Dikkat ve konsantrasyon mucizesi

Günümüzde güçlü bir dikkat ve konsantrasyon yeteneği giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Çünkü; yaptıkları işe veya çalıştıkları konuya gerçekten iyi konsantre olabilenler, daha kısa zamanda, daha çok konuyu, daha etkili bir biçimde öğrenebilmekte ya da sorunu çözebilmektedirler. Dikkat ve konsantrasyon yeteneği, başarıya ulaşmak isteyen herkesin asla vazgeçemeyeceği bir özelliktir.  

Dikkat nedir? Bir hedefe yönelik bilinçli ve yoğun algıya dikkat denir. Konsantrasyon nedir? Bir konuya zihinsel olarak belli bir süre odaklanabilmektir. Diğer bir deyişle konsantrasyon, Herhangi bir işi yaparken, o işe kendini tamamen verebilme ve bunu iş bitimine kadar sürdürebilme yeteneğidir.  

Etkili ve verimli bir çalışma ve öğrenmenin ön koşullarından biri de uyanıklık, dikkat ve konsantrasyondur. Hatta William Mahheus; “Başarının ilk kuralı konsantrasyondur. Bütün enerjiyi bir noktaya yönlendirip etrafa bakmadan o noktaya kilitlenmek gerekir.” derken konsantrasyonu başarının ilk şartı olarak görmektedir.  

Gelmiş geçmiş tüm zamanların en büyük dahilerinden olan Leonardo da Vinci’nin göz kamaştıran başarıları ve becerilerinin temel nedeni o an yaptığı işe tümüyle konsantre olabilmesiydi. Ezber yeteneğini de herkesi şaşırtacak derece geliştirmiş olan Da Vinci: “Öğrendiklerimizi niçin belleğimizde tutamıyoruz?” sorusuna şöyle cevap veriyor: “Ortalama bir insan görmeden bakmakta, duymadan dinlemekte, hissetmeden dokunmakta, tat almadan yemekte, fiziki bilince ulaşmadan hareket etmekte, koku alma bilincine ulaşmadan nefes almakta ve düşünmeden konuşmaktadır. Böyle bir ‘duyusal körlükte’ belleğin evrenle ilişkisi kesilir.  

Verimli bir öğrenmenin ancak beş duyunun çok iyi kullanılmasıyla mümkün olabileceğini tespit etmiş olan Leonardo da Vinci, duyularını çok iyi kullanıyordu. Onunla ilgili şunlar söylenirdi; “O yaptığı iş ne olursa olsun bütün duygularını ve duyularını o işe odaklıyordu. Resim yaparken o kadar yoğunlaşırdı ki; adeta resmin dışında hiçbir şeyi görmez, duymaz ve hissetmezdi. Kitap okurken gözlerini olabildiği kadar açar, zihnindeki bütün hayalleri durdurur ve beynini tümüyle okuduğu yazıya odaklardı. Müzik dinleyeceği zaman da müziğin verdiği zevki iliklerine kadar hissederdi.” Leonardo da Vinci’nin göz kamaştıran başarı ve becerilerinin temel nedeni, o an yaptığı işe bütünüyle konsantre olabilmesiydi. Çünkü başarının ilk kuralı konsantrasyondur. Her insan büyük bir iç potansiyele sahiptir. Ancak herkes bu potansiyelden konsantre olabildiği ölçüde yararlanabilir. Beyni tek bir konuya yoğunlaştırmak beyin gücünün açığa çıkmasını sağlar. Beyninizi bir şeye tam olarak konsantre edebildiğiniz anda bilinç ve bilinçaltının gücü birleşir ve hedefe yönelir.  

İlgi neredeyse enerji oraya akar. Konsantrasyon ilginin dolayısıyla enerjinin tek bir noktaya odaklanmasıyla sağlanır. Fransa’nın eski başbakanlarından Clemencau “Saçımı tararken yalnız saçımı düşünürüm.” der.  

Ders çalışırken çabuk sıkılmak, dinlerken ve okurken farkında olmadan hayal kurmak, çalışılan yerleri yeri geldiğinde hatırlayamamak, dikkatsizlik sebebiyle hata yapmak, aldığımız kişisel kararları uygulayamamak, büyük ölçüde dikkat yetersizliği ve yeterince konsantre olamamaktan kaynaklanır.  

KONSANTRASYONU BOZAN ETKENLER

Dikkat ve Konsantrasyonun geliştirilmesi için;  

Öğrencilere Öneriler  

1. Çalışmaya istekli(motive) olun: Eustace Miller, Konsantrasyonu nasıl garantiye alabiliriz? sorusuna, “İlgi ve motivasyon ile. Motivasyon ne kadar güçlüyse, konsantrasyon da o kadar kuvvetli olur.” Cevabını verir.  

2. Çok istenen ve gerçekleştirilebilir bir hedef belirleyin.  

3. Fiziksel ihtiyaçlarınızı, ders çalışmaya başlamadan önce giderin.  

4. Ders çalışma odanızın, köşenizin veya çalışma masanızın düzenli ve sade olmasına özen gösterin. Burada dikkatinizin dağılmasına neden olabilecek poster, teyp, bilgisayar, dergi ve gazete vb. bulundurmayın. Unutmayın; dağınık oda, dağınık zihin demektir. Dağınık dahi, değerinin yarısını kaybetmiş demektir.  

5. Ders çalışırken TV, müzik ve telefon gibi dış uyaranlardan uzak durun.  

6. Okulda ve dershanede cam kenarına, arka sıralara ve sizi konuşturacak kişilerin yanına oturmamaya dikkat edin.  

7. Konsantrasyon eşiğini aşmamalısınız. Bir öğrencinin konsantrasyon süresi normalde 20 dakika civarındadır. Tabii bu sürenin tamamı ders çalışmakta kullanılmaz. Bu nedenle bu süre 40 dakikaya yayılabilir. Bu bağlamda 40-50 dakika ders, 10-15 dakika teneffüs şeklinde zamanı düzenlemelisiniz.  

8. Kendinizi iyi tanıyın. Ders çalışmada en iyi verimi günün hangi zaman diliminde ve hangi yöntemle çalışırsanız alacağınızı bilmelisiniz.  

9. Görerek öğrenme, dikkat eksikliği olan kişilerin daha çabuk öğrenmelerini sağlar. Bu nedenle, öğrenirken görsel malzeme kullanın.  

10. Birini dinlerken yüzüne bakmaya dikkat edin. Özellikle sınıfta öğretmenden ve tahtadan gözünüzü ayırmayın.  

11. Küçük bir not defteriniz olsun. Hatırlamak istediğiniz şeyleri buraya not edin; evde pano yaparak buraya küçük notlarınızı yazabilirsiniz.  

12. Bir zaman dilinde yalnızca tek bir iş yapın. İnsan aynı anda birçok işi yapabilir; ama bunların içinden sadece bir tanesine odaklanabilir.  

13. Çalıştığınız konudan sorular çıkarın ve sorulara cevap bulmak için çalışın.  

14. Çalışma sırasında bir şeyler yemeyin. Hele hele çerez! Çekirdek çıtlatarak ders çalışan bir öğrencinin çalıştığı konuya odaklanması çok zordur.  

15. Çalışmada çeşitliliğe yer verin. Uzun süre tek ders üzerinde değil, değişik ders ve konular üzerinde çalışın. Bu değişiklik motivasyonunuz üzerinde olumlu bir etki yapacaktır.  

16. Çalışma sırasında okuma, yazma, anlatım ve uygulama gibi çeşitli etkinliklere yer verin. Bu çeşitlilik zihninizi olumlu yönde etkiler.  

17. Ödev yaparken ve derslerinizi çalışırken 15-20 dakikada bir 10’ar dakikalık aralar verin; uzun süreli çalışmanız gereken konu ve ödevleri küçük parçalara bölün.  

18. Sık sık tekrar yapın.  

19. Birlikte çalışmak için çalışma arkadaşları bulun ancak bu arkadaşlar dikkat süresi uzun, bilgi düzeyi yeterli, çalışma ve öğrenme isteği yüksek kişiler olmalı ki; amacınıza ulaşmak kolay olsun.  

20. Bol bol su için. Çünkü beynin en önemli 3 gıdası su, glikoz ve oksijendir.  

DİKKAT VE KONSANTRASYONU GELİŞTİREN TEKNİKLER  

1. Tek Noktaya bakma:Ders çalışmaya başlamadan önce, tek noktaya yoğunlaşarak “dikkati odaklama” çalışması yapalım. Oturma pozisyonumuzu aldıktan sonra, sağ elimize kalemimizi alıp kolumuzu uzatalım. Kalemimizin ucuna 30 saniye süreyle bakalım. Gözlerimiz tam olarak o tek noktaya kilitlenmiş olsun. Bu uygulamayı ders çalışmaya başlarken yaptığımız gibi, ara ara yorulduğumuz veya dikkatimizin dağıldığı zamanlarda da (30 saniye süresini artırarak da) tekrarlayabilirsiniz.  

2. Okuma hızınızı geliştirin: Bir araştırma, İnsan beyninin 1 dakikada 700 kelimeyi işleme kapasitesine sahip olduğunu ortaya koymuştur . Otomobil kullanan bir sürücü hızı düşükken mi yoksa yüksekken mi bütün dikkatini yola ve araca verebilir? Tabii ki, otomobilin hızının artmasıyla doğru orantılı olarak sürücünün dikkat ve konsantrasyonu artar. Siz de okuma hızınızı bu rakama(700 kelimeye) yaklaştırırsak, Okuma hızımız arttığı için, onunla birlikte dikkat ve konsantrasyonumuz da artacaktır.  

3. Kelime arama çalışması:Herhangi bir okuma parçasında, belirli bir süre içinde(Örneğin 2 dakika) önceden belirlediğiniz metinde çok geçen bir kelimeyi bulup sayın. Verilen süre içerisinde kaç kelime bulduğunuzu belirleyin. Başarı oranınızı bir deftere yazın. Bu tekniği sık sık tekrarlarsanız yararını göreceksiniz.  

4. Yaşınıza uygun puzzle, satranç tarzı oyunlarla ilgilenin.  

5. Gazetelerin hafta sonu eklerinde verilen ‘farklılıkların bulunması’, ‘kelime avcılığı’, ‘sayı avcılığı’, ‘çapraz bulmacalar’, ‘mantık bilmeceleri’, ‘atasözü bulma’, ‘sayı ve sözcük eşleştirme’, ‘gizlenmiş nesneleri bulma’, ‘labirent’ ve ‘aynı şekli bulma’ gibi oyunlarla ilgilenebilrsiniz.  

Dikkat ve konsantrasyon yeteneği için söylenebilecek son söz, dikkat ve konsantrasyonun bir ‘önemlilik algısı’ olduğudur. Eğer bir konuya, bir işe yeteri kadar önem veriliyorsa, mutlaka ona konsantre olunur.