Çocuklarda dışkı kaçırma sorunu (Enkoprezis)

Dışkı kaçırma (enkoprezis) nedir?

Çocuklardan daha çok ailelerin rahatsız olduğu dışkı kaçırma ya da enkoprezis, polikliniklerimizde sık olarak rastladığımız bir durumdur. Çocuğun dışkısını kaçırdığını farketmemesi anne ve babayı haklı olarak ciddi bir sorun olasılığı nedeniyle endişelendirir. Oysa ki çocukların çok azında buna neden olabilecek yapısal bir sorun vardır. Çocuklarda dışkı kaçırmanın en önemli nedeni iyi tedavi edilmemiş kabızlıktır. Bu nedenle uygun bir kabızlık tedavisi ile sorun kolaylıkla ortadan kaldırılabilir.

Enkoprezis; bezden çıkmış, yani dışkısını tuvalete yapan çocukların istemsiz olarak dışkı kaçırmasıdır. Bu çocukların iç çamaşırları hemen her gün az ya da çok dışkıyla bulaşır. Dışkı kaçırma erkek çocuklarda daha sık olarak görülür. Genellikle gündüz saatlerinde olur.

Dışkı kaçırmanın nedenleri nelerdir?

• Kaçan dışkı yumuşak olmakla birlikte, dışkı kaçıran çocuklarda genellikle uzun süreli bir kabızlık öyküsü vardır.

• Ancak, her hastada alışık olduğumuz kabızlık öyküsü olmayabilir. Bazı çocuklar her gün düzenli olarak tuvalete gidebilirler. Bu çocuklardaki sorun, tuvalete gitmelerine karşın dışkıyı yeterince boşaltmamış olmalarıdır.

• Çoğu çocukta aynı zamanda yeme sorunu da vardır. Çocuklar genellikle katı gıdalarla tatlı ve çikolata gibi şekerli gıdaları tüketmeye eğilimlidir.

• Dışkı kaçırma, daha önceden anüs ve bağırsaklar ile ilgili olarak geçirilmiş ameliyatlardan sonra da görülebilir.

• Spina bifida olarak bilinen ve doğumsal olarak omurganın alt kısmında kemik yapıda oluşan anormallik de dışkı kaçırmanın nedenleri arasındadır.

• Toplum içerisinde dışkı kaçırmanın nedeni olarak sıklıkla ruhsal (psikolojik) bir neden olabileceği düşüncesi hakimdir. Kimi çocukta aile içi geçimsizlik, okul başarısızlıkları, kardeşler arasında sorun gibi nedenler dışkı ve idrar kaçırmaya neden olabilir. Ancak, çocuğun dışkı kaçırmasını öncelikle böyle bir nedene bağlamak asıl nedenin gözden kaçmasına ve sorunun daha da derinleşmesine neden olacağı bilinmelidir.

Bulgular nelerdir?

En sık saptanan bulgu, çocuğun iç çamaşırında sürekli olarak az miktarda dışkının olmasıdır. Çocuk genellikle dışkı kaçırdığının farkında olmadığını söyler.

Genellikle yemekten sonra başlayan bir karın ağrısı vardır. Bunun nedeni, yemek sonrası başlayan bağırsak hareketleri ve dışkılama gereksinimidir (oral-fekal refleks). Kimi çocuk sanki dans eder gibi hareketler yapıp bacaklarını çaprazlaştırır ve kakayı geciktirmeye çalışır. Bu da kramp şeklinde karın ağrısına neden olur. Bu şekilde dışkı saklama, dışkı kaçıran çocuklardaki en tipik bulgulardan biridir.

Bir diğer bulgu da, çocukların tuvalette çok kısa süre kalmalarıdır. Bağırsak tam olarak boşalmadığından içeride kalan dışkı genellikle çocuk oynarken, hoplayıp zıplarken, gülerken ya da gaz çıkarırken kaçar. Bunun nedeni, dışkı tutmayı sağlayan kasların bu tür aktiviteler sırasında istemszi olarak gevşemesidir.

Tedavide ne yapılmalıdır?

Dışkı kaçıran her çocuk ayrı ayrı ele alınmalıdır. Öncelikle diyet, düzenli tuvalet alışkanlığı ve yardımcı ilaçlardan oluşan bir kabızlık tedavisi uygulanmalıdır. Bu önlemler ile hastaların %90’ında olumlu yanıt alınır. Büyük çocuklarda çocuğun kendine güvenini artıracak bir yaklaşım yararlı olabilir. Tedaviye karşın yakınmaları geçmeyen çocuklarda ise olası diğer nedenler araştırılmalıdır.

Sağlıklı günler dileklerimle.

Prof. Dr. İrfan Serdar ARDA

Çocuk Cerrahisi Uzmanı

driserdararda@gmail.com

http://driserdararda.com

https://www.facebook.com/ArdaCocukCerrahisiSayfasi

https://twitter.com/drserdararda

https://tr.linkedin.com/in/isarda