimse yoktur.Her im bir anlam her im bir hikaye gibidir.Bunları tek tek tonlarıyla öğrenip doğru zamanda doğru şekilde söyleyerek kendimizi Çince ifade edebiliriz.Toplumumuzda genel bir yargı olarak şu öne çıkmıştır 3000 im bilmek gazete okumak için yeterlidir.!! Tabiî ki de 3000 tane imi iyi özümsemiş kişiler rahatlıkla Çince konuşabilmektedirler. Gazete ve dergi okumak için 3000 im ne yazık ki istenilen oranda yeterli değildir. Bu okuduğunuz bölümlerinde içeriğine göre değişiklik gösterir. Okuduğunuz makale basit ve genel bir konu ise tabiî ki 3000 im bilgisi yeterli olacaktır.3000 im gazeteleri rahatlıkla okuma anlamına asla gelmemelidir. Özellikle özel isimler ve yer isimleri de Çince olarak yazıldığı için okuyucu neyin özel isim olduğunu genelde anlamamaktadır bununda en güzel yolu sürekli gazete ve dergi takip ederek konulardan uzak kalmamaktır. Örneğin Almanca,İngilizce,Fransızca gibi dillerde özel isimler Çincedeki kadar farklılık göstermemektedirler.Örneğin Tüm bu dillerde California dediğimiz zaman şehrin ismi açık ve herkesin anlayabileceği şekildedir.Çincede ise “JİA ZHOU(cou)” şeklinde okunmakta ve Çin yazısıyla ifade edilmektedir o yüzden bu dilde belli bir yere gelmek isteyenler her konuyu yakından takip etmeli ve mümkün olduğunca çok im bilmeye çalışmalıdır.8000-10000 imi iyi kullanan biri ise artık Çin dilin uzmanlık safhasına geçmiş sayılır.Bir yabancının bu kadar “im” bilmesi ise Uzakdoğu da çok büyük prestijdir.Sadece konuşmak isteyen kişilerin ise kendilerini çok fazla zorlamalarına gerek yok 2000-3000 “im” ile çok rahat Çince konuşacaklardır. .

Yine toplumuzda Çince hakkında kafalarda soru işareti bırakan bir bilgide Çincenin sağdan sola mı yukardan aşağıya mı? Yazıldığı sorusudur. Çince iki şekilde yazılır soldan sağa ve yukardan aşağıya, yukardan aşağı yazıldığı zaman ise ilk önce en sağdaki sütunun başından başlanarak aşağıya doğru okunması gerekmektedir. Bu şekilde yukardan aşağı yazılarda en son okunacak en soldaki sütundur. Bu yüzden Çince yazılmış bir çok kitabın kapağı bize göre terstir. Çizgi romanlarda da kapaklar tersten açılır, konularda sağdan sola doğru anlatılarak gelmektedir.Ama içlerinde kullanılan diyaloglar soldan sağa doğru yazılırlar. Peki yeni öğrenen biri bu “im”leri yazabilir mi? İşte buda batılıların en büyük sorunlarından biridir yani el ile yazmak çok fazla pratik ve alışkanlık gerektirir. Günümüz teknolojisi ile zaten el ile yazmaya gerek kalmamıştır elektronik ortamda çok rahat Çince yazılabilir. Pinyin ve Bo Po Mo Fo sistemi tüm bilgisayarlarda mevcuttur.

Bugünkü yazımda sizlere Çinceyi biraz daha sevdirdiğimi umuyorum. Bazı detaylar sizi sıkacağı için yazmaktan kaçındım. Amaç en basit şekilde bu konuyu sizlere sunmak Türkiye’de bu konuyla ilgili epey bir tartışma yapıldı hatta okullara bile konması gündemde bende halkaları birleştirerek sizlere sunarak bu konuyu artık çok anlaşılır bir konu yapmaya çalışıyorum. Yazı dizimin devamında Çinceyi nerelerde ve nasıl öğreneceğiz konusuna geçeceğim.Yazı dizimi takip ettiğinizi ve sevdiğinizi umuyorum yorum,soru,öneri ve eleştirilerinizi bekliyorum.Tekrar görüşmek dileğiyle (Bu içerikteki her bilgi kendi Çince tecrübelerimden sizlere sunulmuştur)