Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

11 Eylül '16

 
Kategori
Ekonomi - Finans
 

Ekonomi Yazıları-6 / Büyük dönüşüm: Dördüncü sanayi devrimi- Endüstri 4.0 (1)

Ekonomi Yazıları-6 / Büyük dönüşüm: Dördüncü sanayi devrimi- Endüstri 4.0  (1)
 

18. Yüzyıl sonundan beri devam edegelen sanayi devrimlerinin son büyük halkası Dördüncü Sanayi Devrimi-Endüstri 4.0 gümbür gümbür geliyor. Önümüzdeki 10 yılda bildiğimiz herşey değişime uğrayacak. Peki ülke olarak biz bu büyük dönüşüme hazır mıyız? Pek fazla hazır olmadığımızı bu yazı dizisini hazırlarken açık seçik gördüm. Akademik çevrelerde bile konuyu bütün yönleriyle anlatan, dört başı mamur bir Dördüncü Sanayi Devrimi makalesi ne yazık ki mevcut değil. Hele hele bu devrimin ana bileşenleri olan Büyük Veri, Nesnelerin İnterneti, Smarty Factory gibi konularda durum daha da vahim. Bu nedenle çok çeşitli ve gereğinde İngilizce kaynaklardan yararlanarak kapsamlı bir yazı dizisi hazırladım. Okuyucularımın  birkaç bölüm olacak bu yazı dizisini sabırla okumaları halinde bu fenomen dönüşüm hakkında değerli bilgiler edineceğine eminim.

Çalışmamın başta araştırmacılar ve öğrenciler için yararlı olmasını ve yeni çalışmalara zemin hazırlamasını diliyorum.

.............................   .................................................................................

 Genel Açıklama

İlk olarak 2011’de Hannover Sanayi Fuarı’nda kullanılan ve Alman Hükümeti’nin sanayide ileri teknoloji kullanımını öngören bir modernleşme planı olarak ortaya atılan Endüstri 4.0 yani Dördüncü Sanayi Devrimi, temel olarak bilişim teknolojileri ile endüstriyi bir araya getirmeyi amaçlamaktadır. Almanya’nın bu girişimi Güney Kore, Çin, Hindistan ve Brezilya gibi yeni sanayileşmiş ülkelere doğru kaymaya başlayan rekabet üstünlüğünü yeni bir ileri teknoloji konsepti tekrar öne geçmeye yönelikti. Ancak Endüstri 4.0 kavramı yalnızca bilişim sektörü ile izah edilebilecek bir fenomen değildir. İçerisinde dünyanın şimdiye kadar yeni görmeye başladığı bulut bilişim, büyük veri analizi, nesnelerin interneti, robotik ve tam otomasyon, smart factory (akıllı fabrika), yapay zekâ, imalatta 3 D yazıcı kullanımı gibi teknolojik gelişmeleri de kapsamakta ve dünyanın çehresini değiştirme iddiasında bulunmaktadır.

Konu buraya kadar gelince Endüstri 4.0’ın bir tanımını yapmak gerekecektir. Genel kabul görmüş bir tanıma göre: “Birbirine bağlı süreçlerin iletişim halinde olduğu, internet üzerinden birbirine bağlı nesnelerin veri toplayıp üretim sürecini tamamen değiştirdiği, makinelerin insanlarla yani emekle etkileşimini öne çıkaran bir dönemdir” Daha kısa bir tanıma göre de: “ Klasik üretim yöntemlerindeki teknolojik temellerin içinde siber fiziksel sistemler ve internet ağlarının da yer almasıdır”

Sanayi yapısının Sanayi 4.0 Devrimi’ne kadar gördüğü evrimi telefon cihazının gelişimi üzerinden modellemek mümkündür. Şöyle ki:

- A.Graham Bell’in İkinci Sanayi Devrimi’nin hemen başında icad ettiği telefon makinesi kolla çevrilebilen, ses kalitesi düşük bir cihazdı. Zamanla gelişen ve kitlelere yayılan telefonlar analog santraller üzerinden çalışıyor ve insanların birbirleriyle haberleşmesini binbir güçlükle sağlıyordu.

- Üçüncü Sanayi devrimiyle birlikte gelişen dijital teknikler sabit telefon sistemlerinde büyük bir değişime neden oldu. Artık sayısal santraller üzerinden çalışan modern telefonlar çevirmeli numaralardan tuşlama sistemine geçmiş ve hatta kablosuz sabit telefon sayesinde kısa mesafelerde de olsa büyük bir iletişim kolaylığı sağlanmıştı.

90’lı yılların ortasında iletişim dünyasını temelinden değiştiren ilk cep telefonları, sabit telefonların yetenekleriyle telsiz telefonu birleştirmiş, mekana bağlı olmayan konuşabilme imkanıyla tam anlamıyla bir iletişim devrimine yol açmıştı. Ancak 2000’lı yılların başından itibaren piyasada boy göstermeye başlayan ve 2010’larda tüm cep telefonu teknolojisini alt üst eden akıllı cep telefonları;  telefonla fotoğraf makinesini, faksla cep bilgisayarlarını birleştirerek yeni bir teknoloji çağının işaret fişekleri olmuşlardı. İşte bu nesnelerin birbirleriyle bağımsız haberleşmesini hedef alan Endüstri 4.0, yani Dördüncü Sanayi Devrimi’ydi.

Bu devrimin tek amacı başta Almanya olmak üzere gelişmiş ülkelerin rekabet üstünlüğünü tekrar kazanmak istemesi midir? Aslında bu kadar basit değil. Sanayi 4.0 ile gelenler emek-makine ilişkisini temelinden değiştiren, buhar makinası kadar olmasa da “Artık dünya asla eskisi gibi olmayacak” hükmüne hak kazandıracak ölçüdedir. Bu süreç elde edilecek avantajları şöylece sıralayabiliriz:

- Endüstri sistemlerinin anlık olarak yakından izlenmesi ve hatta arıza tesbiti, onarımının çok çabuk halledilmesi.

- Sistemin bütününü oluşturan bileşenlerin öz farkındalık kazanması,

- sistemin daha fazla verimlilik, daha az maliyet, çevre dostu ve azami kaynak tasarrufu içinde çalışması,

- Müşteri özel isteklerinin ön plana alınması,

- Yeni hizmet ve iş modellerinin ortaya çıkması ve mükemmel bir hale getirilmesi.

Sanayi 4.0 kavramını daha iyi anlayabilmek için onu oluşturan bileşenleri iyi çözümlemek gerekir. Bu nedenle “Büyük Veri Analizi, Nesnelerin İnterneti, Siber Fiziksel Sistemler, Akıllı Fabrikalar ( Smart Factory), Tam Otomasyon, 3 D İmalat Tekniği, Robotik ve Yapay Zekâ, Bulut Bilişim ve Bilgi Güvenliği “ gibi Sanayi 4.0’ın temelinde yatan konuları genişçe ele alacağız.

Büyük Veri  ( Big Data ) Analizi

İnsanlığın yazıyı icadından bu yana kayda geçirdiği her şey; kil tabletlerden el yazma kitaplara, başlık sayısı milyonları bulan kitaplardan cigabaytlarla alay eden bilişim verilerine kadar akla gelen her türlü bilgi varlığı aynı zamanda büyük veridir.(Big data) Ancak günümüzde büyük veri dendiğinde bilgisayar belleklerinde depo edilen ve mevcut bilgi işlem sistemlerinin işleyemeyeceği kadar geniş ve karmaşık veri kümeleri akla gelmektedir. Diğer bir deyişle bilinen veritabanı yönetim sistemleri ve yazılım araçlarının, verileri toplama, saklama, yönetme ve çözümleme yeteneklerini aşan büyüklükteki verilere büyük veri adı verilmektedir. Günümüzde bu büyüklük terabaytlarla ifade edilmekte, pentabaytlara uzanmakta ve hatta yakın bir gelecekte zetabaytlara varacağı tahmin edilmektedir. (2025’te 35 zetabayt)

Devasa ölçüdeki bu kadar veri nasıl bir araya gelir diye araştırdığımızda karşımıza 20 milyar internet kullanıcısı, belki bir milyara ulaşan akıllı telefonlar, 1 trilyon sayfanın endekslendiği Google üzerinden yapılan milyarlarca arama, facebook ve twitter gibi sosyal ağlar üzerinden paylaşılan sayısız sayfa ve resimlerle, firmalar, müşterileri, tedarikçileri, işlemleri ve ürünleri ile ilgili trilyonlarca baytlık veriler ve internete bağlı milyonlarca cihazın ürettiği veriler çıkar.

Daha önceleri bilgi çöplüğü kabul edilen tüm bu bilgilerin analiz edilerek kullanılması yoluna gidilmektedir. Bu yönüyle büyük veri; toplumsal medya paylaşımları, ağ günlükleri, bloglar, fotoğraf, video gibi çok çeşitli kaynaklardan toplanan tüm verilerin anlamlı ve işlenebilir biçimde dönüştürülmüş şeklidir.

Büyük veriyi oluşturan beş unsur vardır. İngilizce karşılıklarından dolayı (5V) olarak adlandırılan bu unsurlar: 

  - Volume (hacim): Teknolojik gelişmenin kesintisiz devam etmesi büyük veri hacmini katlayarak arttırmaktadır. Özellikle bilişim ve sosyal medya alanında ortaya çıkan yeni uygulamalar (Facebook, twitter gibi) toplam veri hacminde eskiyse kıyaslanamayacak kadar büyük bir genişleme oluşturmuştur. Bu eğilim giderek artış göstermekte ve 2020 yılında elde edilecek veri miktarının 2009’un 44 katı olacağı hesaplanmaktadır. Bu ölçüde devasa bir veri varlığının depolanması büyük bir problemdir. Ancak bulut bilişim hizmetinin yaygınlaşmasıyla hem depolama hacmi hem de maliyet açısından sorun giderilmekle birlikte bu denli büyük verinin işlenmesi ve analizi problem olmaya devam edecektir.

- Velocity( Hız): Veri hacminin artışı ve devasa boyutlara ulaşması nedeniyle bunların elde edilme hızı da aynı ölçüde artış göstermektedir. Çünkü bu ölçüde bir bilgi varlığının istenilen hızda edinimi, analizi ve kullanıma hazır bir hale getirilmesi uzun bir süre bilişimcileri meşgul edecektir.

-Variety( Çeşitlilik): Sosyal medya, arama motorları, nesnelerin interneti ile birbirine bağlı makine ve sistemler yoluyla bize ulaşan verilere ve bu verilerin ulaşma yolları( mobil telefon, tablet, bilgisayar ağları vb.) çok çeşitlidir. Bu nedenle tüm bu verilerin analiz edilmesi ve birbirine dönüştürülmesi gerekecektir.

- Verification ( Doğrulama): Volume- hacim bölümünde bilgi hacminin ne kadar büyük olduğu belirtilmişti. Bu çlçüde bir bilgi yoğunluğu içinde verinin akış sırasında güvenli olması da bir diğer önemli unsurdur. Akış esnasında, doğru katmadan, olması gerektiği güvenlik düzeyinde izlenmesi, doğru kişiler tarafından erişilerek görülebilmesi ve gerektiği kadar gizli kalmasıdır.

- Value (Değer): Boyutları ve özellikleri tanımlanan büyük veri kümesinin üretimi ve işlenmesinden sonra hedeflenen amaca erişebilmek için işe yarar bir şekle getirilmesi gerekir. Yoksa neticede bir değer üretilmiyorsa girişilen bunca emek boşa gitmiş olur. Mesela büyük bir yayınevi okuyucularının yaş aralığı ve eğitim düzeyi gibi klasik bilgilerden çok takip edilen kişilerin ne tür kitaplar okumaktan hoşlandıklarını, sosyal medyada bu yönde nasıl davrandıklarını analiz ederek doğru bir yayın stratejisi belirleyebilmesini sağlayacak yönde bir değer üretebiliyorsa ancak o zaman büyük verinin nimetlerinden yararlanmış olur. Bu şekilde analiz edilmeyen, ölçümlenmeyen veri sadece bir çöp veri olacaktır.

Günümüzde internetin hemen her kuruma ve eve girmesi nedeniyle sanayi ve hizmet işletmeleri büyük verinin nimetlerinden yararlanmaya çoktan başlamışlardır. Müşteri memnuniyeti, üretim kalitesini yükseltme ve maliyeti düşürme gibi amaçlarla saklanan verilerle başlıca uygulama örnekleri şöyledir:

- Hastaneler: Hastalara yönelik etkili, bireysel ve kişiselleştirilmiş tıbbi hizmetler sunabilmek için bireysel bazdaki verileri kendi sayısal ortamlarında saklamakta ve gerektiğinde başka sağlık birimleriyle paylaşmaktadırlar.

- Hükümetler: Vatandaşlarına yönelik bilgi ve hizmetleri işleyip, saklama konusunda oluşan çok büyük ölçekli veri ile çalışmak zorundadırlar. Mesela RTÜK kararları gereği Türkiye’de, ülkedeki televizyon kanallarının son 1 yıllık yayınları saklama zorunlulukları vardır. Saklanan bilgiler “Büyük veri” olarak tanımlanan türdendir.

- Bankalar: Müşterileriyle ilgili toplayıp sakladıkları bilgiler yoluyla, kullanıcısını tanıyan internet şubesine o gün ne için girdiğini bilen ve buna göre ana sayfayı, menüyü etkin hale getiren, müşterisine sözgelişi ödemeler ve yatırımlar konusunda hatırlatmalar yapan, özelleştirilebilen arayüzler sunan, zengin içerikli, hızlı ve kullanışlı bir 7/24 şube haline gelmiştir.

- Enerji Firmaları: Akıllı şebeke ve sayaçlar kullanarak, abonelerin bireysel kullanımları ile ilgili oluşan verileri saklayıp işlemek durumundadırlar.

- İlaç sanayi: Mesela kanser araştırmaları için oluşturulan büyük genomik veritabanları, araştırmacıların sürekli erişimine açık olmak durumundadır.

- Havayolu Şirketleri: Gerek kendileri ve gerekse internet üzerinden çalışan on-line şirketlerin satmış oldukları biletlerde kayıtlı müşteri ve uçuş bilgilerini yeni pazarlama stratejileri için işlemektedirler.

- Güvenlik Teşkilat ve Cihazları: Özel güvenlik teşkilatlarının kullandığı kamera kayıtları emniyetin olası istekleri için 30 gün saklanmak zorundadır.üyük

 
Toplam blog
: 343
: 446
Kayıt tarihi
: 19.02.11
 
 

Marmara Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi mezunuyum. Teknoloji Yönetimi dalında mast..