Eğitim Yolu ile Kalkınma

Türkiye’nin yetiştirdiği en önemli toplum bilimcilerinden rahmetli Prof. Dr. Amiran Kurtkan Bilgiseven’in abidevi eseri “Eğitim Yolu İle Kalkınmanın Esasları”, ilk basıldığı yıl olan 1970’leri aşarak bugünün Türkiye’sinin sorunlarına da ışık tutuyor. Kitaptaki eğitim odaklı kalkınma önerilerini okuyunca, o günden bugüne temel sorunlarımızın halen çözüm masasında beklediğini görüyoruz.  

Aynı zamanda değerli bir iktisat sosyoloğu olan Amiran Hocamız’ın aydın sınıfı, siyasi irade, toplumun tahsil seviyesinin yükseltilmesi, mali reform, millî fedakârlık, üst tabakanın ahlâkı, âlim nasıl olmalı, liderlik, idareciler, sosyal adalet, gelir bölüşüm mekanizması, orta sınıfın büyütülmesi, kaliteli insan gücü, devletin bütçesi ile ilgili realiteler vb. ile ilgili görüşleri bugün de güncelliğini koruyor.

Özetle kitaba bakarsak; ilk olarak aydın sınıfın demokratik bir atmosfer içinde sevk ve idare faaliyetinde bulunabilmesi veya topluma gereken yönü verebilmesi için siyasi fertlerin icraatini eleştirebilmesi, bu eleştirilerdeki bilimsel gerçeklerle oy avcılarının ifadeleri arasındaki tezatları kavrayacak ve oyunu buna göre kullanacak orta tahsilli fertlerin nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturması konusunun önemini vurguluyor.  

Amiran Hanım kısır döngüden çıkış yolunun, ulusal çapta bir mali reform ve maddi fedakârlık rüzgarından başka bir şey olamayacağını vurguluyor. Milli bünyemizden yetişen aydın sınıf ve büyük çoğunluğu en az orta tahsil görmüş bir toplum yapısının gerekliliğini, üst tabaka mensuplarının mali ahlakının sıkı bir şekilde kontrolüne olanak veren yazılı ve yazısız bir hukuk mekanizması olması ve eğitim&sanayi sektörlerine büyük yatırımlar yapılması yani mali reformun önemini anlatıyor.

Bir ferdin bilime olan bütün ilgisi kazandığı dolar’lar veya bilimin ona getirdiği şöhretle tayin ediliyorsa, bu fert tatmin edici olmayan bir alimdir diyor.    

Aydın fertlere bilimle beraber, birlik bilinci ve ahlak da telkin edilmiş olmalıdır, çünkü aydın sınıfa ait fertler liderlerin hakimiyeti üzerinde de baskı yapacaklar, sadece kamuoyu görüşünü takip eden ve bu şekilde liderlik faaliyetinde bulunan yöneticiler hata yapacaklar ve gülünç duruma düşeceklerdir, böylece aydınlar toplumun gerçek liderleri olacak ve liderliğe sevkedilmeleri temel bir zorunluluk olacaktır, vurgusunu yapıyor.

Değerli hocamız temel toplumsal ve iktisadi sorunlarımıza da parmak basmayı ihmal etmiyor, bir ülkede gelir bölüşüm mekanizmasının bazı fert ve gruplar lehine aşırı bir farklılık meydana getirecek tarzda işleyişi iktisadi kalkınmayı felce uğratır, iç piyasanın kuvvetli bir satınalma gücü ile desteklenebilmesi için orta sınıfın kalabalık olması gerekir, sosyal adaletli gelir tatmini sağlanmazsa kabiliyetli fertler servet ve kendilerine layık gördüğü kariyeri elde etmek için farklı çevre veya ülkelere kanalize olabilir (beyin göçü) diyor.

Ve eğitim yoluyla kalkınmanın temelindeki şu sorularla kitabını sonlandırıyor: Seçmen olarak gerçekçi şekilde bizi hiçbir fedakarlığa zorlamaksızın sadece iyi günler vaad eden politikacılara mı oy vereceğiz? Fert olarak milli menfaatleri, şahsi menfaatlerimizin önüne geçirebilecek miyiz? İdareci olarak milli servetimizin arttırılması için kaliteli insan gücüne ihtiyacımız olduğunu idrak edecek miyiz? Bir idareci olarak seçimleri kaybetmek pahasına, eğitim ve sanayi için gerekli yatırımların bütçe imkanlarımızı aştığını ve dolayısıyla milli fedakârlık kampanyasına ihtiyacımız olduğunu açıkça halka söyleyebilecek miyiz?

Amiran Kurtkan Bilgiseven’in kitabını kalkınma ve eğitim konularının tüm meraklılarına ve araştırmacılarına yürekten tavsiye ediyorum. Internetten, son baskısının Eğitim Sosyolojisi başlığı ile 1980’lerde çıkmış olduğunu gördüm. Umarım kitabın yeni baskısı çıkar, onun da ötesinde yeni baskının çıkmasını zorlayacak bilimsel ilgi seviyesi ülkemizde tahmin ettiğimizden de çabuk yeşerir, Amiran Hocamız’ın fikirleri samimi bilim adamları, eğitimciler, iktisatçılar ve siyasetçiler tarafından gün ışığına çıkarılarak yeniden tartışılmaya başlanır.    

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

BİLGİSEVEN, Amiran Kurtkan: Eğitim Sosyolojisi:Kavramlar-Teoriler-Eğitim Yolu İle Kalkınmanın Esasları. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.  İstanbul, 1987.