Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 
 

Dr Genco Usta Çocuk Ergen Psikiyatrisi Uzmanı

http://blog.milliyet.com.tr/cocukpsikiyatri

08 Ağustos '14

     
    Kategori
    Bebek - Çocuk
     

    Çocuklarda Tuvalet Eğitimi

    Çocuklarda Tuvalet Eğitimi
     

    Çocuklarda Tuvalet Eğitimi


    Tuvalet eğitimi çocuk açısından değerlendirildiğinde önemli gelişimsel basamaklardan birisidir. Bu süreçte çocuğun fiziksel olarak uygulamalara hazır olmasının yanında ailenin tutum ve davranışlarının temel oluşturduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Diğer yönden özellikle pek çok okul öncesi kuruma başvuru şartının “tuvalet eğitimi almış olmak” olduğu düşünüldüğünde, çalışan bir anne açısında oldukça önemi bir süreç olduğu anlaşılabilir.
    Tuvalet eğitimi için uygun yaşlar çocuktan çocuğa farklılık gösterecektir. Bu süreçte her çocuğun bilişsel, fiziksel gelişiminin farklı olacağı ve uygulamalara uyumunun farklılıklar gösterebileceği unutulmamalıdır. Komşunun çocuğu 2 yaşında bu eğitimi aldı, kardeşi 3 yaşında hiç sorun yaşamadı gibi yaklaşımlar her çocuğun kendine özel gelişim sürecine saygısızlık olacaktır. Tıbbi olarak 4 yaşına kadar kaka kaçırma, 5 yaşına kadar gece alt ıslatma normal olarak değerlendirilebilir.
     
    Çocuklarda dışkı kontrolü ilk olarak gece kaka kontrolü ile başlar. Sonrasında sırası ile gündüz idrar kontrolü, gündüz kaka kontörlü ve gece idrar kontrolü fiziksel olgunlaşma süreçlerine paralel olarak ortaya çıkar. Bu süreçte fiziksel olarak çocuğun hazır olmasının tuvalet eğitimi uygulamalarına bilişsel olarak da hazır olacağı anlamına gelmez.  Anne ve babaların unutmaması gereken temel gerçeklerden birisi; çocuğun pek çok davranışı ebeveynler tarafından kontrol altına alınabilmesine rağmen çocuğun kakasını veya idrarını yapması onun kontrolündedir ve bu duruma saygı duyulması gerekir. 
     
    Tuvalet eğitiminde yapılmaması gerekenler nelerdir?
     
    Sabırsız davranmayın; her çocuğun farklı bir gelişim çizgisi içerisinde olduğunu unutmayın. Gelişimsel veya fiziksel bir sorun olmayan hiç kimsenin yetişkin yaşamına bu sorunu taşımadığını unutmayın.
     
    Zorlamayın; özellikle çocukların sıklıkla tuvalet eğitiminin inatlaşmaların yoğun olduğun bir dönemde verildiğini düşünürsek, bu dönemde aşırı zorlamalar ve baskıcı bir tutum genellikle mevcut tabloyu daha karmaşık bir hale sokacaktır.Böyle bir durumda sıklıkla çocuk kakasını tutmaya başlar. 
    Kakasını uzun süre tutması ile birlikte kabızlık ve kakasının sertleşmesi ortaya çıkacaktır. Çocuk dayanamayarak kakasını yaptığında ise belirgin bir şekilde ağrı duyar. Bunun sonucunda çocuk bu ağrıyı yaşamamak için kakasını yapmayı daha fazla erteleyecektir. Hatta bazen bu süre 1 haftaya kadar uzayarak çocuğun beslenmesi ile ilgili sorunlara neden olabilir. Diğer yönden uzamış kabızlık bazen makatta çatlaklara neden olarak tıbbi bir durum ortaya çıkartabilir.
     
    Ceza vermeyin; bu süreçte çocuğun sık sık ödüllendirilmesi (her zaman maddi olarak değil, sözel olarak övülmesi sıklıkla kullanılabilir), cezadan kaçınılması başarı şansını arttıracaktır.
     
    Pek çok hatalı tuvalet eğitimi uygulamasında zaman içerisinde çocuk tuvalet alışkanlıklarını anne ve babasına öfkesinin, kızgınlığının ifadesi ve bazen de cezalandırmak amacı ile kullanabilmektedir.Tuvalet eğitimi çocuğun bezinin çıkarılması ile başlayacaktır. Bezlenmesi devam eden bir çocuğun uygulamalar uyum göstermesi beklenemez.  Diğer yönden bezlenme döneminde altı kirlendiğinde çocuğun size bunu ifade etmesi, bu durumdan rahatsız olması sık sık banyoya giderek taklit davranışlar yapması çocuğunuzun bu sürece hazır olduğunu gösteren belirteçlerden bazılarıdır. Bu süreçte en uygun yaklaşım çocuğun size tuvalet ihtiyacı geldiğini söylemesi ile onu ödüllendirmeniz olacaktır. Renkli, oyun alanı çevresine yerleştirilmiş lazımlıklar faydalı olabilir. Özellikle çocukluk döneminde önemli bir uğraş olan oyunlar bu alıştırmalar için kullanılabilir. Oyun içerisinde oyuncakları ile tuvalet eğitimi teması işlenebilir. Ancak tuvalet eğitiminde yapılması gerekenlerden çok yapılmaması gerekenlerin daha önemli olabileceğini düşünüyorum. Özellikle bu süreçte uygunsuz bir tarz benimsenmesi çocuk ile ebeveyn etkileşimine zarar verebilmesinin yanında farklı sağlık sorunlarına neden olabilir.
     
    Çocuğum kakasını tutmaya başladı ne yapmalıyım?
     
    Bu durumda ilk yapılması gereken tuvalet eğitimine ara vermek olacaktır. Özellikle bu süreçte uzamış kaka tutma makatta çatlaklara neden olarak ağrılı defekasyona neden olabilir. Bu durumda çocuk kakasını sıklıkla daha uzun süreler erteleme eğiliminde olacaktır. Bu ertelemeler ise kabızlığın şiddetini arttırarak daha belirgin ağrı yaşamasına neden olur. Böyle bir döngü ile karşılaşıldığında ilk adım kabızlığın ve ağrılı defekasyonun önlenmesi olmalıdır. Bu süreçte başlangıç aşamasında beslenme tarzında değişiklikler ve ek besinlerle aşılmaya çalışılabileceği gibi (posalı gıdaların arttırılması, barsak hareketliliğini arttırıcı gıdaların verilmesi vb.) uzamış ve dirençli durumlarda diyetisyenlerden yardım alınabilir. Bu tablonun hem çocuk hem de aile için oldukça sıkıntı verici olduğu unutulmamalıdır. Çocuk mutlaka sıklığı azalmasına rağmen tuvalete gittiğinde ödüllendirilmelidir. Bu süreçte yapılacak ek diyet uygulamaları ile ağrı ve tuvalet ilişkisi içerisindeki kısır döngünün aşılması kısa süre içerisinde bu sorunun ortadan kalkması ile sonuçlanacaktır.
     
    Dr. Genco USTA
    Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı
    www.cocukpsikiyatri.org - Ankara
    Çocuk psikolojisi ve psikiyatrisi ile ilgili herşey....
     
    Toplam blog
    : 1
    : 275
    Kayıt tarihi
    : 08.08.14
     
     

    1979 yılında Bandırma’da doğdu. İlk ve orta öğretimini Bandırma’da bitirdi. Lise öğrenimini Işıkl..