Divan şiiri karşılaştırmaları - 2

Geçen yazımızda Divan şiirini, serbest şiirler ve halk şiiriyle kıyaslarken araba yarışlarını kullanmıştık. Bu yazımızda kadını anlatmaları ve anlatış tarzları üzerinden bir karşılaştırmaya gidelim:

Serbest şiirde bir kadına âşık olursunuz. Bu kadın belki sizin mahallenizdendir, belki Sovyetlerden, hatta belki bu dünyadan bile değildir. Hatta hatta bazen şair kadın der de anlattığının kadın olup olmadığı bile belli değildir. Kimisi arsızdır şairlerin, aklında ne varsa anlatır. Kimisinin kadın dediği aslında yüce bulduğu davasıdır.

Serbest şiirde âşık olan şair de serbesttir. Kimi bildiğin etine buduna âşık olur kadının, kimi ruhuyla ilgiliymiş gibidir. Kimi için kadın sadece giderken hatırlanır kimi için gerçekten güzelse… Kimi sokak ağzıyla söver kaybedince sevgilisini, kimi hangi erkeğin koynunda acaba ne yapıyor diye dertlenir uzaktan. Kiminin ne dediğinden bile haberi yoktur. Yazacak daha iyi bir konusu ve üzerinde konuşacak başka bir meselesi olmadığı için anlatmaktadır aşkı. Hangisinin şiiri daha güzel kim bilebilir  ki...

Halk şiirinde de şairler bir kadına âşık olur. Anadolu kadınıdır bu. Çok kere Ayşe'dir, Fatma'dır, Zeynep’tir. Kimi şair kavuşamaz aşkına, kimi kavuşur da hasrete düşer bir şekilde. Kimi askere gider, kimi gurbete... Kiminin Ayşe'si arlı edeplidir, kiminin Zeynep'i biraz oynaktır.

Her şair gerçekten âşıktır sevdiğine halk şiirinde. Hepsinin aşkı da birbirine benzer. Kavuşursa evlenir bir düzine çocuk yapar. Kavuşamazsa gerçekten unutmaz ağıtlar yakar. Bu şiiri okuduğunuzda gerçek aşkı bulursunuz ama hangisi aşkı, kadını daha güzel anlatır? 

Divan şiirinde ise mesele şairaneliktir. Dedik ya şairin malzemesi bellidir. Tek bir kadın vardır ortada. Tüm özellikleri belli tek bir kadın… Kaşı, gözü, saçı bellidir; boyu, beli, endamı bellidir; huyu, nazı, istediği bellidir. Herkes o malzemeyi kullanarak anlatacaktır aşkı. Mecburdur. Divan şiiri okuduğunuzda meselenin anlatılan o kadın olmadığını anlarsınız. Size çerçevesi verilen kadın gerçek olamayacak bir kadındır. Neyi anlattığınız değil, nasıl anlattığınız meseledir divan şiirinde. Anlatacağınız şey standart ve biricik aşk olunca geriye yeteneğiniz kalır, eğitiminiz kalır, dile ve mazmuna hâkimiyetiniz kalır.