Ders Saatleri Tartışması

Son öğretmen atamalarında bazı branşlarda atama sayılarının önceki yıllara kıyasla önemli farklılıklar ve azalmalar içermesi, ataması yapılmayan öğretmenler arasında branşların önemi tartışmalarına neden oldu.

Bu tartışmalara biz de katıldık.

Kuşkusuz eğitim-öğretim sürecinde bütün derslerin, ülkenin bugünü ve geleceği açısından önemi çok büyüktür.

Bunu not olarak düşelim.

Ancak AB ülkelerinin eğitim sistemlerine karşılaştırmalı olarak bakıldığında, ülkemizde kimi derslere yeterince önem verilmediği açıkça görülür. Bu derslerin başında da ‘Sosyal bilgiler’ dersi gelmektedir. Sosyal bilgiler dersine yakın tarihimiz açısından baktığımızda da özellikle 1960’lı yıllardan bugüne ders saatlerinin gittikçe azaldığını görürüz.

Bu anlamda bütün bireylerin fen okuryazarı olarak yetişmesini amaçlayan Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı’nın temel amaçları şunlardır:

1. Astronomi, biyoloji, fizik, kimya, yer ve çevre bilimleri ile fen ve mühendislik uygulamaları hakkında temel bilgiler kazandırmak,

2. Doğanın keşfedilmesi ve insan-çevre arasındaki ilişkinin anlaşılması sürecinde, bilimsel süreç becerileri ve bilimsel araştırma yaklaşımını benimseyip bu alanlarda karşılaşılan sorunlara çözüm üretmek,

3. Birey, çevre ve toplum arasındaki karşılıklı etkileşimi fark ettirmek; toplum, ekonomi ve doğal kaynaklara ilişkin sürdürülebilir kalkınma bilincini geliştirmek,

4. Günlük yaşam sorunlarına ilişkin sorumluluk alınmasını ve bu sorunları çözmede fen bilimlerine ilişkin bilgi, bilimsel süreç becerileri ve diğer yaşam becerilerinin kullanılmasını sağlamak,

5. Fen bilimleri ile ilgili kariyer bilinci ve girişimcilik becerilerini geliştirmek,

6. Bilim insanlarınca bilimsel bilginin nasıl oluşturulduğunu, oluşturulan bu bilginin geçtiği süreçleri ve yeni araştırmalarda nasıl kullanıldığını anlamaya yardımcı olmak,

7. Doğada ve yakın çevresinde meydana gelen olaylara ilişkin ilgi ve merak uyandırmak, tutum geliştirmek,

8. Bilimsel çalışmalarda güvenliğin önemini fark ettirerek güvenli çalışma bilinci oluşturmak,

9. Sosyobilimsel konuları kullanarak muhakeme yeteneği, bilimsel düşünme alışkanlıkları ve karar verme becerileri geliştirmek,

10. Evrensel ahlak değerleri, millî ve kültürel değerler ile bilimsel etik ilkelerinin benimsenmesini sağlamak.

Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ile öğrencilerin;

1. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak vatanını ve milletini seven, haklarını bilen ve kullanan, sorumluluklarını yerine getiren, millî bilince sahip birer vatandaş olarak yetişmeleri,

2. Atatürk ilke ve inkılaplarının, Türkiye Cumhuriyeti’nin sosyal, kültürel ve ekonomik kalkınmasındaki yerini kavrayıp demokratik, laik, millî ve çağdaş değerleri yaşatmaya istekli olmaları,

3. Hukuk kurallarının herkes için bağlayıcı olduğunu, tüm kişi ve kuruluşların yasalar önünde eşit olduğunu gerekçeleriyle bilmeleri,

4. Türk kültürünü ve tarihini oluşturan temel öge ve süreçleri kavrayarak millî bilincin oluşmasını sağlayan kültürel mirasın korunması ve geliştirilmesi gerektiğini kabul etmeleri,

5. Yaşadığı çevre ile dünyanın genel coğrafi özelliklerini tanıyarak insan ile çevre arasındaki etkileşimi açıklamaları ve mekânı algılama becerilerini geliştirmeleri,

6. Doğal çevrenin ve kaynakların sınırlılığının farkına varıp çevre duyarlılığı içerisinde doğal kaynakları korumaya çalışmaları ve sürdürülebilir bir çevre anlayışına sahip olmaları,

7. Doğru ve güvenilir bilgiye ulaşma yollarını bilen bireyler olarak eleştirel düşünme becerisine sahip olmaları,

8. Ekonominin temel kavramlarını anlayarak kalkınmada ve uluslararası ekonomik ilişkilerde millî ekonominin yerini kavramaları,

9. Çalışmanın toplumsal yaşamdaki önemine ve her mesleğin gerekli ve saygın olduğuna inanmaları,

10. Farklı dönem ve mekânlara ait tarihsel kanıtları sorgulayarak insanlar, nesneler, olaylar ve olgular arasındaki benzerlik ve farklılıkları belirlemeleri, değişim ve sürekliliği algılamaları,

11. Bilim ve teknolojinin gelişim sürecini ve toplumsal yaşam üzerindeki etkilerini kavrayarak bilgi ve iletişim teknolojilerini bilinçli kullanmaları,

12. Bilimsel düşünmeyi temel alarak bilgiye ulaşma, bilgiyi kullanma ve üretmede bilimsel ahlakı gözetmeleri,

13. Toplumsal ilişkileri düzenlemek ve karşılaştığı sorunları çözmek için temel iletişim becerileri ile sosyal bilimlerin temel kavram ve yöntemlerini kullanabilmeleri,

14. Katılımın önemine inanmaları, kişisel ve toplumsal sorunların çözümü için görüşler belirtmeleri,

15. İnsan hakları, ulusal egemenlik, demokrasi, laiklik, cumhuriyet kavramlarının tarihsel süreçlerini ve günümüz Türkiye’si üzerindeki etkilerini kavrayarak yaşamını demokratik kurallara göre düzenlemeleri,

16. Millî, manevi değerleri ile evrensel değerleri benimseyerek erdemli insan olmanın önemini ve yollarını bilmeleri,

17. Ülkesini ve dünyayı ilgilendiren konulara duyarlılık göstermeleri,

18. Özgür birer birey olarak fiziksel, duygusal özelliklerinin; ilgi, istek ve yeteneklerinin farkına varması amaçlanmaktadır.

AB ülkelerinde zorunlu eğitim süresinin ilk 8 yılında 2015-2016 öğretim yılı için fen bilimleri derslerine ayrılan asgari ders saatlerinin ülkelere göre karşılaştırıldığında, zorunlu eğitimin ilk 8 yılında fen bilimleri derslerine ayrılan süre 222 saat ile 917 saat arasında değişiklik göstermektedir. Türkiye’de öğrenciler zorunlu eğitim süresinin ilk 8 yılında 528 saat fen bilimleri dersi almaktadır. Söz konusu süre AB ülkeleri ortalamasında 579 saattir. Türkiye’deki öğrenciler zorunlu eğitim süresinin ilk 8 yılında AB ortalamasından 51 saat daha az fen bilimleri dersi almaktadır.

AB ülkelerinde zorunlu eğitim süresinin ilk 8 yılında 2015-2016 öğretim yılı için sosyal bilgiler derslerine ayrılan asgari ders saatlerinin ülkelere göre karşılaştırıldığında zorunlu eğitimin ilk 8 yılında sosyal bilgiler derslerine ayrılan süre 220 saat ile 792 saat arasında değişiklik göstermektedir. Türkiye’de öğrenciler zorunlu eğitim süresinin ilk 8 yılında 264 saat sosyal bilgiler dersi almaktadır. Söz konusu süre AB ülkeleri ortalamasında 452 saattir. Türkiye’deki öğrenciler zorunlu eğitim süresinin ilk 8 yılında AB ortalamasından 188 saat daha az sosyal bilgiler dersi almaktadır.

Her iki mihver dersin de AB üyesi ülke ortalamasından az olduğu görülmekle birlikte, fen bilimlerinin 51 saat az, sosyal bilgiler 188 saat daha azdır. Aşağıdaki tabloya bakıldığında da söz konusu durum açıkça görülecektir.

Hangi dersin neden önemli olduğu tartışmasına girmeden, sadece ‘Fen bilimleri ile ‘Sosyal bilimler’in bir eğitim sistemi ve ülke için eşit derecede önemli olduğunu belirtmek isterim. Bu aşamada yapılacak bir tartışma modernizm-postmodernizm bağlamında felsefi bir tartışmayı gündeme getireceğinden, bu yazının boyutlarını aşacağı gibi, yanlış anlamalara da neden olacaktır.

Bu tartışma yerine her iki disiplinin öğretim programlarındaki temel amaçlarına bakıldığında, her disiplinin kendine özgü önem derecesi olduğu görülecektir. Biz, eşit derecede önemsiyoruz. AB ülkelerindeki durum da bizim görüşümüzü destekler niteliktedir.

Kaynaklar

MEB. FEN BİLİMLERİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI.  (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar)

SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar)

Ders saatleri ne kadar az, ne kadar fazla? TEDMEM-2016