Deney

Yönetmen: PAUL SHEURING 

Oyuncular: ADRIAN BRODY, FOREST WHITAKER. 

Meşhur Stanford Deneyinin ikinci kez sinema uyarlaması olan ‘Deney-The Experiment’ tek düze anlatımı ile, erkek egolarının dövüştüğü, bir hapishane hikayesinin ötesine geçemiyor. 

İşin başında 'Prison Break' dizisinin yönetmeni Paul Sheuring ve 

iki Oscar ödüllü oyuncu Forest Whitaker ve Adrian Brody olunca beklentiler haliyle yüksek oluyor. Şiddet ve otorite olgusunu 26 kişilik bir erkek grubu içinde irdeleyen deneyde bir süre sonra taraflar kendi üzerlerindeki tüm kontrolü yitirir. İlk kez 2001 de ünlü Alman Yönetmen Oliver Hirscbiegel tarafından çevrilen ‘Das Experiment’ insandaki otorite ve şiddet temayülünü kendini efendi gören bireyin kendisini yok sayan diğerinin direnişini kırmaya yönelik ilişki çemberi içinde inceler. Sheuring bu mücadeleyi muhafazakar/ liberal düzlemine indirerek daha basit ve iç güdüsel temele dayalı ele alıyor. Otorite boşluğunda insan, iç güdülerinin böylesine ilkel düzeye dönüp, tüm otokontrolü yitirebileceğinin altını çiziyor. 

Hapishane ortamına dönüştürülmüş bir kapalı alana getirilen 26 kişi arasından, kalabalık bir gruba mahkum geri kalanlara ise gardiyan rolü verilir. İlk tanıştığımız karakter Travis (Adrian Brody) olur. Sosyal hizmetli olarak çalıştığı işinden ayrıldıktan sonra 14 günlük bu deney, para kazanabileceği iyi bir fırsattır. Aynı durum Barris (Forest Whitaker) içinde geçerlidir. Annesi ile aynı evde yaşayan muhafazakar bir adamdır Barris. Travis ise tam zıt bir karakterdir; liberal, inançsız, özgürlük bağımlısı, haksızlıklara kayıtsız kalamayan. Kapalı alandaki tek üst otorite deneyi kaydeden güvenlik kameralardır. Deneyin başlaması ile ego çarpışmaları başlar. Gardiyanların liderliğini alan Barris kurallara kayıtsız, şartsız uyulması için otorite gösterisine başlar. Kısa süre sonra da bu rol modelinden haz duymaya ve işi abartmaya başlar. Hedefteki tek rakibi karşı tarafın liderliğine soyunan Travis’dir. Onun direncini kırdığında tüm gruba tahakküm edeceğini düşünmektedir. Tek üst merci ve dış dünya bağlantısı olan kameralardan hiçbir müdahale gelmemesi denekleri bir kafes hayvanına dönüştürür. Artık güçlü olanın kazanacağı vahşi bir toplum düzeni vardır. 

Sheurig uyaran bir otorite olmadığında büyük balığın küçük balığı yuttuğu bir toplum portresi çiziyor. Hirschbiegel filminde otoriteyi ortadan kaldırmıyor aksine otoritenin müdahale ettiği bir ortamda, mücadelenin bir güç kazanımı olması yanında küçük düşmeme psikolojisine hizmet ettiğinin altını çizer. Ata erkil toplumların kaçınılmaz iç güdüsel patlaması bize bir kez daha birbirini boğazlayan adamlar seyrettirir. 

Başrol oyuncularının karşılıklı döktürdükleri performanslar dışında, akıcı ve gerilimi düşürmeyen bir film Deney. Yine de Alman versiyonunu seyretmek daha akılcı...