Demokrasi, Ne İçin, Kimin İçin?

Sokaktan geçen sıradan yüz kişiye “demokrasi” nedir, diye sorsanız, büyük bir kısmı halkın kendi kendini yönetmesidir  diyecek, ama daha fazla detaya inemeyecektir. Bunun böyle olacağını öngörmek hiç de zor değil. Aksi olsa kimsenin demokrasiden söz bile etmemesi gerekecektir.

Demokrasi, -geçmişte yaşamış, halen yaşayan ve henüz doğmamış olan – bireylerin, onlardan oluşan kurumların ve de bu ikisinden oluşan toplumların, sorunlarını örgütlenme, dayanışma, ortak akıl üretme gibi güçlü sorun çözme araçları kullanarak -ve gerekirse yenilerini icat ederek- çözebilme yoluyla kendi kendilerini yönetebilmenin bir yoludur.

Bu böyledir de toplumlar her zaman bu yolu mu seçmişlerdir? Tabii ki hayır. Günümüzde hala toplumların büyük bölümü otoriter bir başa itaat ederek, bazı aile veya sınıfların yönetiminde yaşamlarını sürdürmektedirler. Ne acıdır ki o tür toplumlarda bile demokrasiden söz edilmektedir.

Örgütlenme, dayanışma, ortak akıl üretme gibi yollarla kendi bireysel, kurumsal ve toplumsal sorunlarını çözerek yaşam sürdürme demokrasinin ayrıcalığıdır.

Toplumun bütün fertlerinin herhangi bir kargaşa ortamına dalmadan yönetimi için tabii ki yasalar, tüzükler olacaktır.

Bunlara uyulup uyulmadığının denetlenmesi, uygulanmaları için yaptırımlar uygulanması ve anlaşmazlıklar halinde adil çözümler bulunması da “kendi kendini yönetme” sürecinin vazgeçilmez parçalarıdır. Meclisler, belediyeler ve benzerleri bireyin kendi kendini yönetmesinin bir parçasıdırlar.

Görülüyor ki demokrasi halkın gerçekten kendi kendini yönetim şeklidir. Demokrasinin itici gücü, halkın sorun çözme eylemleridir. Neyin nasıl yapılacağına, yapılmadığında hangi yaptırımlar uygulanacağına, anlaşmazlıkların nasıl çözüleceğine bütünüyle halk karar verecektir. Ancak bunun da olmazsa olmaz kuralları vardır. Örneğin tüm idareler ve memurları halkın tercihlerini değiştirip çarpıtmadan kuralları işletmelidir.

Demokrasinin iyi işleyebilmesi için olmazsa olmaz kural halkın sorun çözebilme yeteneğine sahip olmasıdır.

Halkın bu yeteneğinde bir düşüklük (eksiklik) varsa, halk, kendi yapması gereken denetimleri birine veya birilerine ihale edip tembelliği seçmişse, birileri biz halktan daha iyi biliriz diyerek zorla bu yetkiyi devralmışlarsa (askeri ve sivil darbeler, seçim hile ve oyunları) veya olması gereken çoğulculuk sistemini “çoğunluk” sistemine devşirmişlerse, demokrasi, çözüm üreten değil, sorun üreten bir sisteme dönüşür.

Ülkelerin, en belirgin olarak “eğitim sistemleri” en azından yönetimlerinin demokrasi anlayışını yansıtır. Gerçek bir demokrasi için birey gerekli bilince ulaşmalı ve demokrasiye sahip çıkmalıdır.

Bu düşüncelerin beynimizde açtığı pencereden bakıldığında ne görüyoruz? Demokrasi ne için, kimin için?

İzmir 08/12/2017