Demokritos Üzerine

Demokritos‘un Mekanik Evren Modeli

 

İlk Materyalist filozof = Demokritos 

Yunan topraklarında İonia’da doğdu.

O da diğer bilgin hayatı süren filozoflar gibi siyaset ve devletle ilgilenmedi.

Hatta ‘’Bir tanıtı bulmayı, Pers kralı olmaktan üstün sayarım’’ demiştir.

Demokritos uzun süre boyunca Anadolu’da, Mısır’da ve İran’da dolaştı.

Sonra ise kendisinden sonra uzun bir süre önemsenmeyecek, ancak çok daha sonra ise oldukça önemsenecek felsefesini inşa etmeye başladı.

 

Demokritos da Empedokles ve Anaksagoras gibi Elealıların kabullerinden yola çıktı.

 

Varolan ona göre de 'meydana gelmemiş ve de yok olmayacaktır, değişmez'.

Hep kendi kendisiyle aynı kalır.

Varolan dışında boşluk olması fikri..

Varolan dışında uzayda bir de varolmayan bir boşluk vardır.

Uzay yüzünden varlık artık bölünemeyen en küçük, görünmez parçalara ayrılır. 

Bu bölünemez en küçük parçaya 'Atom' denir.

 

Demokritos atomları tanımlarken;

Atomlar, boş uzayda hareket olanağı kazanırlar ve ‘cisimdirler’ .

Birbirlerinden sadece büyüklük, ağırlık ve bulundukları yerlerin farklılığı olarak ayrılırlar.

Ses, koku, sıcaklık,tat ayrımı ise gerçekte yoktur , yanılsamadır.

Bu en küçük temel parça olan atomlar ‘karanlıktır’..der.

 

Yani Demokritos’a göre iki atomu birbirinden ayıran tek şey nicelik farkıdır.

Varoluşu açıklarken tamamen ‘mekanik’ süreçleri kullanır.

Ona göre Atomlar kendiliğinden hareket ederler, kimisi yavaş kimisi hızlıdır kimisi ağır kimisi hafiftir boş uzayda birbirine çarpa çarpa varoluşu meydana getirirler.

Güneş, Ay ve yıldızlar diğer her şey gibi bu şekilde oluşmuştur ve kaya parçalarıdır..der.

Ağır ve katı maddeler biraraya gelerek toprağı oluşturdular ve daha hafif olanı yukarıya ittiler ve sırasıyla su, ateş ve hava oluştu..der.

 

Bu noktada diğer Elealılarla ciddi bir benzerlik vardır.

Anaksagoras da Güneş, Ay ve yıldızları kutsal saymayıp kaya parçaları olduğunu söyledi.

Lakin Anaksagoras'ta bilinçli bir aklın dizaynı fikri  -Nous- fikri vardı.

Ama Demokritos’ta tüm bu varoluş tamamen mekanik olaylar ve süreçlerdir.

 

‘Nedenseldir ve Zorunluluktur.’

Demokritos’a göre Evren, sadece atomların çarpışmalarından oluşan birbirleri üzerindeki basınç ve tesirlerinin zoraki sonuçlarından meydana gelmiştir.

Rastlantı yoktur. Rastlantı var diyen süreçlerin işleyişinden bihaberdir..der.

Doğal olarak Amaç-Erek gibi şeyleri reddeder.

‘Gerçek , atomlar ve atomların hareketlerinden ibarettir’der.

 

Tam da bu noktadan dolayı Aristotales’le papaz olur.

Aristotales felsefesinde olay Erek ve Rastlantı üzerindedir.

Lakin Aristo’ ağırlık bakımından felsefenin köşe taşı olması nedeniyle Demokritos’un adı neredeyse  yaklaşık 2000 sene popüler olmaz.Ta ki 18.yy metaryalist filozofları gelene kadar.

Çünkü Aristotales felsefesi uzun yıllar hakim olan bir felsefeydi.

 

Demokritos her şeyi atomlarla açıkladığı için doğal olarak 'ruh' kavramını ve mutluluğu da atomlarla açıkladı.

Ona göre ruh, maddenin daha latif olan bir halidir.

Duygular da bedene göre daha latiftir.

Ateş elementi arzularla alakalıdır.

Kızgınlaşmış hali huzursuzluk ve mutsuzluk yaratır.

Dengelenmesi ise mutluluk getirir.

 

Mutluluk = Ruhun dengelenmesi (Euthymia)

Bu noktada Demokritos insan üzerine, etik üzerine de çok çalışmıştır.

Bilgeliğin denge ve huzur sağlayacağını ve insanı mutlu edeceğini söylemiştir.

 

Demokritos'a göre mutluluğun şartları 

Bilgi ve bilgelik edinmesi

İnsanın dışarıdan az etkilenmesi

Korkularından sıyrılması

Beklentiyi düşürmesi

Mutluluğu kendi içinden bulması  

Ruh dinginliğine ulaşması

 

*