Demireşşek

Sevgili Üstündağ dururken, bizim, bu bisiklet mevzuunda ahkam kesmemiz zinhar uygun düşmez, bunu iyi biliyorum. Ancak işin biraz komik ve bir miktar da yöresel tarafından dem vurmak isterim.

Malumunuz dünya üzerinde, en çok bisiklet kullanan, günlük hayatlarının içine bisikleti en fazla sokmuş olan toplum Çin halkıdır. Bu durumun ülkemiz kentleri içerisindeki karşılığı ise Konya ve Konyalılar olarak karşımıza çıkar.

Peki, en çok bisiklet severe ve bisiklet binene sahip olan Konya ilimizde, “bisiklet” kelimesinin yerini tutan, muadili olan kaç adet yöresel sözcük vardır acaba? En baştan şunu söylemeliyim ki bunların içinde en az kullanılanı “bisiklet” kelimesidir.

Demir eşek en yaygın olanlarından biridir mesela. Yöresel deyişle “dimireşşek” denir. Bazıları da bisiklet yerine “at” söylemini kullanmayı tercih ederler. Her ikisi de mantıklı ve akla yatkın değil mi?

Benim en çok hoşuma gidenlerden biri ise “teker” kelimesidir. Üzerinde bir sürü mekanizması, parçası, bölümü olan güzelim bisikletin her bir tarafını bir kenara bırakıp da bula bula, ona “teker” demenin nasıl bir mantığı vardır hala anlayabilmiş değilim. İşte bir örnek ifade daha: “Bizim oğlan, a ge baayım şu tekeri de bi emmoğluna gidip geleyim.”

Ve galiba en çok bilinenlerden ve farklı yörelerde de kullanılanlardan biri de “velespit”, “velesipit” ya da “vilispit”. Ve örnek kullanımlardan seçmeler:

“Gadasına yandığım nörüyon, yayan mı geldin ta ordan?”

“Yok hay ağam, vilispit ilen geldim ama dilim dimağım gurudu valla.”

Ya da...

“Napan inişte, vilispit mi tamir ideen?”

“Vilispit tamir iderim hay argadaş, hoş gelmişsin, gel çöküvir yanıma.”

Günlük hayatın içine bu derece işlemiş olan bisiklet için, bunca farklı söylenişin olması sanıyorum doğal olsa gerek. Bunlar benim hatırladıklarımdı. Tahmin ediyorum daha benim bilmediğim ya da unutmuş olduğum çok farklı ve orijinal, bisiklet eş anlamlısı kelimeler de mevcuttur.

Katkılarınızı beklerim efendim.

@İki sene önce bugün "Şarap mı, Rakı mı?": http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=3123

@İki sene önce bugün "Mutluluk Endeksimiz Tavan Yaptı (!?)": http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=3151