Ekonomik krize psikoloji ayarı

Başbakan “olay psikolojik” dedi. Ekonomik kriz doktoru geometriden vazgeçti sıra psikoloji dersinde!

Ekonomik kriz dönemlerinde güven temin edebilmek için önce güvenilir olmak gerekiyor.

Türkiye ekonomisi 2006’ dan beri daralma eğilimine girmiş, ekonomi küçülmeye başlamış, zaten var olan işsizlik hissedilir hale gelmişti.

Dünyada ise finansal bir kriz söz konusu idi ve bu krizde hemen hemen aynı dönemlerde sinyal vermeye başladı. Dünya ekonomisi küçülürken, Türkiye’nin ekonomisi de aslında farklı nedenlerden ama aynı dönemlerde daralma eğilimine girmişti.

2008 yılının ortalarında ise dev bankaların ve şirketlerin bir bir batması ile finansal kriz tüm dünyayı vurdu. Türkiye’de zaten mevcut olan olumsuz ekonomik durum da işte tam bu aşamada küresel kriz ile buluştu.

Ekonomik kriz dönemlerinde oluşan panik havasının, bireyleri ve ülkeleri yanlışlara yönlendireceği ve bireylerin gelecek kaygısının ekonomik krizi daha da derinleştireceği tezi doğrudur. Ekonomi, birey ve toplum psikolojisinden etkilenir.

Ekonomik krizin medyada aktarılış biçimi, ekonomiyi yönetenlerin ve uzmanların krize ilişkin söylemleri de krizlerin fitilini ateşler. Kendini güvende hissetmeyen bireyler de yaşam tarzlarını sorgulamaya, yaşam standartlarını düşürmeye başlar. Gelecekte neler olabileceği, nasıl bir durumla karşılaşabileceği endişe ve kaygıları oluşur. Dolayısı ile harcamalarını kontrol altına alır, tüketim azalır, finansal ilişkiler yavaşlar, üretim durma noktasına gelebilir, işten çıkarmalar başlar ve bu şekilde fitilin ateşi dinamite doğru hızla ilerler.

Başbakan Tayyip Erdoğan, küresel ekonomik kriz konusunda Türkiye’deki yaklaşımı eleştirerek, “Türkiye’deki olay psikolojiktir ve Türkiye’de kasıtlı olarak, psikolojik olarak bu krizi körükleme gayreti içerisinde olanlar var” demiş. (milliyet.com.tr)

Başbakan’ın ekonomik kriz yaklaşımında “psikoloji” boyutu doğrudur. Türkiye’de kasıtlı olarak krizi körükleyenlerin olduğu fikrine de katılıyorum.

Ancak;

Küresel kriz belirtilerinin ortaya çıktığı 2006 yılı ortalarından beri, krizi öngöremeyen, öngörse bile siyasi çıkarlar için gereken önlemleri almakta geciken, kendi ekonomi kurmaylarına bile kulak asmayan bir iktidarın, bugün “olay psikolojiktir” demesi çok geç kalınmış bir “doktor” teşhisidir.

Tüm dünya krizle sarsılıyorken (ve biz de uzayda yaşamadığımıza göre), aylardır tek bir ciddi ekonomik yaklaşım sergilemeyen, “kriz bizim krizimiz değildir, kriz teğet geçecek, kriz inişe geçti, hamdolsun, şükrolsun” gibi bilimsellikten uzak söylemlerle birey ve toplumu, ekonominin tüm sektörlerini geren, umutsuzluğa sevkeden ve “güven” kaybına yola açan bir “doktor” un bugün çıkıpta “olay psikolojiktir” demesine ne kimse inanır, ne de kaybolan “güven” duygusu yerine gelir.

Keşke “olay psikolojiktir” yaklaşımı, içi doldurulmuş ekonomik veriler ve ciddi bir ekonomik bakış açısı ile, sektörün tüm kesimlerine bağırmadan çağırmadan, beklenen ve arzu edilen bir “Başbakan”, bir “doktor” görüntüsü ile bundan 6 ay önce yapılsa idi.

Kriz , güvensizliklerden bile çıkmış olsa aynı kriz tekrar “güven” unusuru ile keşke bundan 6 ay önce tesis edilebilse idi.

Şu anda herkes işini gücünü bıraktı ekonomik krizi konuşuyor. Herkes beklenti içine girdi. “Acaba işsiz kalırmıyım? Acaba işim batar mı? Acaba ekonomik paket benim geleceğimi kurtarmaya yeter mi?”…ortam acabalarla çoktan dolmuş, zaten “güven” kaybolmuş.

Bu tür “rahatlatıcı” söylemlerin kriz psikolojisini aşmada bir yere kadar faydası olur ancak fitilin ateşi dinamite ramak kala yapılırsa tam tersi etki yapar ve insanları zıvanadan çıkartır.

Şunu söylemek bile daha iyi bir etki yapabilirdi; “biz ekonomiyi doğru düzgün yönetemedik, yetersizliğimizi ona buna çatarak örtmeye çalıştık, ama siz haklıymışsınız biz bilemedik, hadi gelin hep birlikte uzlaşalım bu işin içinden çıkmaya çalışalım, kriz hepimizin krizidir”…

Doktor geometriden de psikolojiden de sınıfta kaldı!