Çocuğunuz yemek mi seçiyor yoksa yutma bozukluğu mu var?

Yutma bozuklukları akciğer enfeksiyonuna kadar gidebilen çok ciddi sorunlara yol açabiliyor.

Çocuğun yemek yememesinin nedeni ciddi bir sorun olabilir. Çoğu zaman fark edilmeyen yutma bozuklukları bunlardan biri. Yutma bozukluklarının akciğer enfeksiyonuna kadar gidebilen çok ciddi sorunlara yol açabileceği uyarısında bulunan Dil-Konuşma Patoloğu ve Yutma Bozuklukları Uzmanı Gayem Köprücü, “Yemek seçtiğini sandığınız çocuk aslında gerçekten yemeği yiyemiyor yani yutma bozukluğu yaşıyor olabilir. Derdini de anlatamaz, bu yüzden aileler çok dikkatli olmalı” diyor.

 Bebek çok sık kusuyorsa şüphelenmek gerektiğini belirten Köprücü, yutma bozukluklarının belirtileri hakkında şunları söylüyor: “Çok küçük çocukların yemek yerken vücudu kasılır. Yutamadığı için değişik kıvamdaki yiyecekleri reddeder. Örneğin çocuk, içinde pirinç olan çorbalar gibi iki farklı kıvamın bir arada olduğu yiyeceklerle zorluk yaşıyor olabilir, çiğneme ve yutma süresi uzadığı için beslenme zamanı uzayabilir, lokmalar ağız kenarından dökülebilir, beslenirken öksürük ve öğürme oluşabilir, doğru nefes alıp vermekte zorlanabilir. Besleme sonrasında çocuğun çıkardığı sesler ıslak ve hışırtılı değil, temiz ve net olmalıdır. Besleme sırasında daha dik pozisyonda olan çocuk, beslemenin hemen ardından yatay pozisyona getirilirse ağızda birikenler nefes borusuna akabilir ve çocuk bunu hissedip öksürerek temizleyemeyen bir durumda ise akciğer tehdit altına girer. Yani bizler öksürüğün kuvvetli ve yerinde olmasını olumlu değerlendiririz ancak fazla sayıda öksürük de sorunlara işaret edebilir. Bütün bunların sonucu olarak çocuk kilo alamaz, büyümesi yavaşlar.”

 TANI NASIL KONULUYOR?

Bir dil ve konuşma patoloğunun, çocuğun beslenme ve yutmasını değerlendirmek üzere gerekli testleri yaptığını söyleyen Köprücü, tedavide izlenen yöntemi, “Belli çalışmalar planlanır, bunlar anne-baba aracılığı ile yaptırılması gereken pozisyonlamalar ve egzersizleri içerir. Bu egzersizler beslenme ve yutma işleminde kullanılan kas kuvvetini, duyusunu ve koordinasyonunu geliştirir. Ayrıca beslenme ve yutmayı geliştirecek yönde özel yiyecekler, araçlar ve teknikler öğretir” diye özetliyor.

Yutma Bozukluğu Nedir?

Yutma bozukluğu/disfaji yutmanın değişik basamaklarında ortaya çıkabilir:

Oral faz-emme, çiğneme ve yiyecek-içeceği yutağa doğru hareket ettirme

Farengeal faz-yutmanın başlatılması, lokmanın yutaktan boğaza doğru sıkıştırılarak gönderilmesi, nefes yolunun kapanması ile lokmanın nefes borusuna kaçışının (aspirasyon) ya da boğulmanın önlenmesi

Özefageal faz-yemek borusunun üst ve alt bölümlerindeki sfinkterlerin açılıp kapanarak kasılmalarla lokmayı sıkıştırıp aşağıya doğru göndermesi

Çocuklarda beslenme ve yutma bozukluklarının ortaya çıkış sebeplerinden bazıları nelerdir?

Sinir sistemi problemleri (serebral palsy, menenjit, ensefalopati)

Gastrointestinal problemler

Prematür doğum, düşük doğum kilosu

Kalp hastalığı

Damak/dudak yarığı

Solunum yolunu etkileyen durumlar

Beslenme ve yutma bozukluklarının belirtileri nelerdir?
Çok küçük çocuklarda:

Beslenme sırasında vücudun kasılması, yay şeklini alması

Beslenme sırasında iritabilite ya da uyanık kalma problemi

Değişik kıvamlardaki yiyecekleri reddetme

Beslenme zamanının uzaması (30 dakikayı aşması)

Genel çocuk popülasyonunda:

Lokmanın ağız kenarından fazlaca miktarda dökülmesi, akması

Yutma sonrasında ıslak, yapışkan, kısık ya da nefesli sesin ortaya çıkması

Yemek sırasında öksürük ya da öğürme

Tekrarlayan pnömoni ya da solunum yolu enfeksiyonları

Nefes alış-verişle yutma işlemini koordineli olarak yapabilmede problem

Sıkça ortaya çıkan tükürme

Kilo almada ya da büyümede durma, azlık

Bu problemlerin çocukta ortaya çıkardığı etkiler nelerdir?

 Sıvı kaybı ya da yeterli besin alamama

Aspirasyon (lokmanın nefes yoluna kaçması) riski

Tekrarlayan pnömoni ve solunum yolu enfeksiyonlarının kronik akciğer hastalıklarına yol açması

Yemek yemeyi içeren sosyal durumlarla ilgili olarak çekingenlik ve utangaçlığın, kendini ortamdan soyutlamanın ortaya çıkması

Çocuğum için kimden yardım alabilirim?

Çocuğunuzun beslenme ve yutma probleminin olası sebebi ile ilgili olarak doktoruyla görüşün. Bir dil ve konuşma patoloğu çocuğunuzun beslenme ve yutmasını değerlendirmek üzere gerekli testleri uygulayacak, mümkün olan tedaviyi planlayıp yapacak uzmandır. Beslenme ve yutma problemlerinin teşhis ve tedavisinde sağlık alanında çalışan değişik konulardan uzmanlar bir araya gelerek durumu ele alacaklardır.