Dünya'nın neresindeyiz? (AKP ile 10 Yıl - 2)

http://blog.milliyet.com.tr/dunya-nin-neresindeyiz---akp-ile-10-yil---1-/Blog/?BlogNo=338413

adresinde başladığımız ve Orhan Bursalı'nın 10 Yıldır AKP (Cumhuriyet Kitapları) isimli kitabını baz alarak Türkiye'nin röntgenini çekme işlemine devam ediyoruz.

Şimdi "Barış" konusuna değiniyoruz. Ekonomi ve Barış Enstitüsü'nün hazırladığı rapora göre Türkiye 127. sırada ve kırmızı listede. Bizimle beraber 30 ülke daha kırmızı listede bulunuyor. Bu ülkelerden bazıları Guatemela, Sri Lanka, Fildişi Sahilleri, Cezayir, Moritanya... Barışa en uzak ülke Somali.

Peki Türkiye neden kırmızı listede? Bu konuda Türkiye'nin kötü durumda olduğu kategorilere bakalım:

-İç ve dış çatışmaların sayısı

-Organize çatışma düzeyi

-Toplumda algılanan suç düzeyi

-Terörist eylemler potansiyeli

-İnsan haklarının çiğnenme düzeyi

-Şiddet olaylarının düzeyi

-100 bin kişiye düşen iç güvenlik ve polis sayısı

-Hafif silahlara kolay ulaşım

Türkiye 2007'den beri adım adım barıştan uzaklaşıyor. Buna göre 2007'de 92. sırada ve 2.5 puandayken, 2008'de yine 2.5 puan, 2009'da 2.5 puan, 2010'da 3.5 puan ve 2011'de tekrar 3.5 puan...

Dünya da farklı düzeyde değil tabii. Barışçıl bir dünyada yaşamıyoruz kuşkusuz, peki ya tamamen barışçıl dünyada olsaydık?

Şiddette %25'lik bir azalmayla bile 2 trilyon dolar ekonomiye geri dönerdi. İklim değişikliğinin etkileri giderilebilir, milenyum kalkınma hedeflerine ulaşmanın yıllık bedeli karşılanırdı; Yunanistan, İrlanda ve Portekiz'in kamu borçları yok edilirdi, büyük felaketlerden sonra ortaya çıkan zararlar karşılanırdı.

Barış konusu böylece sona eriyor ve İnsani Gelişmişlik'e geliyoruz. İnsani Gelişmişlik Göstergesi'nde (İGG) sıramız 85 ve "Yüksek İnsanı Gelişmişlik" kategorisine giriyoruz. BM Kalkınma Programı'nın verileri bunu gösteriyor.

"Yaşam süresi beklentisi, okur yazarlık, eğitim ve yaşam standartları" bu sıralamayı belirleyen etkenler.  5 yıldır hiçbir gelişme yok Türkiye'de.Ve her alanda OECD ülkelerinden ortalamamız düşük. Yukarıda saydığım kriterler göz önüne alındığında komşularımız arasında sadece Suriye'den iyi durumdayız, diğer bütün komşularımız bizden üst düzeyde.

Emeklilikte Yaşam Göstergeleri'nde neredeyiz peki? OECD ülkelerini göz önüne aldığımızda Türkiye'de erkekler ve kadınların emekli yaşamı süresi de ortalama yaşam uzunluğu da en az düzeyde. Rakamları söylemek gerekirse;

OECD'de kadınların ortalama ömrü 85 yıl , Türkiye'de 77 yıl. Erkeklerde ise OECD'de 81.4, Türkiye'de 72 yıl. Emeklilikteki ortalama yaşam beklentisi ise Türkiye'de kadınlarda 17, erkeklerde 12'yken, OECD'de ise sırasıyla bu rakam 23.3 ve 18.3. Emeklilikte en uzun yaşam beklentisine sahip kadınlar İtalya'da.

Ücretsiz iş meselesi var bir de. Bunun içine evde yapılan işten tutun,bahçe işlerine, köpek gezdirmeye, evde misafir ağırlamaya kadar ve gönüllü çalışmalara kadar her şey giriyor.

Türkiye'de tahmin edileceği gibi kadın-erkek arasında uçurum var. (Kadın 375 dakika, erkek 100 dakika.) Bu oranlar OECD'de kadınlarda 290, erkeklerde 120 dakikada.

Bu bağlamda çalışma hayatına da bakmamız gerekiyor. Türkiye nüfusunun %44.3'ü çalışıyor 2009 verilerine göre. OECD ülkelerinde ise bu rakam %66.1. Yükselen Ekonomi Ülkeleri'nin (Çin, Rusya, Brezilya, Endonezya, Hindistan...) tümünün çalışan oranı bizden yüksek.

Ücretsiz iş meselesiyle bağlı bir konu, eşitsizlikler meselesi...

BM'nin raporunda yer alan puan sistemine göre en eşitlik puanı 1. Türkiye'nin puanı 0.518. OECD ortalaması 0.789, Genel olarak baktığımızda Dünya Ortalaması'ndan (0.489) iyi durumdayız, ama lokal olarak baktığımızda sadece Arap Ülkeleri'nden iyiyiz. (Bu eşitsizlikler eğitim-sağlık ve gelir eşitsizliklerini kapsadığını belirtmek gerekiyor.)

Bir de cinsiyet eşitsizlikleri var tabii. Türkiye'nin puanı 0.621. Bu kez en eşitsizlik puanı ve bu konuda da sadece Arap Ülkeleri'nden iyi durumdayız. Bu kötü puanı almamıza sebep durumlar şöyle;

-Çalışma hayatında kadınların oranı %26.9, erkeklerin %74.6

-En az liseyi bitiren kadınların oranı %27.1, erkeklerin %46.8

-Parlamentodaki kadınların oranı %9.1

-Canlı doğum sırasında 100 bin kadında ölüm sayısı 44.

- 15-19 yaş arasında her 1000 genç kadında doğum sayısı 38.8

(2008 verileri)

Peki Dünyada bu alanda en iyi ülkeler hangisi?

 Hollanda, Danimarka, İsveç ilk 3 sırayı paylaşıyor. ABD 23, Yunanistan 37 ve Çin 38. sırada.

Bu göstergeler bağlamında, başka konularda Türkiye'nin röntgenini çekmeye devam edeceğiz.

Kaynak:

Orhan Bursalı - 10 Yıldır AKP (Cumhuriyet Kitapları 2011)