Çocuklara sihirli bir dokunuş: Emdr

Hayatta yaşanan üzücü olaylar yetişkinler kadar çocukları da olumsuz yönde etkiliyor. Ayrıca, ebeveynlerinin yaşadığı olaylardan da çocuklar etkileniyor. Bir çocuğun travma yaşaması için illa ki olumsuz olaya maruz kalması gerekmiyor. Yaşanan olumsuz olayı duyması, tanık olması da travmatik olabiliyor.

Yaşanan korku ya da şiddet içerikli oyunlar, izlenen filmler, bu filmleri izlemese bile arkadaşlarından duyması, bombalı saldırıya tanık olmasa anne-babasından duyan bir çocuk kendini güvende hissetmiyor ve travmatik etkisi oluyor.

EMDR Terapi’yi tanıyalım

Çocuklar doğal afetlerden ya da insan eliyle yaratılan travmatik olaylardan olumsuz etkileniyor. Örneğin deprem yaşanan bir bölgede bazı çocuklar travma yaşarken bazı çocuklarsa arkadaşlarıyla gülüp eğlenebiliyor. Bu bize gösteriyor ki her çocuk aynı olaydan aynı şekilde etkilenmiyor. Bazılarının yarası kendiliğinden bir süre sonra kabuk tutup kapanırken, diğerlerinin ise hala kanamaya devam edebiliyor.  İşte bu aşamada kısa süre de hızlı sonuç veren ve insanların yarasını kapatmasına yardımcı olan, adeta sihirli bir dokunuş yaratan EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden Yapılandırma) Terapisini sizlere anlatacağım.

Günümüzde EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaşma ve Yeniden İşleme) ile çocukluktan yetişkinliğe birçok insan yardım almaktadır. EMDR, başlangıçta travmatik durumlarda kullanılan bir teknik olarak da bilinmekteydi. Şimdilerde artık her tür psikolojik sorunun çözümünde iddialı terapi yaklaşımı, Türkiye’deki anne-babalar tarafından az bilinen yöntemlerden birisidir. Emdr Terapisi; olumsuz duygu, duyumsama ve inanışları içeren işlenmemiş anıları hedef alır. Beynin bilgi işleme sisteminin harekete geçirilmesiyle eski anılar da çok geçmeden “hazmedilir”. Yani yararlı olan şeyler öğrenilir, yararsız olanlar atılır ve anı, bellekte artık zarar vermeyecek şekilde depolanır.

Çocuklarda EMDR Terapisi

EMDR Terapisi hemen hemen her yaşa uygulanabilmektedir. Çocuklarla çalıştığım için EMDR’ın çocuklara hangi durumlarda uygulandığını ve nasıl etkiler yarattığını aktaracağım.

Kötü olaylar yaşadığımızda birçok duygu hissederiz ve olayla ilgili düşünceler ve görüntüler aklımızdan çıkmaz. Bu karışık şeyleri taşıyan zihnimizdeki bir kutu gibi düşünün. Zihnimizdeki karışık bu kutu, bedenimizi, hislerimizi ve düşüncelerimizi olumsuz yönde etkilemektedir. EMDR tekniği, çocukların beynindeki bu kutuları küçülterek daha sonra da bu kutulardan kurtararak çocuklara yardım eder.  Bunun sonunda çocuklar rahatsız eden görüntü, düşünce ve duygulardan uzaklaşırlar.

EMDR’nin sihirli dokunuşları

EMDR, travmatik deneyimler sonucu çocuklarda meydana gelen birçok olumsuz etkileri aşamalı olarak duyarsızlaştırmaktadır. Çocukların duygu, düşünce ve bedeninde ki olumsuz anılarını, duyumlarını ve duygularını etkisiz hale getirmektedir. Çocuk, o anıyı hatırlar fakat duyarsızlaşmıştır. Kaygısı sonucu mide bulantısı yaşayan ve sürekli kusan bir çocuğa uygulanan EMDR sonucunda çocuk, kaygılandığı şeyi hatırlamaktadır fakat kaygısı kaybolmuş ve midesi rahatlamıştır.

Her çocuğun olumsuz yaşadığı olaylar aynı olsa da birbirinden farklı etki yaratmaktadır. EMDR’ın sihirli dokunuşu bazen tek seans bazen de olayın etkisi ve çocuğun durumuna göre birkaç seans sürmektedir. Oynadığı bir oyundan travmatize olmuş bir çocuk, tek seanslık EMDR terapisi sonucu normalize olabilmiştir. Korku ve kaygısıyla baş edebilmiştir.

EMDR Terapi hangi problemlerle çalışır?

EMDR Uygulama Alanları; Travma, Öfke, Üzüntü, Korku Gibi Duygular, Bağlanma Sorunları, Depresyon, Öğrenme Bozukluğu, Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu, Otizm Ve Gelişimsel Bozukluklar, Performans Arttırma, Psikosomatik Bozukluklar, Davranış Bozuklukları… olarak devam eder.

EMDR ile birçok travmatik deneyimde etkili sonuçlar alınmaktadır. Bunlar; doğum travmaları, hastalıklar, bağlanma sorunları, kardeş kıskançlığı, okul ve öğrenme sorunları, kayıplar, kazalar, şiddet, taciz, istismar, travmaya tanık olmak, doğal afetler, terör gibi insan eliyle olan olaylar, dinlediği ya da anlatılan olumsuz deneyimler, sevdiği, bağlandığı kişinin başına gelenlerdir.

Büyük T, Küçük t (Travmaları)

Kazalar, kayıplar, ciddi hastalık ve kendisinin ya da başkasının yaralanması, fiziksel ya da cinsel saldırı, savaş, doğal afetler büyük “T” ise, bir de küçük “t” ’ler vardır. Küçük “t” travmalar dediğimiz; gündelik yaşamda herkesin başına gelebilecek travmalardır. Küçük “t”’ler; yetersizlik, başarısızlık, kıyaslanma, dışlanma, ihmal edilme, terk edilme, aşağılanma, cinsel taciz vb. gibi bir kişiyi çok etkileyen ancak bir başka kişiyi hiç etkilemeyen olaylardır.. Büyük “T” mi yoksa küçük “t” mi kolay temizlenir diye sorarsanız ilk akla gelen büyük “T” olsa da gerçek şu ki küçük “t” ler daha zor temizlenmektedir. Çünkü hepimiz binlerce küçük “t” olayları yaşarız. Bilmediğimiz ya da farkında olmadığımız bir sürü küçük “t” travmalarımız vardır.

Uzmanlar, EMDR terapisi ile büyük ya da küçük travmaları duyarsızlaştırmak üzere çalışmaktadırlar.  

EMDR nasıl uygulanır?

EMDR Terapisi, çocuklara sihirli dokunuşlarıyla yetişkinlere göre daha kısa süre de sonuçlar alınmaktadır. Çocuklar için eğlenceli bir terapi tekniğidir. EMDR, uygulamalarından bilateral dediğimiz beynin iki bölgesini uyardığımız sağ sol göz hareketleri, omzuna ya da dizine dokunma ya da çocukların çok sevdiği marakasla, parmak şıklatmayla uyarım verme gibi. Peki bunu neden yapıyoruz?

Düğümlenen kanallar EMDR uygulamaları ile sağ beynin koordineli olarak sol beyinle eş güdümlü bilgi transferinde olması sağlanır. Akılcı beyin olan sol beyinle sağ beynin iletişimi sağlanır. Sağ beyinde depolanmış anıları yani düğüm halinde olan anıları sol beyine aktararak çözülmesini sağlıyoruz. Çocukların sağ beynindeki karışık ve sıkıca kapanmış kutularını açıyoruz ve kutuların boşalmasını sağlıyoruz. Bunun sonucunda çocuğun düşüncesindeki, duygusundaki ve bedenindeki kutular hafifliyor. 

Çocukların kanalları daha kısa olduğu için daha kısa süre de çözülmektedir. Fakat yetişkini düşündüğünüzde geçmiş travmaları çoksa hepsi birbirine sarmal haline geçmiş olabileceğinden çocuklara göre biraz daha zaman alabiliyor.

Çocuklarda EMDR nasıl uygulanır?

Çocuklara EMDR uygularken en başta çocuğun kendini güvenli hissetmesi oldukça önemlidir. Ağır bir travma yaşadıysa güvenli bir yer bulmasında güçlük yaşayabiliyor. Bu durumlarda, uzmanlar bir takım müdahalelerle yardımcı oluyorlar. Çalışmalarda çocuğu rahatsız eden anılarla çalışıyoruz. Çocuklarla aşamalı olarak resmini çizdirerek ve ardından çift yönlü uyarım kullanarak çalışmalarımıza devam ediyoruz. Birçok bilişsel müdahalelerle çalışmalarımızı sonlandırıyoruz. Önemli olan çocuğunuzun anılarını silmiyoruz sadece o olaya ilişkin oluşan negatif düşünceler, eşlik eden duygu ve duyumların nötrleşmesinin yolunu açıyoruz. Örneğin, kaza yaşayan bir çocuk EMDR çalışmalarından sonra kazayı hala hatırlıyor fakat onunla ilgili olumsuz düşünce, duygu ve beden duyumu hissetmiyor. Kendisiyle ilgili negatif inancı da pozitif inanca dönüşüyor.

Geceleri kendi yatağında yatamayan ve korkan bir çocuk, EMDR çalışmalarından sonra odasında tek başına yatabilmesi ve bunun kısa süre de olması aileleri çok şaşırtmaktadır. Takıntı ve tikleri olan bir çocuğun, EMDR çalışmalarından sonra aşamalı olarak bu davranışlarının azalması aileleri EMDR tekniğine inancını arttırmaktadır. Küçük çocuklarla çalışırken ise; seansa anne de dahil edilmekte ve çocuk annenin kucağında çalışmaya katılmaktadır.

Travma İyileştirme Grubu Gönüllüleri

Tüm dünyada Travmatik olaylar sonrası mağdurlara gönüllü ve ücretsiz destek veren ve EMDR’ı insani amaçla kullanan EMDR HAP örgütlenmesi var. Bu uluslararası yardım ağının bir uzantısı da ülkemizde hizmet vermektedir. EMDR Terapisini gönüllü olarak uygulayan “Travma İyileştirme Grubu” ülkemizdeki bir çok kitleleri etkileyen travmatik olaylara müdahale etmiştir.. Bu grup, Türkiye’de doğal afet ya da insan elinden meydana gelen terör olayları gibi durumlarında mağdurlara gönüllü olarak hizmet vermektedir. Örneğin, Soma Maden Kazası, Havaalanı Patlaması, Çanakkale/Ayvacık Depremi, İzmir Adliye Saldırısı olaylarında bir çok gönüllü EMDR terapist tarafından çalışmalar yapılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda oldukça etkili sonuçlar alınmış ve çalışılan kişiler olayların etkisinden sıyrılmışlardır.

Anne-babaların bilmesi gerekenler

EMDR çocuğunuzun anılarını silmez. Baş edemediği düşünce, duygu ya da beden

duyumlarındaki düğümleri çözer ve duyarsızlaştırır.EMDR ile çocuğunuz güçlenir ve duygularıyla baş etme becerileri gelişir.

EMDR, yapılması için yukarıda belirttiğim büyük “T”’leri yaşaması değil, küçük “t” leri yaşadığında da uygulanmaktadır.

Çocuğunuza “bunda korkacak ne var? bundan da etkilenilir mi” gibi cümleler kurmak yerine çocuğunuzun tarafından dünyaya bakın ve onun etkilenmiş olabileceğini kabul edin.

Sizin yetişkin olarak baş edebildiğiniz bir şeyden, çocuğunuz olumsuz etkileniyor olabilir.

Anne-babalar bu yöntemi hipnozla karıştırmaktadırlar. EMDR’da kişinin bilinci açıktır ve terapi sürecinde çalışmaya dahildir ve aktif olarak katılır.

EMDR tekniği, kısa sürede olumlu etkiler yaratmaktadır.