Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

23 Haziran '06

     
    Kategori
    Edebiyat
     

    Dramatik istihzanın gücü

    İstihzanın dört türünden biri olan ‘Dramatik İstihza’ eseri okuyucuya sürükleyici kılmada en etkili olanıdır. Genel anlamıyla istihza gerçekle görünen veya gerçekle söylenen arasında yaşanan zıtlık veya tezatlıktır. Edebiyatta bu zıtlık söylenen ile olan arasında görülür. Gerçek, tartışılanın veya bahsedilenin içindedir ama gerçek olanla ifade edilen birbirinin tersidir. Başka bir deyişle, kastedilen ile kasteden arasındaki zıtlığın doğurduğu boşlukta gizlidir istihza.

    Bu boşluk okuyucu tarafından fark edildiğinde bir anlam ifade eder. Eserde yaşanılanı ve vurgulanmak istenileni okuyucuya çarpıcı bir şekilde yansıtır. İstihzanın amacına ulaşabilmesi için okuyucunun onu yerinde anlaması gerekir. Yazar eserinde kullandığı başarılı istihzalar ile okuyucuyu esere bağlar.

    İstihzanın dört türü vardır, bunlar sırasıyla: Sözlü istihza, durumsal istihza, evrensel istihza ve dramatik istihzadır.

    Sözlü istihza karakterin söylediğinin zıddını kastetmesidir. Mesela, dolandırıcılık yaptığı bilinen birine ‘ne kadar dürüst adam!’ deniliyorsa bu sözlü istihza olur. Burada amaç kişinin dolandırıcılığına etkili bir vurgu yapmaktır. Durumsal istihza ise yaşanılan durumun daha da açıklanamaz bir hal almasıdır. Zor koşullar altında hayatını devam ettirmeye çalışan fakir birisinin biriktirdiği ve yastık altında sakladığı parasının çalınması buna bir örnektir. Okuyucu hiç de adil olmayan bir durumla karşı karşıyadır. İşte bu durumun okuyucu kafasında oluşturduğu istihza durumsal istihzadır. Evrensel istihza ise yaşanılan durum karşısında insanı evreni sorgulamasına zorlar. Bu istihzada yaşanılan olay durumsal istihzadan daha karamsar ve trajiktir. Üniversite giriş sınavını kazanmış bir öğrencinin iki gün sonra geçirdiği bir trafik kazasında ölmesi bu istihzaya bir örnektir.

    Dramatik istihza okuyucuyu esere bağlamakta en güçlü istihzadır. Bu istihza anlatıcının ve/ veya okuyucunun farkında olduğu bir durumun karakterlerden birinin veya birçoğunun farkında olmama durumudur. Okuyucu karakter(ler)in bilmediği bir ‘şeyi’ biliyorsa olaylar örgüsüne en az anlatıcı kadar hâkim olur. Eğer dramatik istihza yeteri kadar güçlü ise okuyucu olaylar örgüsünü izleyen olmasına rağmen kendisini olaylar örgüsüne hâkim olarak görür ve bu da okuyucuyu esere sıkı sıkıya bağlar. Bu sebepten dolayı eserlerdeki sürükleyiciliğin en önemli unsurlarından bir tanesi işte bu; dramatik istihzadır.

    Dramatik istihzaya verilen en sık örnek Othello’dur. Othello’nun Iago’ya, Iago’nun düzenbazcılığının farkında olmadan ‘dürüst İago’ demesi veya öyle bilmesi bir dramatik istihzadır. Othello’nun bu farkında olmayışı oyunu başından sonuna kadar ayakta tutar, dolayısıyla oyunun belkemiğini oluşturan bu dramatik istihzadır. Okuyucunun karakterin bilmediğini bilmesi okuyucuya hâkimiyet duygusu verir. Okuyucu içten içe karakter gerçeğin ne zaman farkına varacak diye merak etmektedir.

    Okuyucu karakterin ne zaman farkındalık yaşayacağını bilmezken yazarın bunu bilmesi yazar ile okuyucu arasında da dramatik istihza yaratır. Okuyucu karakteri izlerken, yazar okuyucuyu izlemektedir. Yazar okuyucunun merakını ayakta tutabilmek için kullandığı dramatik istihzaya dilediği zaman son verebilir. Dolayısıyla olaylar örgüsünü sürükleyici kılan karakter(ler)in yaşadığı dramatik istihza iken, eserin sürükleyiciliğini kılan da okuyucunun yaşadığı istihzadır.

     
    Toplam blog
    : 1
    : 539
    Kayıt tarihi
    : 09.06.06
     
     

    Doğuş Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'nden mezun oldum ve aynı bölümde Yüksek Lisans'a..