Denetimli serbestlik tedbiri olarak ehliyete el konulması

Denetimli Serbestlik 5237 Sayılı Ceza Kanunu ile hukuk sistemimize girmiş fakat uygulaması sonradan oluşmaya başlamış bir sistemdir. Modern hukuklarda farklı türleri de olan denetimli serbestlik Türkiye’de son yıllarda sık sık başvurulan alternatif bir ceza yöntemidir. Bu ceza yöntemini içerisinde çeşitli yaptırımlar vardır. Bunlardan biri de “ehliyete el konulması” yaptırımıdır.

Bu denetimli serbestlik türü olarak direk karşımıza çıkan bir sistem olmasa da denetimli serbestlik müdürlüğünce takip edilen bir sistem olarak uygulamada yer bulmuştur.
5327 Sayılı Türk Ceza Kanunu 53/6 Fıkrası gereğince hukukta uygulama alanı bulmaktadır. Bu madde içeriği ise;
“İKİNCİ BÖLÜM:GÜVENLİK TEDBİRLERİ

Madde 53 – (6) Belli bir meslek veya sanatın ya da trafik düzeninin gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla işlenen taksirli suçtan mahkûmiyet hâlinde, üç aydan az ve üç yıldan fazla olmamak üzere, bu meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınmasına karar verilebilir. Yasaklama ve geri alma hükmün kesinleşmesiyle yürürlüğe girer ve süre, cezanın tümüyle infazından itibaren işlemeye başlar.”
Şeklinde kanunda ifade edilmiştir.
Burada önemli olan husus ise araç kullanmaktan yasaklanma v.b tedbirler hükmün kesinleşmesiyle uygulamaya girecektir. Yani ceza hüküm kesinleştikten ve cezanın tamamının infaz edilmesinden sonra süre olarak başlayacaktır. Örnek vermek gerekirse taksirli olarak trafik kazası yapıp ölüme sebebiyet veren bir sürücünün ehliyetine el konulmuş ve 3 yıl hapis cezası almış ise öncelikle aldığı hapis cezası infaz edilecek. Hapis cezasının infaz edilmesinin ardından bu 3 yıllık tedbir süresi başlayacaktır.
UYGULAMADA EHLİYETE EL KOYMA PROSEDÜRÜ NASILDIR?

Bu konuda uygulama yeni yeni oluşmaya başlamıştır. Uygulamada ehliyete el konulması işlemi için öncelikle mahkemenin TCK 53/6 uyarınca bir ceza vermesi ve bu cezanın kesinleşmesi bekleniyor. Cezanın kesinleşmesinden sonra mahkeme tarafından bu karar infaz edilmesi amacıyla Cumhuriyet Savcılığına iletiliyor. Cumhuriyet Savcılığı da bu mahkeme kararını denetimli serbestlik defterine kayıt ederek ilgili denetimli serbestlik şube müdürlüğüne veya denetimli serbestlik bürosuna iletiyor. Müdürlük yada büro bu kararı kendi defterlerine kaydederek işlemlere başlıyor. Burada sadece el koyma işlemi yapılmıyor ayrıca bir denetimli serbestlik tedbiri uygulanıyor. Sürücü tedbiren belirli bir süre bir mesleği yapmaktan men ediliyor ve bu durum da takip ediliyor.
Denetimli serbestlik müdürlüğü ilk işlem olarak sürücü belgesinin alınmasına karar verilen kişiye bir tebligat çıkarıyor. Bu tebligatta 10 gün içinde başvuru yapmasını bildiriyor. Eğer bu on gün içerisinde kişi kendi rızası ile gelmezse denetimli serbestlik müdürlüğü bunu yetkili kolluk mercilerine ileterek kolluk vasıtasıyla zorla getirilmesini sağlayabiliyor.
Kişi süresinde geldiği takdirde denetimli serbestlik müdürlüğü yada denetimli serbestlik bürosu tarafından bu konuda bir denetim görevlisi veya denetleme memuru konuya atanıyor. Bu denetleme memuru hükümlü için denetim planı hazırlayarak denetleme görevinin onayı ile bu planı uygulamaya koyuyor. Burada dikkat edilmesi gereken hususu tekrar etmekte fayda var. Bu plan hükümlünün cezasını tamamen çektikten sonra mahkeme kararında verilen süre boyunca tedbiren uygulanıyor.
Denetimli Serbestlik Müdürlüğü bu planın bir örneği hükümlüye bir örneğini ilgili kuruluşlara bir örneğini de kolluk birimlerine iletiyor. Sonrasında hükümlünün bu plana uyup uymadığı Denetimli Serbestlik Şube Müdürlüğü veya Denetimli Serbestlik Bürosunca sıkı sıkıya takip ediliyor.
Eğer hükümlü bu plana uymaz ise Denetimli Serbestlik Şube Müdürlüğü veya Denetimli Serbestlik Bürosunca hükümlüye bir uyarı yazısı tebliğ edilir. Eğer hükümlü plana buna rağmen yine uymazsa infaz ile ilgili kuruluşlar ve kolluk birimleri devreye girerek hükümlünün plana uyması sağlanır.
UYGULAMADA EHLİYETİN GERİ ALMA PROSEDÜRÜ NASILDIR?

Sürücü belgesinin geri alınması kararı verilen hükümlü para veya hapis cezasının infazından sonra mahkemece karar verilmiş süre sonuna kadar ehliyetini kullanamayacaktır. Ehliyeti denetimli serbestlik müdürlüğünün dosyasında saklanacaktır. Mahkemece ilamda belirtilen süre sona erdiğinde kolluk birimleri infazın tamamlandığına dair yazıyı Denetimli Serbestlik Şube Müdürlüğü veya Denetimli Serbestlik Bürosuna teslim edecek bu Denetimli Serbestlik Şube Müdürlüğü veya Denetimli Serbestlik Bürosunca kayıt kapatılarak evraklar teslim edilmek amacıyla Cumhuriyet Savcılığına gönderecektir. Cumhuriyet Savcılığı da bu evrakı mahkemeye iletecektir. Hakkında sürücü belgesinin geri alınması kararı verilen sürücü belgesini bu prosedürlerden sonra geri alabilecektir.
Avukat Arif BALTACI