DRAMA KÖPRÜSÜ

DEBRELİ HASAN

Drama köprüsü Hasan dardır geçilmez
Soğuktur suları Hasan bir tas içilmez

Anadan geçilir bre  Hasan yardan geçilmez.
At martinini Debreli(de bre) Hasan dağlar inlesin
Drama mahpusunda Hasan Karakedi dinlesin.

Debreli Hasan uzun zaman askerlik yapar. Fakat kumandanından sürekli azar işitir, dayak yer. Haksizlığa, zulme daha fazla dayanamaz çeker silahını vurur komutanı. Firar eder, dağlara çıkar. Dolanır durur fakat haksızlığa tahammülü yoktur. Trakyanın bir  nevi Robin Hood’u olur. Zalimden alır, mazluma verir.

Debreli Hasan, Drama’da yetişmiş. Debreli namıyla mübadele öncesi donemde Drama-Serez-Sarisaban bölgelerinde faaliyet göstermiş bir halk kahramanı eşkıyadır.

Drama köprüsünü, o devrin haksızlıkla para kazanan halkı ezen zenginlerinden aldığı haraçla yaptırmıştır. Debreli Hasan’ın yaşadığı,donem kesinlikle bilinmemekle beraber Çakırcalı Efe ile çağdaş olduğu görüşleri,hatta atıştıklarına dair hikayeler onun 1870-1920 yılları arasında Makedonya dağlarında egemen olduğunu göstermektedir. Bu konuda halk arasında söylenen menkıbeye göre; Selanikli Yahudi  tüccar Yorgo ticaret için İzmir’e gidecektir. ”Eğer bu civar dağlarda hükümran olan Debreli’den geçsen, Ege dağlarında Çakırcalı’dan geçemezsin. “denir, kendisine. Nitekim de öyle olur.

Debreli’nin çetesinde pek çok kişi yoktur. Bilinen Kara kedi namıyla bir tek kızanı olduğudur. 

Bacısı  Esma, Kayılar kasabası Erdumuş köyünde oturmaktadır. Arada onu dolaşmaya  gittiği bir gün müfreze, Debre’de köye tuzak   kurar. Yareni, arkadaşı, kızanı, Kara Kedi yakalanır. Drama Mahpusanesi’ne gönderilir. Depreli’nin sevdalandığı vardır, Drama Kozlu köyünde. Anlatılanlara bakılırsa Debreli, bu köyde bir kızla nişanlıymış. Lakin daha sonra dağa çıkınca, “Ben bu kızla evlenirsem ona kötülük yaparlar,” diye düşünüp evlenmekten vazgeçmiş. Genç kız, uzun bir müddet onu beklemiş. Hatta şöyle bir türküyle haber verir , sevdiği Hasan’ına:

Kozlu köy gülleri ,de bre Hasan ilk yazın açaçak,

İzin ver bana sevdiğim vaktim(iz) geçeçek.

Debreli, en sonunda kızcağıza “Artık beni bekleme, başkasına varıp evlen,” diye haber göndermiş.Düğününe de gizlice gelip yedi tane bilezik (veya beşibirlik) takmış. Anlayacağınız, böyle de sevdasını yüreğine bastırıp ayrılabilecek kadar da delikanlıymış. Kendisi kavuşamamış ama o sevenleri kavuşturmaya azmetmiş.

Halka onu sevdiren eşkıya kişiliğinin en üstün tarafı ise fakirlere yardım etmesi, bilhassa birbirini seven yoksul gençleri evlendirmesidir. Kendisi sevdiğine firardan sonra kavuşamamıştır. Fakat o sevenleri kavuşturmaya azmetmiştir.Bu konuda şöyle bir menkıbe de vardır. “Evlenmek niyetinde olan dağlı bir genç,tek danasını almış, İskece pazarına inmektedir. Yolu, Debreli Hasan tarafından kesilir. Delikanlının evlenmek için parası olmadığını anlayanca Debreli kendisine düğün için yetecek parayı verir ve ayrıca danasını satmamasını salık verip uğurlar.”

Makedon dağlarının Debreli’si  sonunda padişah affına uğrar veya söylentiye göre mübadelede güvenlik güçlerinin elinden kaçmayı başarır ve Türkiye’ye göç eder. Kısacası Rumeli Türklerinin gönlüne yerleşmiştir efsanesiyle Debreli Hasan.

Mezar taşlarını Hasan koyun mu sandın
Adam öldürmeyi Hasan oyun mu sandın
At martinini Debreli Hasan dağlar inlesin
Drama mahpusunda Hasan dostlar dinlesin

Drama köprüsü Hasan dardır daracık
Çok istemem Yanko Corbaci bin beş yüz liracık
At martinini Debreli Hasan dağlar inlesin
Drama mahpusunda Hasan Kara kedi dinlesin

Drama köprüsünü Hasan gece mi geçtin
Ecel şerbetini Hasan ölmeden mi içtin

Köprüye gelince;

Mübadele döneminde yerel bir tarihçi olan Nikos Latsistalis elindeki fotoğrafla köprüyü arar. Uzun bir uğraşın sonunda Drama İskeçe yolu üzerindeki Nikiforos (Nusratlı) köyü çıkışında fotoğraftaki köprünün birebir aynısı olan su bendi ile karşılaşır ve aradığı köprüyü bulduğunu anlar.

Herkes köprü beklerken bir su bendiyle karşılaşmak ilk başta yanlış keşiftir diye düşünülür. Şarkı sözlerinin tekrar dikkatli bir şekilde yorumlanmasıyla keşfin doğru olduğu anlaşılır. Şarkıda, "Drama Köprüsü Hasan dardır geçilmez" der. Hatta İskeçe bölgesinde söylenen türkünün bir mısrasında "dardır daracık" der ve su bendi de dardır ve üzerinden geçilmesi de zordur. Şarkıda yine,"soğuktur suları Hasan bir tas içilmez" derken kastettiği şey su kemerinden akan suların soğuk olduğudur. Suların soğuk olması da bende gelen suyun muhtemelen bendin biraz üzerinden başlayan sıra dağlardan geldiğinden ve dağların serin ve kış dönemi çok kar tuttuğundan akan suyunun da soğuk olacağındandır.

Osmanlı döneminde köprü civarında bulunan köylerin Türk köyleri olması da bu keşfin doğrulunu ispatlar niteliktedir.