Çocukların yaratıcılıklarının geliştirilmesi

Yaratıcılık; bilinen şeylerden yeni bir şeyler çıkarmak, özgün bir senteze varmak, sorunlara yeni çözüm yolları bulmak, varlıklar ve olaylar arasında yeni ilişkiler kurmak ve böylece orijinal bir düşünce şeması içinde yeni yaşantı, deneyim, fikir ve ürünler ortaya koymak şeklinde tanımlanabilir. Bu özelliğin ortaya çıkması çok küçük yaşlara dayanır, fakat gereken önem verilmezse ve çeşitli uyaranlarla desteklenmezse zamanla sahip olduğu potansiyelini kaybedebilir. Bu nedenle erken yaşlarda, eğitimciler ve aileler tarafından çocukların yaratıcılık yeteneğine önem verilmeli ve gelişebilmesi için de desteklenmelidir.

 

Birçok kişi yaratıcılık yeteneği hakkında yanlış ya da eksik bilgiye sahip olduğu için çocuklarına doğru şekilde yardımcı olamamaktadır. Uzmanlar yaratıcılığın zekâ ile ilişkilendirilmemesi gerektiğini, yaratıcılığın diğer zihinsel aktivitelerle doğrudan bir ilişkisinin var olmadığını söylemektedir. Bir diğer yanlışın da yaratıcılığın alanları hakkında var olan dar tanımlamadan ortaya çıktığını eklemektedirler. İnsanların sadece sanatsal aktivitelerde yaratıcı olabileceği düşüncesinin doğru olmadığı, yaratıcılığın bilim ve diğer sosyal alanlarda da var olabileceği düşünülmektedir.

 

Hayal gücünün geniş olması çocuğun dış dünyada olan bitene karşı daha duyarlı olmasına neden olur. Böylece çocuklar çevresindekilere karşı daha dikkatlidir; çevresinde gördüklerini rahatlıkla taklit edebilir. Yaratıcılığın gelişimi çocuğun güvenle kendini ifade edebileceği, merakını ortaya koyabileceği ortamlarda gelişir. Ucu açık sanat, müzik, hareket ve dans etkinlikleri yaratıcı ifadeyi besler. Yaratıcı gelişimi desteklemek için çocukların fikirlerini ifade edebilmelerine ve keşfetmelerine izin vermek gerekir. Yaratıcı etkinlikler çocuklar için oluşturulduğunda, çocuklar bundan haz duyarlar ve bu durum çocukların özgüvenlerini destekler. 

 

Oyunları ve yaptığı etkinlikler sırasında ebeveynleri tarafından sık sık engellenen çocukların iç dünyasının zenginleşmesi beklenemez. Öte yandan hayal güçleri desteklenen çocukların yaratıcılığı da gelişecektir. Çocuklardaki yaratıcılık özellikle duygu ve düşüncelerini ifade edebilecekleri aktivitelere dâhil olduklarında gelişmektedir. Duygu ve düşüncelerin rahat ifade edilebilmesi de duygusal olarak güven veren bir ortam da ortaya çıkar. Bu nedenle anne-babalara düşen bazı sorumluluklar bulunmaktadır.

 

Neler yapabilirsiniz?

? Anne ve baba çocuğu ne kadar küçük olursa olsun, onunla oynamalı; ona dokunmalı; onu sesli ve sessiz uyaranlarla tanıştırmalıdır.

? Dışarıdan aldığı oyuncakları ve materyalleri çocuğa sunmanın yanı sıra evdeki ve çevresindeki malzemeleri kullanarak da yeni ürünler yaratmaya çocuğunu teşvik etmelidir. Bunun için, evde artık olarak nitelendirilecek plastik kutular, renkli dergi sayfaları, kapaklar, artık kumaş, eski giysiler vb. oyun malzemeleri olarak çocuğa sunulmalıdır. 

? Çocuğun, çevresindeki malzemelerin tüm özelliklerini duyularını kullanarak algılamasına olanak tanınmalıdır. Çocuğa birçok şeyi keşfedebileceği ve deneyebileceği ortamlar yaratmaya çalışılmalıdır. 

 Resimli masal kitapları alınarak resimlere bakarak hayal güçlerine göre kendi hikâyelerini yaratmasına fırsat verilmelidir.

? Resim yapmak da çocukların hayal güçlerinin zenginleşmesine yardımcı olmaktadır. Çocuklar resim yaparken ebeveyn olarak ona sınırlamalar koymamanız, sürekli nasıl yapması gerektiğini söylememeniz, yaratıcılıklarının gelişmesi için oldukça önemlidir. Farklı renkler ve boyama şekilleri kullanmak da çocuğun yaratıcılığını desteklemektedir.

? Çocuğu için yakın ve uzak çevresini tanımasına fırsat verici geziler düzenlemeli; çocuğa neye bakması, neyi görmesi, neyi duyması gerektiği konularında ona yol gösterici olmalı ve böylece çocukta yaratıcılık için çok önemli olan gözlem yapma yeteneği geliştirilmelidir. 

? İstediklerini yapabilmeleri için onlara belirli miktarlarda bağımsızlıklar verilmelidir. 

? Bazı çocuklar yeni aldıkları oyuncaklarını kendileri keşfetmek isteyebilirler; çözemeyeceğini düşündüğünüz durumlarda ya da çocuğunuz yardım istediğinde ona bilgi verilmelidir.

? Çocuğa düzeni koruması için baskı yapılmamalıdır. Daha esnek ve şekil değiştirebilen bir ortam, çocuğun yaratıcılığını kullanabilmesine olanak tanır. 

? Çocuğun hayal gücüyle yarattıklarına müdahale edilmemelidir. 

? Kendi düşüncelerinizle çocuğunuzun düşüncelerine yön vermek yerine çocuğunuzun kendi düşüncesini ortaya çıkarmasına yardımcı olunmalıdır.

? Çocuk çok fazla eleştirilmemeli, başka çocuklarla kıyaslanmamalıdır. 

? Çocuğunuzun düşünceleri ne kadar olağandışı olsa da bu düşüncelere saygı duyulmalı, eleştirilmemeli ve olduğu gibi kabul edilmelidir. 

? Çocuğun sonu gelmeyen soruları bıkmadan, onun anlayabileceği düzeyde ve doğru olarak cevaplamalıdır. 

? Çocuğa farklı çözüm yollarını bulabilmesi için zaman verilmelidir. 

? Çocuğun kendi başarısını fark etmesi sağlanmalıdır. 

? Sonuçtan çok işleme önem verdiğiniz vurgulanmalıdır. 

? Olması gerektiği gibi olmasa da yaptığı etkinlikler ve bunlar sonucunda ortaya çıkardıkları karşısında eleştirel olunmamalı, yaptıklarına saygı duyulmalıdır.

? Çocukların yaratıcılığı konusunda yapılan yanlışların onların gelişimini de etkileyeceği unutulmamalıdır.