Çıplak gözle en fazla ne kadar uzağı görebiliriz?

Tüm insanların görüş kabiliyeti aynı değil tabii ki. Hatta yaşımız ilerledikçe; özellikle 40 yaşından sonra kademeli olarak bir düşüş gerçekleşiyor. Ayakta durup ileriye doğru bakıyorsak; hiçbir görme kusuru olmayan sağlıklı bir göz 20 kilometre uzağı görebilme gücüne sahip. Aslında bundan daha fazlası da mümkün ama bulunduğumuz ve baktığımız yere göre değişiyor. Hava ne kadar açık ve berrak görünse de toz, su buharı ve kirlilik gibi nedenlerle oluşan zerrecikler görüş mesafesini azaltıyor. Ayrıca gözlerimizin 20 kilometre öteyi görebilecek oluşu her seferinde o kadar uzağı görebileceğimiz anlamına gelmez. Çünkü gezegenimizin şeklinden dolayı oluşan kıvrılma etkisi bu mesafeyi daraltarak sadece ufka kadar görmemize izin veriyor. Örneğin, deniz seviyesindeysek ufuk 4,8 kilometre uzaklıkta. Dolayısıyla ufkun ardını göremeyeceğimiz için en fazla bu kadar uzağı görebiliyoruz. Ama Everest’in tepesinde olsaydık görüş mesafesi teorik olarak 339 kilometre kadar olurdu. Yine pratikte bu kadar uzağı göremeyiz çünkü havadaki zerreciklerin yanı sıra bulutlar da görüş alanımızı etkileyecektir. Ama bulutsuz bir gecede, deniz seviyesinden yüksekte ve görüşümüzü etkileyebilecek hiçbir ışığın olmadığı bir yerde durup gözlerimizi gökyüzüne çevirecek olsak çıplak gözle 2,5 milyon ışık yılı uzaktaki Androme-da galaksisini rahatlıkla görebiliriz. Eğer merak ediyorsanız; bu tam olarak 24 kentilyon kilometre anlamına geliyor.

Bu ansiklopedik bilgi doğrusu bana pek ikna edici gelmedi. Burada sadece görmekten bahsedilmiş, gördüğünü algılamak daha önemli. Gördüğünün ne olduğunu tespit edemiyorsan 20 kilometre uzağı görsen neye yarar. Gerçek görme bence dürbünle bakar gibi gördüğünü seçip anlayabildiğin görmedir. Bakacaksın, bu budur diyeceksin.

Burada yazılanlar biraz afakî de geliyor bana Everest’in tepesinden bakınca görüş mesafesi 339 kilometreymiş. İnanılır gibi değil. Dağın tepesinden bakınca örneğin 339 kilometre uzaktaki Nepal ya da Çin şehirlerini görebiliyoruz demektir.

Ayrıca insanların ne kadar mesafeyi görebildikleri konusunda bilgileri olduğunu sanmıyorum. Düz bir arazide 20 kilometre uzağı görmemiz (yani sadece görmemi) bile işe yarayabilir. Gördüklerimizi seçip ayıramasak bile oradaki durum hakkında kabaca bilgi sahibi oluruz. Yüksekten bakıyorsak deniz, göl hatta nehirleri fark edebiliriz. Buradan şunu anlıyoruz, gözlerimiz ihtiyacımız olan kadar görebilmeyi sağlıyor. Bazı mesafelerde görmek için değil gördüklerimizi netleştirmek için dürbün kullanıyoruz.

Sorun görmede değil,net görmede. Değilse 150 milyon kilometre uzaktaki güneşi görüyoruz örneğin. Ama nasıl görüyoruz, o önemli. Bir de her şeyi net görseydik belki yanına gitme gereği duymazdık. Onun için de olabilir. Öte yandan daha kısa mesafede görebilseydik ama net görebilseydik diyorum. Gözlerimizi kısıp yıldızlara bakıp duruyoruz. Ayrıca görebildiğimiz alan bize yeter. Bazı kimseler gözümüzün önünü görelim kâfi diyebilir ama uzaklara bakmanın da önemi var.