Eksi faiz üzerine denemeler

Eksi faiz kavramı uzun zamandır kafamı kurcalayan bir konuydu. Maalesef bu konu hakkında işe yarar yazı bulmak da oldukça zor. İslami kesim ve son zamanlarda Avrupa'da tartışıla gelen bir konu. Charles Eisenstein bu konuya biraz olsun değinmiş.

Eski zamanlarda madeni paralar kullanılmadan önce insanlar genel ödeme aracı olarak kabul edilmiş bazı şeyleri para olarak kullanıyordu. Balık, tahıl hatta sığırları bile. İşte durum böyle olunca eski zamanlarda para arzını arttırmak üretimden geçiyordu. Yani tahılı para olarak kullandığınızı varsayalım. Belli bir süre sonra tahıl çürüyecek ve ortadan kalkacaktır. Böylece dolaşımdaki para azalacaktır. Arttırmak için de üretim yapılmak zorunda kalınacaktır. Bireyler ellerindeki tahılları birikim aracı olarak uzun bir süre tutamayacağından dolayı reel ekonomi de sürekli bir sirkülasyon olacak ve servet birikiminin önüne geçilmiş olunacak. Bu yüzden ben bugün eksi faiz olayının daha çok bu tarafı ile ilgileniyorum.

Paranın değeri azalmıyor, amortisman ayırır gibi zamanla kendini sıfırlayıp yeniliyor. Böylece para servet birikimi yerine yatırımlara harcanıyor. Daha önceleri ABD'de bu tarz denemeler yapılmış. Konuyu biraz daha derinleştirip "demuraj" kavramını dahil etmek istiyorum. Deniz taşımacılığında getirilen malın çekilememesi durumunda her gün için alıcının ödemek zorunda olduğu paraya demuraj denir. Finans piyasalarına bunu uygularsak atıl olarak elde tutulan ve faiz geliri elde etmek için bir kenara konulan paranın her yıl belli oranda değeri azaltılarak demuraj uygulanabilir.

Mesela kullanabileceğinizden fazla paraya sahipseniz sıfır faizle dahi borç verseniz kârlı çıkarsanız. O para elinizde atıl olarak bulunsaydı değeri azalacaktı. Aslında eksi faiz burada bir vergi olarak kullanılmaktadır. Böylece para asıl amacı olan malların değiş tokuşu için kullanılacaktır. İstiflemeyi ortadan kaldırıp paranın dolaşımını sürekli kılacaktır. Para arzı gereksiz yere arttırılmayacak ve böylece paranın satınalma gücünde sürekli bir azalma olmayacaktır. Eksi faiz uygulaması ile belli bir süre sonra dolaşımdan çıkan para merkez bankası tarafından tekrar piyasaya sürülecektir.

Üzerinde uzun uzadıya tartışılması gereken bir konu kanımca. Sağlam temellere oturtulmuş bir uygulama ile para gerçekten özüne dönecektir ve sadece ölçü birimi ve değişim değeri olarak kullanılacaktır. Reel ekonomiye katkısı büyük olacaktır. Emeğin değeri artacak, işsizlik azalacak, insanların kolay yoldan para kazanma yolları tıkandığı için riskli yatırımlar azalacak ve belki ekonomik krizlerin etkisi azalacak. Şunu düşünenlerde olabilir. Para ve mevduat eksi faize tabi tutulursa insanlar alternatif araçlara yönelebilirler. İşte Charles Einsteistein buna da değinmiş. Vadesiz borçlar risk primi gerektirir. Emtiaların taşıma maliyetleri vardır. Altınlar saklanmalı ve sigorta edilmelidir. İşte bu yüzden en ucuz ve en risksiz değişim aracı olan para ve vadesiz mevduatın demuraja tabi tutulması piyasalara düzen ve istikrar getirebilir.

Bu radikal kararı almak sanırım günümüzde çok zor. Hele de türev piyasaların değerinin 693 trilyon doları bulduğu bir dünyada kimse kolay yoldan para kazanmaktan vazgeçmeyecektir. Modern köleliğe, ucuz işgücünü sömürüye devam...

http://muratkochan.blogspot.com/