Demirel'in hitabeti

10 AÇIDAN DEMİREL’İN SON KONUŞMASI  

 

Demirel’i en son 30 Ekim 2014 tarihinde, saat 00.30’da Abbas Güçlü ile Genç Bakış programında Güniz Sokak’taki evinden yapılan yayında izledim. Seyrederken şu özellikleri dikkatimi çekti.

 

1-  ANALİZCİ : Osmanlı son dönemi ve Türkiye Cumhuriyeti Analizlerini yaşına rağmen harika yapan bir dimağa sahip

 

2- MİMİKLERİNİ KULLANIYOR: Hemen hemen bu yaştakilerin donuk yüz ifadesini taşımadığı anlar da, hatta gülümsediği anlar da cılız da olsa mimiklerini kullanabiliyor. Ciddi derecede rahatsız olmasına rağmen ifadelerini jestleriyle pekiştiriyor.

 

3- GİYİMİNİ ÖNEMSİYOR: Kıyafetinde özenli hali ile dikkat çekiyor. Gerek kravat iğnesi, gerekse yakasındaki Tük bayrağı ile devlet ve bayrak sevgisini yansıtıyor.

 

4- OKUYOR: Masasındaki kitaplardan anlaşıldığı kadarıyla okumayı sürdürüyor. Dikkatle baktığımda Ortadoğu ve Atatürk kitaplarını daha çok incelediğine şahit oldum. Bu eve girdiğim zaman da kitap yoğunluğunu ve çalıştığı dosyaları bizzat görmüş ve şaşırmıştım.

 

5- MANEVİ GÜÇLERİ ÖNEMSİYOR: Güniz sokaktaki evinin içinde yapılan yayında doğal olarak “Kır At”ı görmek mümkün. Fakat evdeki filler dikkatimi çekti. Bunun uğur ve bereket getirdiğini düşünüyorum. Hemen masanın yanındaki nazar boncuğu ise kem gözler için alınmış bir önlem olsa gerek.

 

6- PSİKOLOJİK OTORİTER: Haşmetli bir koltukta oturuyor. Birçok lider bu tip koltuklar seçer. Böylelikle karşı tarafı etkisi altına alır. Bir lider özelliği olarak duygu kontrolünü de bu programda gördüm. Nazmiye hanımın vefatı üzerine sorulan soruya “Allah rahmet eylesin. Hayat devam ediyor. Çok üzülmemi o da istemezdi.” diyerek duygularını çok iyi bir şekilde kontrol ediyor.

 

7- KISA KONUŞUYOR: Kurduğu cümlelerin uzunluğu dikkatimi çekti. Ortalama 5-6 kelimelik cümleler kuruyor ki en uzun cümlesi 12 kelimeyi neredeyse aşmadı. Bu sayede karşı tarafa duygularını daha net anlatabiliyor. Programda izlettirilen bir röportajda milletvekili ve gazeteci Mustafa Balbay, Demirel’in en öne çıkan özelliğini “Hazır cevaplılık ve anlatma gücü” olarak açıklamasını da eklemem lazım.

 

8- NET İFADELER KULLANIYOR: Cümlelerini –idi, -imiştir, -iyor, -dır gibi eklerle bitiriyor. Bunlar bir kesinlik ve bir eminlik sağlıyor. “Cumhuriyet en iyi rejimdir, vatandaşlar onu koruyacaktır” gibi sözler buna örnektir. Bilgileri sınıflandırıyor. Örneğin “Cumhuriyetin Kırmızı Çizgileri Nelerdir?” diye sorulan bir soruya “Laik Hukuk Devleti, Çağdaş Hukuk Devleti, Sosyal Hukuk Devleti” şeklinde direkt cevaplar veriyor.

 

9- GÖZ TEMASI KURUYOR: Göz temasını sürekli koruyan bir hatip. Neredeyse Abbas Güçlü’ye sürekli bakarak, gözlerini hiç kaçırmayarak cevaplarını verdi. Gözüyle otorite kuran bir yapısı var. Bu durum birçok liderde görülebilen bir özellik.

 

10- ARAŞTIRIYOR VE SORGULUYOR: Yakınlarıyla yapılan röportajlara da yer verilen programda Esat Kıratlıoğlu’nun sözleri dikkatimi çekti. Şöyle diyor “Demirel çok iyi soru sorardı. Bizler her seferinde bakanlar kurulu toplantısına dersini çalışan öğrenciler gibi çalışırdık. Bakanlıkların çalışmalarını bakanlardan daha iyi bilirdi.” dedi. Yani Demirel’in bir vasfı da araştırmacılığı ve etkin sorular sorması.

 

DEMİRELİN KONUŞMALARINA İLİŞKİN

 

Farklı zamanlarda Demirel’in yakınlarından eski Meclis Başkanı Hüsamettin Cindoruk ve Önceki Kültür ve Turizm Bakanlarından Ertuğrul Günay’a Demirel’i sormuştum. Bana şunları söylediler.

 

HÜSAMETTİN CİNDORUK BANA DEDİ Kİ

 

BEN: Birlikteçalıştığınız siyasetçilerden kitleleri etkilediğine inandığınız siyasetçiler var mı?

 

CİNDORUK:En önemlisi Demirel’dir. Süleyman Demirel demagog değildir. Sayın Demirel mantığa ve teknolojiye dayanır, hafızaya dayanır. Otobüs üstündeki hitabetinde dolaşarak hitabeti getirmiştir. Dikkat ederseniz otobüsün bir ucundan bir ucuna gider gelirdi. Türkçesi iyidir, güzeldir. Türkçesi bir Anadolu şivesinin izlerini taşır. Bir İstanbul şivesi değildir.

 

BEN:Peki bu avantaj mıdır?

 

CİNDORUK: Hayır ama İstanbul lehçesiyle konuşmak daha iyidir. Bunu yapan hatiplerde var. Mesela Celal Bayar, İsmet İnönü kısa konuşurlar, genizden konuşurlar. Genizlerini kullanırlardı. Atatürk’ün konuşma stilini ben plaklardan dinledim ora dada sesinin inceliği dezavantaj olabilir. Eğer meydan mitinglerinden demagojik rejime geçebilseydi sesini kullanmakta zorluk çekebilirdi ama içeriği çok iyi. Ve ben şunu görmüşümdür Atatürk İnönü Bayar aynı biçimde konuşurlar kısa cümlelerle net ifadeler. Osman bölükbaşı çok iyi bir hatiptir. Osman bölükbaşını dinlerdim.

 

ERTUĞRUL GÜNAY BANA DEDİ Kİ

 

BEN:  Demirel’in hitabını nasıl buluyorsunuz?

ERTUĞRUL GÜNAY: Demirel’i ben iyi bir hatip olarak görmedim hiçbir zaman.

BEN; Neden?

ERTUĞRUL GÜNAY: Haa Demirel halka ulaşmakta çok başarılıydı, halk dilini iyi kullanıyordu bu açılardan başarısız bir hatip olduğunu söyleyemem ama Türkçeyi kullanma özensizliği, düz mantık örnekleri sergilemesi olumlu bir örnek değildir bence.

BEN: Ama bence halkın dilini kullanıyor o yol iyi değimli?

 

ERTUĞRUL GÜNAY: Galiba yıllar önce okumuştum Sabahattin Ali’den. “Halk çocuk gibidir. İyi verirseniz iyi alır, kötü verirseniz kötü alır.” diyordu. İyi vermek lazım. Yani bir siyasetçinin görevi bence topluma iyi örnek oluşturmaktır. Konuşmada da konuşmanın içeriğinde de kullandığı seçtiği örneklemelerde de iyi örnek oluşturması gerektiğini düşünüyorum. O yüzden ben Demirel’i biraz daha farklı bir kategoriye, çok artıları olan değil, ama farklı bir kategoriye koyuyorum.

 

DEMİREL’İN MEŞHUR SÖZLERİ

 

***Bana Türkiye’nin durumunu bir kelimeyle anlatın derseniz "iyidir" derim. İki kelimeyle anlatın derseniz "iyi değildir" derim.

 

*** Ege bir Türk gölü değildir, Ege bir Yunan gölü de değildir. Binaenaleyh ege bir göl değildir!

 

*** Bize plan değil, pilav lazım.

 

*** 1970 yılında ABD heyetinden bir yetkiliye, yasaklanması konuşulan afyon meselesi hakkında verdiği cevap:

 

Türkiye'de zaten 120 ton afyon yetişiyor, bu sizin gençliğe 1 hafta yetmez.

 

***Türkeş Türk çocuğu, Ecevit halk çocuğu, Erbakan Müslüman çocuğu, biz o... çocuğu muyuz?

 

*** Binaenaleyh Türkiye'nin altı çürüktür, Türkiye'nin altı çürüktür diye bırakıp gidecek değiliz, bununla yaşamasını öğreneceğiz. (17 Ağustos Deprem Sabahı) 

 

*** Dünkü güneşle bugünkü çamaşır kurutulmaz.

 

*** Galibiyetin sahibi çoktur, mağlubiyetin sahibi yoktur. Yenilgi yetimdir.

 

*** Meseleleri mesele etmezseniz ortada mesele kalmaz.

 

***Memlekette petrol vardı da şerbet yapıp biz mi içtik?

 

***Bulut buluttur, bulutun akı da buluttur garası da, binaenaleyh, üzerine gonuşmaya değmez.

 

*** Neresini sıksaydım?

(Bülent Ecevit'in elini sıkmasının doğruluğunu kendisine soran gazetecilere cevaben)

 

DEMİREL’İN HİTABETİNİ ANLAMAK İÇİN

 

Değerli okuyucular, Süleyman Demirel’in hitabeti ile ilgili olarak aşağıdaki kitapları okumanızı öneririm.

 

Türker SANAL - “Demirel’den Siyasi Fıkralar”

 

Orhan GÜLER-  “Zor Günler – Demirel Mitingler ve Anılarım”

 

Cengiz Ergen- Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in Söylev ve Demeçleri

 

Ayşegül Komsuoğlu  - Siyasal Yaşamda Bir Lider Süleyman Demirel