Denetimin yeniden yapılanmasına olan ihtiyaç

Denetim elemanı denetim yapacağı alana hakim olabilmelidir. Hakimiyetinizin olmadığı bir alanda denetim de yapabilmek mümkün değildir. Denetim yapılsa bile yapılan denetimin amaca hizmet etmesini beklemek anlamsızdır. Denetim en üst yönetim adına yapılan, gerçekleştirilen bir işlevdir. Bu yönüyle üst yönetimin denetim aracını etkin kullanma becerisi, isteği, bilinci olması önemli bir unsurdur. Üst yönetimin denetim konusundaki bakış açısı, vizyonu, misyonu, geliştirdiği politikaları denetim işlevinin etkisini olumlu veya olumsuz etkilemektedir.

Milli Eğitim Bakanlığının denetim konusunda herkes tarafından bilinen, açık bir şekilde anlaşılan bir vizyonunun, bakış açısı veya politikasının olduğunu söylemek oldukça zor görünmektedir. Yasal düzenlemeler bakanlığın genel anlamda her tür faaliyetinin denetleneceğini kabul etmekle birlikte bu düzenlemenin gereği yasal alt yapının yeterince oluşturulduğu görülmemektedir. Yasal alt yapının yetersizliği sistem içinde var olan belirsizlikle daha da olumsuz bir yapıya kavuşmaktadır. Yasal alt yapının getirdiği çarpık yapı işlevlerin yerine getirilmesini de olumsuz bir şekilde etkilemektedir. Yasal alt yapı yetersizliği yanında istikrarsızlık bu yetersizliği olumsuz şekilde etkilemektedir. Milli Eğitim Bakanlığında denetim işlevine bakıldığında yasal yetersizlik, istikrarsızlık ve yapısal sorunlarla varlığını sürdürmeye çalıştığı görülmektedir. 

Denetim işlevinin kurumsal dayanağında var olan bu sorunlar işleyiş sürecinde daha farklı sorunların da doğmasına neden olmaktadır. Denetimi isimlendirme, denetime sağlanacak özlük hakları, denetim sistemine girecek kişilerin nitelikleri, denetim elemanlarının seçimi, yetiştirilmesi, geliştirilmesine yönelik sistemsizlik, politikasızlık ve gelişigüzellik, istikrarsızlık, kararsızlık işleyiş sürecindeki belirsizlikleri büyütmekte, sistemi verimsizleştirmekte, eğitim sistemine sunması beklenen katkıyı düşürmektedir. 

Denetim gibi can alıcı bir işlevin içine düştüğü sorunlar nedeniyle ortaya koyduğu olumsuzluklar veya en azından verimsiz görüntü işgörenlerin sisteme olan güvenini sarsmakta, moralini düşürmekte, yapılan faaliyetin değerlendirilmemesine yol açmakta, kişilerin bireysel gücünden daha fazla bir gücün oluşmasına neden olan örgütsel davranışın, sistemli çalışmanın verimsizleşmesine neden olmaktadır. Sonuçta belirli bir amaç için oluşturulan kurumsal yapıların amaçlarını gerçekleştirememe, toplumun ihtiyaç duyduğu hizmetlerin istendik düzeyde gerçekleştirilememe, insan ve madde kaynaklarının heba olması gibi daha kapsamlı yönetim ve sistem sorunlarının doğması, var olan sorunların büyümesi gibi durumlarla karşılaşılmaktadır. 

Yapılması gerekenler üzerinde dururken öncelikle denetimin bilimsel, yönetsel, katılmalı bir anlayışla yeniden yasal bir alt yapısının oluşturulması gerekmektedir. Denetimin üst birim adına yapılabilmesini sağlayacak üst yönetime bağlı, yerelden bağımsız özerk bir yapıya kavuşturulması atılacak bir başka adımdır. Denetimin görev ve sorumluluklarını yerine getirecek niteliklere sahip bir anlayışla oluşturulacak eğitim ve yetiştirme sürecinden geçerek gelenler arasından yapılacak bir seçimle işgören/denetmen seçiminin sağlanması, sürekli değişen bir seçme sistemi yerine adil ve şeffaf, yeterliliği öne alan bir seçme sisteminin kurulması, hizmet öncesi ve hizmet içinde gerçekten yararlı, verimli bir yetiştirme sisteminin kurulması, yapılan faaliyetlerin, üretilen işlerin niteliğini sorgulayan, çalışanların yeterliliğini ön plana alan, sisteme gerçekten katkı sunanla sunmayanı, çalışanla çalışmayanı objektif bir şekilde ortaya koyabilen değerlendirme kriterleri geliştirilmesi, sistem içinde çalışanların görüşlerini de alan bilimsel bir bakış açısıyla sürekli geliştirilen bir yapının kurulması ilk anda akla gelenlerdir.

Yönetim makamlarına oturan kişilerin kendi kişisel görüşleri doğrultusunda veya yönetimin istediği doğrultuda karar verecek komisyonların çalışmalarına dayalı olarak yapılacak düzenlemeler, değişiklikler sisteme katkıdan çok zaman kaybına neden olacaktır. Umalım ki geçmişten ders alınmış olsun ve aynı hataların tekrarından kurtulabilelim.

Soru, Görüş ve Eleştirileriniz için…..

Ali Hikmet DEMİR

ahdemir35@gmail.com