Daniel Quinn'den bir zihin ve ruh macerası: İsmail

Yaklaşık bir hafta önceydi. Havanın sıcaklığından canımın dışarı çıkmak istemediği günlerden biriydi. Çarşıya giden eşime, elimdeki kitabımın bittiğini bana kitapçıdan bir kitap almasını söyledim. Genelde kitaplarımı kendim seçer ve kitapçıda vakit geçirmeyi severim. Fakat bu sefer canım istememişti. Yürek yakan ülke gündeminden, koalisyon komedisinden, yıkılmış hükümet ile yılışık sendikaların memur maaş zammı pazarlıklarından, şehit cenazelerinden oy rantı çıkarmaya çalışanlardan… vs.den mideme kramplar giriyordu. Ne yazık ki, bu kramplar gaz sancısı gibi yellenince de geçmiyordu.

Çarşıdan dönen eşime önüme bir kitap koydu:

Daniel QUINN

İsmail

BİR ZİHİN VE RUH MACERASI

Türkçesi: Ebru Eroğlu

Kitap ilgimi çekebilmek için iki gün masamın üstünde durdu, durdu. Yukarıda açıklamaya çalıştığımın ruh halinden olsa gerek, 'bir zihin ve ruh macerası' çekebilecek durumda değildim herhalde. İkinci günün sonunda elime alıp şöyle bir kapağını inceledim. Kapakta bir ilan vardı:

ÖĞRETMEN öğrencilerini arıyor.

Dünyayı kurtarmak için ciddi ve içten istek duyanlar.

Bizzat başvurun. Tel: 0…………

Kitap kapağının alt kısmında ise şöyle bir yorum:

"Bundan böyle, okuduğum kitapları ikiye ayıracağım: 'İsmail'den Önce' okuduklarım ve 'İsmail'den Sonra' okuduklarım."

Jim Breitell - Whole Earth Review Dergisi

Aynen sizin gibi, ben de dudak büktüm ve içimden 'bu kadar da atılmaz ki, kardeşim' dedim. Büyük konuşmuşum. İsmail’in dilimizde yayınlanmasının üzerinden 13 yıllık bir süre geçmiş. Benim yeni haberimin olması, benim ve çevremin ayıbı sanırım. Ne ben duydum, ne de kimse bahsetti.

Alanlar'dan mısınız, Bırakanlar'dan mı? 

Tarih boyunca yazılmış en etkileyici ruhsal maceralardan biri olarak kabul edilen İsmail, basıldığı andan günümüze kadar yirmiden fazla dile çevrilmiş. Dünya çapında geniş ve tutkulu bir okuyucu kitlesi edinen bu roman, her zaman daha fazlasını arzulayan kültürümüzün tüm dünyayı nasıl bir sona yaklaştırdığını gözler önüne seriyor. Onu benzersiz kılansa, görmezden geldiklerimizi yüzümüze çarpıp, tartışılmaz kabul ettiklerimizi yerle bir ederken, geride yine de umut bırakması. İsmail insanlığa alternatif bir rol, akla gelmeyen bir çıkış yolu gösteriyor.

Ya siz, Alanlar'dan mısınız, Bırakanlar'dan mı? Okuduktan sonra bir kararınız olacak sanırım.

“Hapishanenin parmaklıklarını ve duvarlarını bulamazsanız onları aşıp kurtulmanız mümkün değildir”

"İsmail" hakkında bir şeyler yazmak hiç kolay değil. Quinn’in de bir röportajında dediği gibi, “yayınlandığından beri geçen bunca yıla rağmen, ben de dahil hiç kimsenin İsmail’in ne hakkında olduğunu soranlara verebileceği tatmin edici bir cevabı olmadı." Yine de bana göre; kitap bizi anlatıyor. Bütün çıplaklığı ve acımasızlığı ile kim olduğumuzu, nereye gittiğimizi ve muhtemel sonumuzu. İsmail ve arkadaşı işte bu soruların yanıtlarını arıyorlar.

Quinn’in bu ödüllü romanı ilk olarak 1977’de yazılmış ve bunu yapıtın tam 7 farklı versiyonu izlemiş. İsmail karakteri yapıta sadece 8. ve son versiyonda girmiş. Diğerlerinden farklı biçimde roman olarak yazılan tek versiyon da buymuş. Kitap şu ana kadar 20 dile çevrilmiş.

Ben kitabın DHARMA yayınlarından çıkan, Ebru Eroğlu tarafından Türkçeleştirilmiş 2002 tarihli ilk baskısını okudum. İnternette biraz araştırma yapınca gördüm ki, başka çevirmenlerce yapılmış farklı çeviriler başka yayınevleri tarafından da yayınlanmış. Siz de benim gibi geç kaldıysanız, bir tane edinip okuyabilirsiniz. Çevrenize ve insanlığa birazcık ilgi duyuyor ve günlük kısır politikalardan sıkıldıysanız, bu kitap iyi gelebilir.

Bu arada İsmail kim mi?

İşin sürprizini bozmayacağım ama kitabın kapağına dikkat diyorum.

İZMİR, 13 Ağustos 2015.