Frank Herbert, Sarmal Yayınları.

Çöl Gezegeni Dune, Çevirenler: Arzu Taşçıoğlu ve Deniz Vural, Temmuz 1997, 718 sayfa.

Dune Mesihi, Çevirenler: Arzu Taşçıoğlu ve Deniz Vural, Ekim 1997, 298 sayfa.

Dune'un Çocukları, Çevirenler: Arzu Taşçıoğlu ve Deniz Vural, Nisan 1998, 528 sayfa.

Dune'un İmparator Tanrısı, Çeviren: Süha Sertabiboğlu, Mart 1999, 680 sayfa.

Giriş

İsaac Asimov'un (beşleme) Vakıf'ı ile birlikte Dune, bilimkurgu roman türünde, geleceği ayrıntılı, uzun dönemli ve felsefi açıdan çok ayrıntılı yorumlayan ve tasarlayan en önemli bilimkurgu dizi eseridir. Çeviriler yayınlanmadan önce, nereden öyle bir takıntıya girmişlerse, bazı eleştirmenler, üçüncüsünden sonrasında öykünün akışının tavsadığını belirtmişlerdi. Oysa; şaşırtıcı olarak dördüncü cilt, 'siyasal açıdan kendini tasfiye-fesh' gibi, an-an-arkik bir alternatif öykü yaratıyor ki tüm yazınsal türlerde benzeri pek yok.

Dune, bir bilimkurgudur. Dune, mükemmele yakın düzeyde fütürolojiktir. Dune, çok nitelikli bir yazınsal yapıttır. Başyapıt olmaktan onu alıkoyan nitelik, diğer bilimkurgulara da aittir: Aşırı didaktizm, bütünlüğü bozan gereksiz takıntılar, antropomorfik hümanizm...

Ancak; özellikle dördüncü ciltte becerilen bir şey var: Alıntıların tek başlarına aforizma-metafor-alegori güçleri...

Geliştirme

Cilt : 4 :

Geleceği görebilme yetisi, sıkıntı halini alabilir. (S:67)

Yıl 2000'de bazı insanlar, deliler gibi geleceği kestirme manisine kapıldılar. Tamamına yakını, bunu (şu ya da bu türden) iktidar edinmek için yaptılar. Tarihe müdahalesizlik ilkesi çiğnendi.

Kısa süreli kararlar, uzun sürede başarısız olma eğilimindedir. (S:105)

Benden sonra tufancılık veya günü kurtarma eğilimi, kayıpları arttırır. Bugünkü makul bir kayıp (belki bir feda hamlesi), yarınki bir çok büyük kayıbı önler.

İnsanlar, sükunete karşı, şiddetle tepki gösterebilir (doğrudan böyle denmiyor ama böyle kastediliyor). (S:146)

Dünya'nın en barışçı dinlerinden birinin hüküm sürdüğü Hindistan'da 20. Yüzyıl'da, devlet başkanı üç (kuşak peşpeşe, sırasıyla Mahatma, İndra, Rajiv) Gandi'nin , sırasıyla 1948'de, 1984'te ve 1991'de, öldürülmesi, en uygun örnek.

Teşhis etmesi ve anlaması en zor olanı, değişken kalıplardır. (S:373)

Bunu dile uygularsak, teşhis etmesi ve anlaması en zor olanı değişen anlamlardır. Doğru yerzamanda doğru adresleme gerekir. Bunu çoğunluk sözlükler bile beceremez ve düşüncenin sözlüğüne pek raslanmaz.

Geleceği kestirebilmenin risklerinden biri: Düşmanlarından biri, seni ciddiye alır ve kestirimini, geleceği etkilemek için kullanır (21. Yüzyıl'da örnekleri çok görülecek ve henüz panzehiri yok).

Sonuç

Eleştirmensel notlar:

Vakıf Üçlemesi (aslında beşlemesi), Hiçi Üçlemesi (Frederick Pohl) ve Dune Altılaması, yazınsal olarak bir iç ahenk taşıyor. Bu ahenk; format, üslup, ‘subject of matter’ (: öznenin kaygısı) gibi, bir metni özgün kılan en önemli alanlarda kurulmuş. Aradan yıllar geçtikten sonra, yeniden yeniden okunup lezzet alınabilir durumdalar.

Editörsel notlar:

Altı cildin tamamının yayınlanma süresi, Türkiye'de hep yapıldığı üzere, 'okuyucuya saygısızlık' denecek denli uzun.

Çevirileri ayrı kişilerin yapması, editörsel ilkelere aykırı.

Acaba diyorum, Türkiye'de bir gün bir yayıncı, bilimkurgu eser(ler)i ve yazar(lar)ı, burada Dune ve Herbert için, yazılanları da, ayrı bir kitap olarak basacak mı?