Doğu'da çocuk ölümleri ve Ceyhun Atuf Kansu

Doğuda çocuk ölümleri bana Ceyhun Atuf Kansu'nun ‘Kızamuk Ağıdı’ * şiirini anımsattı. Çocuk doktoruydu, Ceyhun Atuf Kansu. Gençliği, kışın karla örtülü köylerde, salgın hastalıklarla pençeleşen çocukları kurtarmaya çalışmakla geçmişti. Bir gün, bir köyde 23 çocuğun kızamıktan öldüğünü görünce ünlü şiiri 'Kızamuk Ağıdı'nı yazmıştı. Gün boyunca dizeler zihnimi kuşattı. . . Gazete haberini, Ceyhun Atuf’un dizelerini zihnimden çıkaramıyorum.

“Kimlikleri bile yokmuş! Sanki hiç yaşamadılar. ” böyle yazıyor, baş sayfada. . .

Yazının üstünde üzüm gözlü çocuk bize, yola çıkmadan amcasının cep telefonuyla çektiği fotoğrafta, yüreklerimizin derinliklerine bakıyor. . .

Merivan Bebe, dedesinin sırtında yola çıkıyor. Yayan. . . Yol, pazartesi gününden beri kapalı. Köy, ilçeye 49 kilometre. . .

Sonuç, malum. . . Merivan Bebe, yolda ölüyor. . . Hastalığın adı bilinmiyor. . .

KIZAMUK* AĞIDI

Ben, gamlı, donuk kış güneşi,
Çıplak dallarda, sessiz dinleniyordum.
Köyleri, yolları, dağı taşı
Isıtıyor, avutuyordum.

Bir köy gördüm tâ uzaktan,
Dağlar ardında kalmış, bilmezsiniz,
Kar örtmüş, göremezsiniz karanlıktan,
Yalnızlıkta üşür üşür de çaresiz,

Ben gördüm bu köyü, damlarının altında,
Çocukları kızamuk döküyor,
Gözleri, göğüsleri, yüzleri, ah bırakılmış tarla,
Gelincikler arasından öyle masum bakıyor.

Habersiz hepsi, kızamuktan ve ölümden,
Kirli yüzlerinde açan ölümden habersiz,
Ve, düşmüş bir gül oluyorlar birden,
Bebekler ölüyor, ölümden habersiz.

Ali'lerin kızı Emine'yi gördüm,
Öldü. . . Yusufların Kadir öldü, emmisinin Durdu öldü,
İkindiye doğru, evlerine vardım,
Gördüm, Döne öldü, Ali öldü, Dudu öldü.

Bir bir saydım, yirmi üç çocuk,
Ah, güllü Gülizar öldü,
Gördü kış güneşi, gamlı ve donuk,
Daldı oğlanlar, çiçekti kızlar, öldü.

Gamlı türkümle tepeden aşağı bıraktım,
Bıraktım kendimi düşesiye, ölesiye,
Bu acıdan sonra nasıl doğacaktım,
Nasıl dönecektim aynı köye?

İniyor ve karaltında örtüyordum,
Bu çocukları, bu habersiz çocukları,
Görmediniz, anlatamam, ürperiyorum.
Bir şey demek için açılmıştı dudakları.

Ah, ben bir gün tepelerden, tepelerden
Varıp önünüze, önünüze dikilip duracağım,
Aydınlardan, hekimlerden, öğretmenlerden,
Bir gün soracağım, bu çocukları soracağım.

O çaresiz, o yalnız, o karanlık günde,
Siz neredeydiniz diyeceğim, neredeydiniz?
Ben perişan, utanmış. . . bu köyün üstünde,
Kahrolurken, siz beyciğim neredeydiniz?

Ben, bir günde yirmi üç küçük ölünün,
Gömüldüğünü gördüm bu köyde kızamuktan,
Ya siz ne gördünüz, söyleyin, söyleyin,
Bir şey söyleyin, bir şey söyleyin uzaktan.

Ah, ben gamlı kış güneşi, aydınlığın
Bütün suçlarını kalbimde taşırım,
Görerek ah, görerek, bilerek bir yığın
Karanlık gündüzün üstünde yaşarım.

Her mevsim dolanıp geldiğinde bu köye
Gücük ayda, kar örtülü bu ovada,
Utancımdan, hıncımdan yaş dökerek böyle,
Gamlı ve perişan asılı duracağım havada.

İkindiye doğru bırakıp kendimi
Bu küçük mezarların üstüne.
Bilmeyeceksiniz, perişan, çaresiz halimi,
Gül diyeceğim, gül dereceğim gül üstüne.
Yol kıyısında yirmi üç çocuğun mezarı,
Ah diyeceğim, ah dökeceğim yol üstüne

Yıllarca önce yazılmış bir şiir. Aradan yıllar geçmesine karşın ne yazık ki Anadolu'da değişen hiçbir şey yok. Şiir hala güncel. Bir gün kızamık hastalığı ortadan kalkarsa bu şiirin de anlamının kalmayacağını söyleyen bir okuruna, insanın insanca yaşayacağı bir ortam olsun da, varsın şiirimin anlamı kalmasın, demiş şair. Ama ne gezer . . .

Kar yağınca Anadolu'da, hala binlerce köy yolu kapanıyor. . . Aylarca hem de. . . Bu çığlık sadece duyabildiğimiz bir tanesi. Kim bilir kaç bin köyün yolu kapalı, kaç bin köy beyaz örtü altında şu an. . . Onlar da çığlık atıyorlar. . . Duyamıyoruz. . .

Belki de Ceyhun Atuf, yattığı yerden görür bu olan biteni; görür de ürperir yattığı yerde. Merivan Bebecik, Kızamuk Ağıdı'nı şairimiz şimdi bir kez de senin için yazmaktadır; o adı bilinmeyen hastalığına tanı koyup ... yeniden. . .

*Şairin özgün imlası korunarak yazıldı.