Çocuk hakları

İnsanoğlunun kişiliğinin oluştuğu en önemli dönem çocukluktur. Bu önemi tüm dünya fark etmiş olacak ki Birleşmiş Milletler Örgütü 20 Kasım 1989 tarihinde Dünya Çocuk Hakları Sözleşmesini deklare etmiştir. O tarihten itibaren her 20 Kasım, Dünya Çocuk Hakları günü olarak tüm dünyada kutlanmaktadır. Dikili Belediyesi kendi imkanları ile yerel düzeyde Çocuk Hakları Haftası çerçevesinde çeşitli kültürel etkinlikler düzenlemektedir. Çocukların ne tür hakları olduğu konusunda yeterince bilgiye sahip miyiz? Küresel düzeyde bu konuyu incelediğimizde oldukça karamsar bir tablo ortaya çıkmaktadır. Milyonlarca çocuk eğitim hakkından yoksun kalarak ağır şartlarda işçi olarak çalışıyor.Uluslararası İşçi Örgütü’nün (ILO)[1] verilerine göre dünya genelinde 5-17 yaş arası çalışan çocukların sayısı 215 milyon olarak tahmin edilmektedir. Bu çocukların 53 milyonu, 15 yaşından küçük ve çoğunluğu düşük ücretle ya da ücretsiz çalıştırılıyor. Yaşanan ekonomik kriz ve kıtlık çocukların çalışma gereksinimlerini tetikliyor. İş onlar için kurtuluş umudu. Çocuklar, kişisel ve sosyal gelişme döneminde hayatlarını riske atıyorlar. 

1839’da kurulan ve en eski hakları örgütü olarak bilinen Uluslararası Kölelik Karşıtı Örgütü (ASI)[2] çocuk işçilerin olduğu ülkeler ve çalıştığı sektörler hakkında araştırmalar yaptı. Bu incelemelere göre çocuklar; kibrit, havai fişek, cam eşya fabrikalarında, inşaat, madencilik ve tarım sektöründe, dilencilik gibi işlerde çalışmaktadır. Bunların dışında özellikle geri kalmış ülkelerde kız çocukları cinsel köle olarak kullanılmaktadır. Dünyamızdaki 30’dan fazla savaş bölgesinde, 300.000 civarında çocuk, silah altında asker olarak görev yapmakradır. Hatta bunların bazıları 10 yaşın altında. Çocuk askerler, cephe hatlarında çatışmaya giriyorlar, destek kıtalarında görev yapıyorlar. Çatışmalara katılan çocuklar, uzun süre etki gösteren bir travma yaşıyorlar. Uluslararası Kölelik Karşıtı Örgütü’nün yapmış olduğu incelemelere göre Türkiye’den çalışan çocuk işçiler genellikle mobilya, fıstık, kimya ve pamuk sektörlerinde çalışıyorlar. Türkiye İstatistik Kurumunun yapmış olduğu araştırmaya göre 2006’nın IV. Döneminde Türkiye’de 6-17 yaş grubundaki çocuk sayısı 16 Milyon 264 bindir. Bu çocukların %84.7’si okula giderken, %15.3’ü okula gitmemektedir. Okula gitmeyen kız çocuklarının %58.8’ni kız çocukları oluşturmaktadır. 

Türkiye’de 6-17 yaş grubundaki çalışan çocuk sayısı 958 bin kişi olarak hesaplanmıştır. Bu çocukların büyük bir kısmı okula devam edememektedir. Çalışan çocukların %40.9’u (392 bin kişi) tarım sektöründe çalışırken, %59.1’i (566 bin kişi) tarım dışı sektörlerde faaliyet göstermektedirler. Çocukların %53’ü ücretli veya yevmiyeli, %2.7’si kendi hesabına, %43.8’i ücretsiz aile işçisi olarak çalışmaktadır[3]. Elbette 2010 senesindeki durum nasıl onu tam olarak bilemiyoruz. Yukarıdaki genel veriler şunu gösteriyor ki, çocuklar tam olarak çocukluklarını yaşayamıyorlar. Bunun en önemli nedeni ekonomik faktörler ve eğitime verilen finansal desteğin yetersizliğidir. Birleşmiş Milletlerin belirlediği “Bin Yıllık Kalkınma Hedefleri” doğrultusunda, tüm dünyada kız ve erkek çocuklarının eğitimi konusu, projeler kapsamına alınmıştır. Gerek ülkemizde gerek dünyamızda eğitimin daha çok üzerine düşülmeli ve bu konuda daha çok maddi kaynaklar yaratılmalıdır. 

Eğitimden bahsetmişken, tüm öğretmenlerin ve eğitim uğruna mücadele verenlerin günü kutlu olsun. 

[1]http://www.ilo.org/global/langen/index.htm [2]http://www.antislavery.org/english/ [3] TÜİK Haber Bülteni, sayı: 61, 20 Nisan 2007