Denizdir Kıyı Bölgelerini Isıtan...

Karaların sıcaklığı, mevsimlere ve günlere göre, hattâ günün belirli saatlerine göre çok farklılık gösterir. Denizlerin sıcaklığı ise, bunun aksine çok az değişir. Sular gündüzleri çok yavaş ısınır, geceleri ve kış mevsiminde çok az soğur. Lâkin, suların daha kolay ısındıkları için sığlık koylarda daha sıcak olduklarını da unutmamak gerekir.


İşte bu az farklı ısı değişikliği, bilhassa okyanuslara kıyıları olan ülkelerin faydalandıkları ılıman iklim koşullarını meydana getirir. Batı rüzgârları Avrupa kıtasına ılık ve yağışlı hava kitlelerini getirir ve kışın çok soğuk, yazın da çok sıcak olan karasal iklimin etkisini yumuşatır.


Bu ısı düzenliliği, büyük ısı farklılaşmalarını hiç sevmeyen balıklara çok yarar. Örneğin morina balıkları çok serin sularda yaşarlar. Güneş denizin sathını ısıtmaya başladığı anda hemen kuzeye kaçarlar; bu nedenle balıkçılar, özel bir dereceyi bu balıkların yaşadıkları derinliğe, yâni ortalama 100 metreye sarkıtıp deniz suyunun sıcaklığını ölçerek morinaları nerede avlayabileceklerini tahmin edebilirler.


Denizlerin çok yavaş soğuması, kışın niçin suların donmadığını bizlere açıklar aslında. Bu arada tuzlu suyun tatlı sudan daha zor donduğunu da unutmamalı tabii.


Kış mevsimi deniz yolculuğunu engellemez. Denizler, sadece kutuplara yakın bölgelerde donar. Bu bankizlerden ve denize dökülen kara buzullarından bazen hayli büyük kitleler meydana getiren buz parçaları kopar ve akıntıların etkisiyle okyanuslarda çok uzaklara kadar yol alırlar. Bunlar, bilhassa Atlas Okyanusu'nun kuzeyinde seyreden gemiler için çok tehlikeli sayılan aysbergler, yâni buz dağlarıdır. Bilindiği üzere 1912 yılında, o zamanın en büyük Transatlantiği olan ve "batması imkânsız" denilen "Titanik", daha ilk seferinde bir aysberge çarparak derin suların dibini boylamış ve bu kazada 1513 kişi hayatını kaybetmiştir.


Denizlerde soğuk su, sıcak suya karışmaz. Bu soğuk sular, eğer şiddetli bir akıntının etkisiyle alt üst olmazsa, denizin dip kısmında kalır. Denize girerken de, suyun üst tabakalarının dibine nazaran daha sıcak olduğunu farketmişsinizdir. Bir akıntı kıyıya yakın geçtiği zaman orada deniz daha soğuktur... Çünkü akıntı açık denizin soğuk dip sularını getirir. Az çok kapalı koyların sularının niçin daha sıcak olduğu ve bu yerlerin denize girenler tarafından niye daha rağbet gördüğü bu şekilde daha iyi anlaşılıyor sanırım.


Atlas Okyanusu'ndaki akıntılar arasında en fazla bilinen Gulf Stream akıntısı, Meksika körfezinden doğar ve ılık sularını, ısıttığı Fransa kıyılarına kadar getirir.