Döviz Cinsinden ve Dövize Endeksli Sözleşmeler Hakkında Yeni Düzenlemeler

6 Ekim 2018 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 2018-32/51 nolu tebliğe göre;
Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış ve kiralama sözleşmelerinin Türk Lirası olarak düzenlemesi zorunluluk kapsamından çıkartılmıştır.

Buna göre taşıt haricindeki tüm menkullerin (her türlü mallar) satış ve kiralamaları döviz ya da dövize endeksli olarak belirlenebilecektir.

Döviz ve dövize endeksli olarak düzenlenebilecek sözleşmeler ile ilgili diğer hususlar aşağıdaki gibidir.

13 Eylül 2018 tarihinde Türk Parasını Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 85 Sayılı Karar ile Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında düzenlediklerimenkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenemeyeceği, ayrıca düzenlemenin yürürlüğe girdiği 13 Eylül 2018 tarihinden itibaren 30 gün içinde, daha önce yapılmış olan sözleşmelerdeki döviz cinsinden kararlaştırılmış bulunan bedellerin TL'ye çevrilmesi zorunluluğu getirilmişti.

6 Ekim 2018 tarihinde 2018-32/51 sayılı tebliğ ile sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan ödemelerin döviz cinsinden ya da dövize endeksli olarak belirlenebileceği haller düzenlenmiştir.

Tebliğe göre;
DÖVİZ CİNSİNDEN VEYA DÖVİZE ENDEKSLİ OLARAK
KARARLAŞTIRILAMAYACAK HALLER:

Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri;
    Konusu serbest bölgeler dahil yurt içinde yer alan gayrimenkuller olan, konut ve çatılı işyeri dahil gayrimenkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini,
    Ko­nu­su ser­best böl­ge­ler da­hil yurt için­de yer alan gay­ri­men­kul­ler olan, ko­nut ve ça­tı­lı iş yeri dâ­hil gay­ri­men­kul ki­ra­la­ma söz­leş­me­le­rin­de söz­leş­me be­de­li­ni ve bu söz­leş­me­ler­den kay­nak­la­nan di­ğer öde­me yü­küm­lü­lük­le­ri­ni,
    Yurt dı­şın­da ifa edi­le­cek­ler dı­şın­da ka­lan, ken­di ara­la­rın­da ak­de­de­cek­le­ri, iş söz­leş­me­le­rin­de söz­leş­me be­de­li­ni ve bu söz­leş­me­ler­den kay­nak­la­nan di­ğer öde­me yü­küm­lü­lük­le­ri­ni,
    Aşa­ğı­da be­lir­ti­len­ler dı­şın­da ka­lan da­nış­man­lık, ara­cı­lık ve ta­şı­ma­cı­lık dâ­hil hiz­met söz­leş­me­le­rin­de, söz­leş­me be­de­li­ni ve bu söz­leş­me­ler­den kay­nak­la­nan di­ğer öde­me yü­küm­lü­lük­le­ri­ni,

a) Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti Dev­le­ti ile va­tan­daş­lık bağı bu­lun­ma­yan ki­şi­le­rin ta­raf ol­duk­la­rı hiz­met söz­leş­me­le­ri,
b) İhra­cat, tran­sit ti­ca­ret, ih­ra­cat sa­yı­lan sa­tış ve tes­lim­ler ile dö­viz ka­zan­dı­rı­cı hiz­met ve fa­ali­yet­ler kap­sa­mın­da ya­pı­lan hiz­met söz­leş­me­le­ri,
c) Tür­ki­ye­’­de yer­le­şik ki­şi­le­rin yurt dı­şın­da ger­çek­leş­ti­re­cek­le­ri fa­ali­yet­ler kap­sa­mın­da ya­pı­lan hiz­met söz­leş­me­le­ri,
ç) Tür­ki­ye­’­de yer­le­şik ki­şi­le­rin, ken­di ara­la­rın­da ak­de­de­cek­le­ri, Tür­ki­ye­’­de baş­la­yıp yurt dı­şın­da son­la­nan ve yurt dı­şın­da baş­la­yıp Tür­ki­ye­’­de son­la­nan elekt­ro­nik ha­ber­leş­me ile il­gi­li hiz­met söz­leş­me­le­ri.

    Türk Ulus­la­ra­ra­sı Gemi Si­ci­li Ka­nu­nu ile 491 sa­yı­lı Ka­nun Hük­mün­de Ka­rar­na­me­de De­ği­şik­lik Ya­pıl­ma­sı­na Dair Ka­nun­da ta­nım­la­nan ge­mi­le­rin in­şa­sı, ta­mi­ri ve ba­kı­mı dı­şın­da ka­lan eser söz­leş­me­le­rin­de söz­leş­me be­de­li­ni ve bu söz­leş­me­ler­den kay­nak­la­nan di­ğer öde­me yü­küm­lü­lük­le­ri­ni,
    İş makineleri dâhil taşıt satış ve kiralama sözleşmeleri (Ancak Tebliğin 22.maddesi uyarınca 13 Eylül 2018 tarihinden önce akdedilmiş bulunan iş makineleri dâhil taşıt kiralama sözleşmelerinin Kararın 8.maddesi kapsamında TL'ye çevrilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır)
dö­viz cin­sin­den veya dö­vi­ze en­deks­li ola­rak ka­rar­laş­tı­ra­maz­lar.

DÖVİZ CİNSİNDEN VEYA DÖVİZE ENDEKSLİ OLARAK KARARLAŞTIRILABİLECEK HALLER:

Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri;
    İş ma­ki­ne­le­ri dâ­hil ta­şıt sa­tış söz­leş­me­le­ri dı­şın­da ka­lan men­kul sa­tış söz­leş­me­le­rin­de söz­leş­me be­de­li­ni ve bu söz­leş­me­ler­den kay­nak­la­nan di­ğer öde­me yü­küm­lü­lük­le­ri­ni,
    İş ma­ki­ne­le­ri dâ­hil ta­şıt ki­ra­la­ma söz­leş­me­le­ri dı­şın­da ka­lan, men­kul ki­ra­la­ma söz­leş­me­le­rin­de,
    Bi­li­şim tek­no­lo­ji­le­ri kap­sa­mın­da yurt dı­şın­da üre­ti­len ya­zı­lım­la­ra iliş­kin sa­tış söz­leş­me­le­ri ile do­na­nım ve ya­zı­lım­la­ra iliş­kin li­sans ve hiz­met söz­leş­me­le­rin­de,
    Türk Ulus­la­ra­ra­sı Gemi Si­ci­li Ka­nu­nu ile 491 sa­yı­lı Ka­nun Hük­mün­de Ka­rar­na­me­de De­ği­şik­lik Ya­pıl­ma­sı­na Dair Ka­nun­da ta­nım­la­nan ge­mi­le­re iliş­kin fi­nan­sal ki­ra­la­ma  (le­asing) söz­leş­me­le­rin­de,
    Türk Pa­ra­sı Kıy­me­ti­ni Ko­ru­ma Hak­kın­da 32 Sa­yı­lı Ka­ra­rın yurtdışından temin edilen krediler ile ilgili 17 ve yurtiçinden temin edilen krediler ile ilgili 17/?A mad­de­le­ri kap­sa­mın­da ya­pı­la­cak fi­nan­sal ki­ra­la­ma (le­asing) söz­leş­me­le­ri­ne iliş­kin be­del­le­rin,
    Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti Dev­le­ti ile va­tan­daş­lık bağı bu­lun­ma­yan Tür­ki­ye­’­de yer­le­şik ki­şi­le­rin ta­raf ol­du­ğu iş söz­leş­me­le­rin­de,
    Kamu ku­rum ve ku­ru­luş­la­rı ile Türk Si­lah­lı Kuv­vet­le­ri­ni Güç­len­dir­me Vak­fı şir­ket­le­ri­nin ta­raf ol­du­ğu gay­ri­men­kul sa­tış ve gay­ri­men­kul ki­ra­la­ma dı­şın­da ka­lan söz­leş­me­ler­de,
    Kamu ku­rum ve ku­ru­luş­la­rı­nın ta­raf ol­du­ğu dö­viz cin­sin­den veya dö­vi­ze en­deks­li iha­le­ler, söz­leş­me­ler ve mil­let­le­ra­ra­sı and­laş­ma­la­rın ifa­sı kap­sa­mın­da ol­mak kay­dıy­la; yük­le­ni­ci­le­rin üçün­cü ta­raf­lar­la ak­de­de­ce­ği gay­ri­men­kul sa­tış, gay­ri­men­kul ki­ra­la­ma ve iş söz­leş­me­le­ri dı­şın­da ka­lan söz­leş­me­ler­de,
    Ha­zi­ne ve Ma­li­ye Ba­kan­lı­ğı­nın Kamu Fi­nans­ma­nı ve Borç Yö­ne­ti­mi­nin Dü­zen­len­me­si Hak­kın­da Ka­nun kap­sa­mın­da ger­çek­leş­tir­di­ği iş­lem­ler­le il­gi­li ola­rak ban­ka­la­rın ta­raf ol­du­ğu söz­leş­me­ler­de,
    Türk Pa­ra­sı Kıy­me­ti­ni Ko­ru­ma Hak­kın­da 32 Sa­yı­lı Ka­rar hü­küm­le­ri sak­lı kal­mak kay­dıy­la, 6362 sa­yı­lı Ser­ma­ye Pi­ya­sa­sı Ka­nu­nu ile bu Ka­nu­na da­ya­lı ola­rak ya­pı­lan dü­zen­le­me­ler çer­çe­ve­sin­de ser­ma­ye pi­ya­sa­sı araç­la­rı­nın (ya­ban­cı ser­ma­ye pi­ya­sa­sı araç­la­rı ve depo ser­ti­fi­ka­la­rı ile ya­ban­cı ya­tı­rım fonu pay­la­rı da da­hil ol­mak üze­re) dö­viz cin­sin­den oluş­tu­rul­ma­sı, ih­ra­cı, alım sa­tı­mı ve ya­pı­lan iş­lem­le­re iliş­kin yü­küm­lü­lük­le­rin,
    Dı­şa­rı­da yer­le­şik ki­şi­le­rinTür­ki­ye­’­de bu­lu­nan; şube, tem­sil­ci­lik, ofis, ir­ti­bat bü­ro­su, doğ­ru­dan veya do­lay­lı ola­rak yüz­de elli ve üze­rin­de pay sa­hip­lik­le­ri­nin bu­lun­du­ğu şir­ket­ler ile ser­best böl­ge­de­ki fa­ali­yet­le­ri kap­sa­mın­da ser­best böl­ge­ler­de­ki şir­ket­le­rin  ta­raf ol­du­ğu iş ve hiz­met söz­leş­me­le­rin­de,
    Tür­ki­ye­’­de yer­le­şik yol­cu, yük veya pos­ta ta­şı­ma fa­ali­ye­tin­de bu­lu­nan ti­ca­ri ha­va­yo­lu iş­let­me­le­ri; hava ta­şı­ma araç­la­rı­na, mo­tor­la­rı­na ve bun­la­rın ak­sam ve par­ça­la­rı­na yö­ne­lik tek­nik ba­kım hiz­me­ti ve­ren şir­ket­ler; si­vil ha­va­cı­lık mev­zu­atı kap­sa­mın­da ha­va­li­man­la­rın­da yer hiz­met­le­ri yap­mak üze­re ça­lış­ma ruh­sa­tı alan veya yet­ki­len­di­ri­len kamu ya da özel hu­kuk tü­zel ki­şi­li­ği sta­tü­sün­de­ki ku­ru­luş­lar ile söz ko­nu­su ku­ru­luş­la­rın kur­duk­la­rı iş­let­me ve şir­ket­ler ile doğ­ru­dan veya do­lay­lı ola­rak ser­ma­ye­le­rin­de en az %50 his­se ora­nı­na sa­hip ol­du­ğu or­tak­lık­la­rın Tür­ki­ye­’­de yer­le­şik ki­şi­ler­le dö­viz cin­sin­den veya dö­vi­ze en­deks­li be­del­ler içe­ren gay­ri­men­kul sa­tış, gay­ri­men­kul ki­ra­la­ma ve iş söz­leş­me­le­ri ha­ri­cin­de­ki söz­leş­me­le­ri ak­det­me­le­ri,
    Akdedilecek sözleşmelerde istisna kapsamına alınan, ancak Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın Geçici 8 inci maddesinin yürürlüğe girdiği tarihten (13 Eylül 2018) önce akdedilmiş bulunan sözleşmeler de anılan geçici madde hükmünden istisnadır.

13 EYLÜL 2018 TARİHİNDEN ÖNCE DÜZENLENMİŞ SÖZLEŞMELER;

13 Eylül 2018 tarihinden önce düzenlenmiş döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan döviz ya da dövize endeksli olarak düzenlenmiş,
    13 Eylül 2018 tarihinden önce akdedilmiş bulunan iş makineleri dâhil taşıt kiralama sözleşmeleri,
    Yukarıda TL olarak düzenlenebilecek 13 Eylül 2018 tarihinden önce akdedilmiş bulunan sözleşmeler, haricindeki sözleşmelerde yer alan sözleşme bedellerinin 12 Ekim 2018 tarihine kadar TL olarak yeniden belirlenmesi zorunludur.

Ancak taraflarca yeniden belirlenirken mutabakat sağlanamazsa sözleşme bedelleri 2 Ocak 2018 tarihinde belirlenen TCMB efektif satış kuru kullanılarak kullanılarak hesaplanan Türk parası cinsinden karşılığının 2 Ocak 2018 tarihinden bedellerin yeniden belirlendiği tarihe kadar Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak artırılması suretiyle belirlenmesi öngörülmüştür.

2 Ocak 2018 tarihli TCMB efektif satış kurları

TÜFE aylık değişim oranları

• türk parası kıymetini koruma hakkında 32 sayılı karara ilişkin tebliğ (tebliğ no: 2008-32/34)’de değişiklik yapılmasına dair tebliğ (tebliğ no:2018-32/51)

İsmail ŞENGÜN

www.vergiburosu.com - www.ortakmusavir.com - www.ortakseminer.com.tr