Elektrik Tesisatı; Ffaz Nötr, Al Götürden İbaret Değildir

Çalışma Bakanlığının yürürlüğe koyduğu zorunlu uygulamaları yerine getirmek için resmi ve özel kurum ve kuruluşlar harıl harıl çalışmaya başladı. Esasında çok büyük gereklilikler olan bu durumlar ve şartlar yasa ve yönetmeliklere uyması gereken yüklenici firmaların işlerini yasalara uygun yapmaları halinde daha proje aşamasında çözülebilecek işlerken, ne yazık ki, söz konusu sektörde çalışanların Türkiye’deki en eğitimsiz kalan kesimlerin zorunlu olarak tercih ettiği sektör olması ile de şüphesiz alakası vardır.

İşte şu günlerde firmaların en fazla başını ağrıtan konular; yıllık elektrik tesisatının kontrolü, asansör sisteminin kontrolü, topraklama ölçüm raporu, kompanzasyon ünitesinin kontrolü, kazan dairesi ve basınçlı kazanların kontrolü gibi alanlarda yapacakları zorunlu harcamalar. Resmi kurumlarda ilgili alanlarda ödenek var mıdır bilinmez ama özellikle okullar son zamanlarda yangınlarla yeniden gündemin ilk sırasına oturmuş bulunuyor. Yangınların elektrik kontağından çıkmış olması, kışın elektrik yüklerinin daha fazla artması dolayısıyla daha anlamlı hale geliyor.

Bilindiği gibi elektrik tesisatlarının olmazsa olmazı kablolardır. Günümüzde elektrik tesisatlarında en fazla N tipi üzeri PVC termoplastik yalıtkanla yalıtılmış kablolar kullanılmaktadır. Kablolar duruma göre antigron ve yer altı kabloları tercih edilse de sabit tesislerde kullanılan bu kablolar elektik akımını taşıyan ana elemanlardır.

Esasında yönetmeliklerde herhangi bir sıkıntı bulmak kanaatimce oldukça zordur. Sıkıntıya sebep olan durum; binaların zamanla eskimesi, tesisattaki alıcı ihtiyacının hızla artması ile eklerin çoğalmasıdır. Bu ekler o kadar usulsüzce yapılmaktadır ki; elektrik tesisatı “faz, nötür! Al götür”e  indirgenmiş olması nedeniyle bu kazalar ve yangınlara özellikle davetiye çıkarılmaktadır.

Elektrik tesisatlarında yangınlara, çarpılmalara ve ölümlere neden olabilecek birçok durum vardır.

1-      Mevcut elektrik tesisatı gerçekte projede olmadığı şekilde dengesiz olarak büyütülmekte ve dallandırılmaktadır.

2-      Linye hatlarında özellikle sınıfına uygun olmayan sigortalar kullanılmaktadır.

3-      Ek yerleri standartlara uygun olarak yapılmamaktadır.

4-      Topraklama ciddi bir sorun olan ülkemizde bazı yüklenicilerin topraklamada kullanılan çubuklardan tasarruf etmek için böldürdükleri, levhaları, şerit topraklayıcıları standartlarına uygun kullanmadıkları bilinen bir konudur.

5-      Özellikle birçok tesisatta kaçak akım rölesi, yangın koruma rölesi şeklen var olmakla birlikte, önemli bir kısmının açtırma bobin bağlantısı kesilmiş, bazıları da sadece şeklen bağlıdır.

6-      Yalıtımlar, kesit seçimleri projeye uygun değildir ve eski binalarda bu durum ne yazık ki ciddi boyutlara varmıştır.

7-      Özellikle nemli yer ve bodrum katlarında ana dağıtım panolarında fareler de ciddi bir sorun teşkil ederler. Farelerin nedense en fazla sevdikleri yiyeceklerin başında elektrik kablolarının yalıtkanı olan PVC gelir. Bu durum çoğu zaman farelerin simsiyah bir kömür şeklini almalarına neden olsa da fare kapanı görevi yapan elektrik hatları da bu durumdan çoğunlukla olumsuz etkilenir ve yangın ve arızalarda farelerin payı da azımsanmayacak ölçülerdedir.

8-      Elektrik kabloları herkesin bildiği gibi, ısınınca boyları uzayan, soğuk havalarda ise büzüşen bir yapıya sahiptir. Bu da ek yerlerinin yaz ve kış şartlarında sürekli olarak çalışması demektir. Yani yapılan ek sürekli olarak zorlanmaktadır. Bu zorlama da zamanla ek yerlerinde gevşemeye neden olur. Gevşek bağlantı yangının en büyük nedenidir. Gevşek bağlantı nedeniyle;

a)      Kablonun ve hattın direnci artar, bu da tüketmediğiniz halde daha fazla elektrik faturaları ödemeniz demektir.

b)      Ek yerlerinde oynamalara, temas yüzeyinin gevşemesine gevşeme ise elektrik atlamasına, elektrik atlaması arka, ark ise kablonun önce ısınmasına sonrasında iletkenin yüzeyindeki yalıtkanın erimesine ve daha sonra da bu noktaların kısa devreler yapmasına neden olur. Bu kısa devreler o kadar güçlüdür ki, son derece iyi kaliteden yapılmış bir çeliği dahi eritebilir. Çeliği eritmeye muktedir olan enerji, diğer maddelere doğal olarak ciddi zararlar verir ve yangınlara neden olur.

Pekâlâ, o halde ne yapmalı da insanların hayatlarını kolaylaştıran elektrik tesisatlarını daha kullanışlı ve zararsız hale getirmeli? Türkiye’de birçok belgenin ne yazık ki belgeden ibaret olması gerçekten acınası bir durum. İkinci bir sorunumuz da tanıdığa para kazandırırken de ucundan nasiplenme sevdasının da ciddi bir sıkıntı olduğunu ne yazık ki bilmeyen yok. İşi hakkıyla yapmak zorunda hissedenler ise çoktan battılar veya iş yapamaz hale geldiler. Çünkü iş gerçekten uzun, önemli ustalık uzmanlık gerektiren bir konu. Belgeler de ne yazık işi çözmüyor; zira 300 mili amper, 30 mili amper kaçak akım koruma rölelerini hayatında görmemiş, B,C,L,G tipi sigortalar hakkında en ufak bir fikri olmayan ancak imza yetkisine sahip bir uzmanın! imzalayacağı belge ne derece güvenilir olabilir ki? Belge almak için harcanan onca zaman kaybına rağmen sadece sorumluluğun devri şeklinde düşünmek bir anlamda suça ve günahlara yasal olarak olmasa bile dinen, vicdanen ortak olmak demektir.

İnşallah her şey çok daha düzgün olur, tesisatlar sadece belgelendirilmiş olmaz, belge ile gerçeğin aynı olduğu, belgenin bilgi ve deneyimden fizik, kimya kanunlarına ve mevcut yönetmeliklere uygun olması temennisiyle…

Ayrıntılı bilgi almak isteyenler; ilhan-aydin@hotmail.com adresine yazabilirler.