Dünya kültürel miras listesinde Silifke de yer almalı

Uygarlıkların beşiği olarak çok zengin bir kültürel ve tarihi mirasa sahip olan ülkemizin bu zenginlikleri eşsiz doğal güzelliklerle de desteklenmektedir. Türkiye, dokuz adet kültür varlığı ile Dünya Kültürel Miras Listesi’nde yer almaktadır. Ama Türkiye’nin sahip olduğu zenginlikler göz önüne alındığında bu sayı yetersizdir.

Dünya Miras Listesinde yer alan dokuz kültürel varlığın yanı sıra UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesinde yer alan Efes ve Karain ören yerlerine ait adaylık dosyaları UNESCO Dünya Miras Merkezine gönderilmiştir. Diğer yandan Dünya Miras Listesinde daha fazla kültürel ve doğal varlıkla temsil edilebilmemiz için gerekli olan geçici liste UNESCO Genel Müdürü Koichiro Matsuura’ya sunulmuştur. Bu listede iki doğal kültürel alan, iki kültürel peyzaj alanı, on iki kültürel varlık olmak üzere toplam on altı adet varlık bulunmaktadır. UNESCO Dünya Miras Merkezi’nce onaylanan bu listede yer alan varlıklara ilişkin dosyalar kapsamlı olarak hazırlanacak ve Dünya Miras Komitesinin onayına sunulacaktır. Bu aşama oldukça uzun bir süreç olup, Dünya Miras Merkezinin uygun görüşü ve ICOMOS (Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi) ve/veya IUCN (Uluslararası Dünya Doğayı Koruma Birliği) uzmanların yerlerinde inceleme yapmalarını takiben büro ve komitenin onayı ile Dünya Miras Listesine alınmaları mümkün olabilecektir. Liste hazırlanırken önerilen varlıkların, mimari, tarihi, estetik, kültürel değerlerinin yanı sıra ekonomik, sosyal, sembolik ve felsefi özellikleri de dikkate alınmıştır. Ülkemizde Dünya Miras Listesinde olması gerektiğini düşündüğümüz onlarca varlık bulunmakla birlikte UNESCO’ya taraf ülkelerin Dünya Miras Listesinde dengeli olarak yer almalarına önem verildiğinden, arzu edilenden daha az sayıda varlık bu aşamada geçici listede yer almaktadır.

Tarihin her döneminde farklı uygarlıklara ev sahipliği yapmış olan Anadolu’daki uygarlıklara ait mimari çeşitlilikleri, bölgeleri, kültürleri tanıtım daha iyi olmalıdır. Özellikle Sivil Toplum Kuruluşları bu görevi üstlenebilir.

Özellikle erken Hıristiyanlık döneminin en önemli yerleşimlerinden biri olan Silifke, Hıristiyanlığın en önemli kişilerinden biri olan Azize Thecla kutsal alanına (Meryemlik) ev sahipliği yapmaktadır. Ancak Meryemlik’te yapıların çevre düzenlemesi açısından çok iyi olmadığı görülecektir. Bu noktada Arkeologlar Derneği Mersin Şubesi ürettiği “Silifke’deki Kültürel Miras’ın Korunması ve Tanıtılması Projesi” kapsamında incelenecek yerlerden biri olan Meryemlik’in nasıl korunacağı, kültür turizmine nasıl kazandırılacağı ve nasıl daha iyi tanıtılması gerektiği bir eylem planı halinde rapor şeklinde yazılacak ve gerekli mercilere gönderilecektir.

Silifke kentinin şu anda Dünya Kültürel Mirası Listesinde yer alması gerekli olduğunu düşündüğüm yerlerinden birisi de Meryemliktir. Bu yüzden Kentimizin bu listeye alınması için gerekli girişimlerin başlatılması gerekmektedir. Özellikle kent ekonomisi için çok önemli olan bu çalışma gerçekleşirse Silifke için çok önemli bir iş yapılmış olacaktır.

Dünya Kültür Mirası Kriterlerine baktığımızda Meryemlik’in aşağıda sayılan maddeler içinde 6. maddeye uyduğunu görebiliriz. Kültürel varlıkların dünya mirası listesine alınma kriterleri, her zaman, birbirlerine kıyasla ve konvansiyonun birinci maddesinde yer alan aşağıdaki tanımlar çerçevesinde değerlendiriliyor:

Anıtlar: Tarih, sanat veya bilim açısından, istisnai düzeyde evrensel bir değere sahip mimari eserler, anıtsal değerdeki heykeltıraşlık veya resim eserleri, arkeolojik nitelikteki parça veya yapılar, kitabeler, mağara veya parça toplulukları.

Yapı Toplulukları: Mimarileri, bütünlükleri veya peyzajla bütünleşmeleri nedeniyle, tarih, sanat veya bilim açısından istisnai düzeyde evrensel bir değere sahip ayrı veya toplu halde bulunan yapılar.

Sitler: Tarihi, estetik, etnolojik veya antropolojik açıdan istisnai düzeyde evrensel bir değere sahip olan, arkeolojik sitlerin de dahil olduğu, insan tasarımı eserlerin veya doğayla insanın birlikte yarattıkları eserlerin bulunduğu alanlar.

Bir anıtın, yapı topluluğunun veya sitin dünya mirası listesine alınması önerildiğinde, istisnai düzeyde evrensel değere sahip bir varlık olarak değerlendirilmesi için, komitenin bu varlığın aşağıdaki kriterlerden en az birine ve özgünlük kıstasına uyduğunu tespit etmesi gerekiyor. Diğer bir deyişle, her varlığın aşağıdaki şartları yerine getirmesi bekleniyor:

1. Yaratıcı insan dehasının ürünü olması.

2. Belli bir zaman diliminde veya kültürel mekanda, mimarinin veya teknolojinin, anıtsal sanatların gelişiminde, şehirlerin planlanmasında veya peyzajların yaratılmasında, insani değerler arasındaki önemli etkileşimi göstermesi.

3. Kültürel bir gelenek veya yaşayan ya da kayıp bir uygarlığın tek veya en azından istisnai tanıklığını yapması.

4. İnsanlık tarihinin bir veya birden fazla anlamlı dönemini temsil eden yapı tipinin ya da mimari veya teknolojik veya peyzaj topluluğunun değerli bir örneğini sunması.

5. Bir (veya birden fazla) kültürü temsil eden geleneksel insan yerleşimine veya toprağın kullanımına ilişkin önemli bir örnek sunması ve özellikle bu örneğin, geri dönüşü olmayan değişimlerin etkisiyle dayanıklılığını yitirmesi.

6. İstisnai düzeyde evrensel bir anlam taşıyan olaylar veya yaşayan gelenekler, fikirler, inançlar veya sanatsal ve edebi eserlerle doğrudan veya maddeten bağlantılı olması.

Not: Kültürel varlıkların dünya mirası listesine alınma kriterleri Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi’nden alınmıştır.

Saygılarımla

www.mersinarkeologlar.dernegi.com

akcaytuna@hotmail.com

GSM: 0505 711 88 91

Tuna AKÇAY

Arkeologlar Derneği Mersin Şubesi

Yönetim Kurulu Başkanı