Çobanlıktan veziriazamlığa bir yükselişin hikâyesi…

Sokollu 16yy’ın ilk yıllarında Bosna’nın Vişegrad kazasının Rudo nahiyesinin Sokoloviç (Şahinoğlu) köyünde köy ile aynı ismi taşıyan bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Bir müddet çobanlık yaptı. Devşirme toplamakla görevli olan Osmanlı memurları onu fark ettiler ve aldılar.

Daha sonra Kanuni’nin isteği ile Edirne de eğitimi başladı. Sokoloviç olan ismi Mehmed olarak değiştirildi. Enderun’dan Hazineye oradan da Has odaya alındı. İlerleyen zamanlarda ise rikâbdar, çuhadar, silahdar, çeşnigirbaşı ve kapıcılar kethüdası oldu.

Barbaros’un ölümü üzerine Kaptan-ı Derya olan Sokollu’nun artık saray dışı memuriyet hayatı başlamış oldu. 1550 de Rumeli Beylerbeyi oldu. 1554 te ise vezir oldu. Şehzade Selim ve Bâyezid mücadelesinde padişahın emri ile Selim’e yardım etti.

Veziriazam Semiz Ali Paşanın ölümü ile de ikinci vezir olduğu için veziriazamlık koltuğuna Sokollu oturmuş oldu.

Sokollu veziriazamlığa aniden yükselmedi belirttiğim gibi sırasıyla birçok memurluktan geçip bu koltuğu hak etti.

Sokollu Sigetvar seferi sırasında vefat eden Kanuni’nin ölümünü büyük bir hassasiyetle gizleyerek sefere gölge düşürmemiş ve Şehzade Selime temkinli bir şekilde haber yollayarak ortalık karışmadan bu seferin başarılı bir şekilde sonuçlanmasında büyük rol oynamıştır. Bu durum onun devlet yönetimindeki başarılarını adeta bir başlangıcı olduğu sinyalini vermekteydi.

Sokollu’nun en büyük başarılarından biri olarak sayabileceğimiz olay İnebahtı yenilgisinin altından muhteşem bir kararlılık ve inanmışlıkla kalkıp daha güçlü bir donanma oluşturmasıydı. Tıpkı o meşhur sözünde ki gibi:

''Sizden bir krallık yer almakla, bir kolunuzu kesmiş olduk, siz ise donanmamızı mağlup etmekle sakalımızı tıraş ettiniz.

Kesilmiş bir kol yerine gelmez ama tıraş edilmiş bir sakal evvelkinden daha gür çıkar.''

Şimdi Batılı tarihçilerin yorumlarına değinmek istiyorum…

Hammer: İnebahtı Muharebesi’ni sanki Türk’ler kazanmış zan olunur.

Voltaire: Türk’ler İnebahtı Muharebesi’ni sanki kaybetmemiş de kazanmış gibiydiler.

Başka bir mevzu ise büyük önem arz ede Don-Volga kanalı projesinin gerçekleştirilmesidir. Mustafa Müftüoğlu gibi bazı yazarlar Sokollu’nun bu projeye yeterince önem vermediğini ve bu projenin altından kalkamayacak olan Kasım Paşayı görevlendirdiğini ve bunun bir ihanet sayılabileceğini belirtmektedirler. Ancak o dönemin kaynakları incelendiğinde tam tersine Sokollu’nun bu projeye öncülük ettiği ortaya çıkar.

Sokollu kalbine saplanan bir hançerle öldürülmüştür. Suikast te Hamzavilerin parmağı olduğu söylenmektedir.

Tarikatın şeyhi yıllar önce idam edilmişti. İntikam için Sokollu’yu öldürdükleri ileri sürülmektedir.

Sokollu ileri görüşlü ve hayırsever biriydi. İleri görüşlü siyaseti sayesinde büyük işler başarmıştır. Her zaman devletin çıkarlarını ön planda tutmuş, devletin çıkarı savaşı gerektiriyorsa savaşı barışı gerektiriyorsa barışı savunmuştur. Üç padişahlık dönemi geçirmiş toplamda 14 yıl veziriazamlık yapmıştır. Sokollu veziriazamlığında Osmanlı gücünün en zirvede olduğu zamanlarını yaşamıştır. Hatta bazı tarihçiler yükseliş devrini onun ölüm tarihi 1579 ile bitirirler.

Sonuç olarak Türk tarihinde geçen en önemli devlet adamlarında biridir Sokollu Mehmed Paşa.

Hoşça kalın, dostça kalın, sevgiyle kalın…

twitter.com/muhammeddede