Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

24 Nisan '08

 
Kategori
Arkeoloji
 

Erhanedan devri

Erhanedan devri
 

Devrin sanatı 1, 2, 3 olarak ayrılır. Bu ayrım ilk Sümer şehir devletleri zamanında karşımıza çıkan sanatın gelişimine göre yapılmıştır. Sitillerine göre ayrımlar yapılmıştır. Bunlar:

Erhanedan 1 :Brokad Stil

Erhanedan 2 : Linear Stil (Fara, Messillim)

Erhanedan 3 : Rölyaf Stil ( Ur 1, Urnanşe, Presargonit)

Brokad Stil: Lagaş, Hafaca, Tell Asmar ve en fazla Ur kentinde ele geçmiş malzemeler vardır. Ur Kentinde hem mühür hem de mühür baskıları oldukça fazladır.

Malzeme: Serpantin, kireçtaşı gibi yumuşak taşlardan yapılmışlardır.

Biçimleri: Daha ince, uzun silindir mühürlerin yapıldığı görülür. Derin oyma tekniği göze çarpar. Bu derin oymaların belli bir stile sokulmuş geometrik ve bitkisel bezeklerden meydana geldiği görülmektedir.

Konuları: Konular birbirine benzer. Çoğunlukla hayvan sıraları, bazen birden fazla dizi (aynı motifin arka arkaya gelmesi ile), çoğunlukla keçi, geyik, sığır işlenmiş. Bu hayvanlardan oluşturulmuş frizlerin Cemdet Nasr’dan farkı aralarına kuş, balık, nadirde olsa insan motiflerinin işlenmiş olmasıdır. Cemdet Nasr stilin, Erhanedanlar döneminde iyice dekoratif olarak işlenmesi şeklinde karşımıza çıkar.

Mühür üzerinde boş yer kalmayacak şekilde motifler işlenmiştir. Matkap ender olarak kullanılmıştır. Mühürler ilk bakışta fabrikasyon üretim gibi görünse de bazı yenilikler vardır. Bu yenilikler sanatçıların bazı tekstil ürünlerinin benzeri desenleri mühürlere işlediğini göstermektedir.

Cemdet Nasr motiflerinin yanı sıra geometrik karakterli haç, baklava gibi doldurma motifler Brokad Stil’in karakteristiğini oluşturur.

Linear Stil: Lagaş, Hafaca, Tell Asmar, Ur gibi Sümer kentlerine bu dönemde fara kentide eklenir. Fara bu dönemin hem idari hem de sanat açısından merkezi durumunda.

Malzeme: Bu dönemde mühür malzemesinin çeşitlendiği görülür. Serpantin, kireçtaşı, mermer, kalker, argonit ve asıl önemlisi lapislazuli eklenmiştir.

Biçimleri: Mühürlerin belli bir standartta üretildiği görülür. Mühürlerin boyları çapın 1, 5 katı şeklinde yapılır.

Konu: Mitolojik sahneler, mücadele sahneleri göze çarpar.

Stil: Linear Stil çizgi özellikleri gösterir. Önceki dönemlerde şematize edilmiş figürlerden uzaklaşarak daha realiste doğru gidiş vardır. Ancak mühür kazıyıcılar figürlerin işlenmesinde henüz anotomik özellikleri nasıl göstereceklerini bilmedikleri için çoğunlukla figürlerin dış hatlarını belirterek verirler ve detayları da küçük çizgilerle gösterirler. Özellikler bütün detaylar çizilerek verilir.

Linear Stil de mühür sahibinin adı ilk defa mühürlere yazılmaya başlıyor. Bu dönemde figürler ince, uzun, post etekli, bu eteğin ucu püsküllü olarak işlenmiştir (Tell Asmar ve Hafaca heykellerindeki gibi). Mühürlerde gerek insan gerekse hayvanların ince, uzun yapılışı, figür mühür’e tam sığmadığından belli bir yere kadar düz, gerisi bükülerek verilmiştir.

Rölyef Stil: Lagaş, Hafaca, Tell Asmar, Ur, Fara gibi Sümer kentlerine bu dönemde Kiş kenti de ekleniyor.

Malzemeler: Serpantin, Kireçtaşı, Mermer, Kalker, Argonit ve Lapislazuli gibi malzemelerin yanında bu dönemde yumuşakça kabukları (en çok dantelium denilen uzun yumuşakçalar)ekleniyor. Ayrıca bunların yanında altın ve gümüş mühür yapımında kullanılıyor. Artık ticari ilişkilerin (Anadolu, Suriye, Asya) olduğunu gösterir.

Bazı mühürler taştan yapılmasına karşın alt ve üst kısımlarına kılıflar yapılarak daha süslü hale getiriliyor.

Biçimleri: Biçimlerde çok büyük değişiklik yok. Giderek mühürler çaplarının 2 katı yüksekliğine gelmeye başlıyor.

Stil: Rölyef Stil’de bütün malzemeler kabartma olarak işleniyor. Kabartılarak yapılan figürler daha doğal bir görünümde verilerek yapılıyor. Çoğunlukla önceki dönemlerde çizilerek yapılan detaylar bu dönemde hafif kabartılarak yapılıyor.

Bu dönemde figürlerin yüzleri Sümer karakterlidir. Önceki dönemin ince, uzun figürlerine karşın bu dönemde figürler daha tıknaz yapıdadır. Sanat eserlerinde de böyle bir değişme olmuştur.

Rölyef Sitil’de mühür sahibinin adının yanına bu kez unvanı da ekleniyor. Konu iki guruba ayrılıyor:

1: Erhanedan 3’ün başlarına ait olan, Ur kentinde karşımıza çıkan malzemeler.

2: Ur Kralı Mezarları (Geç Dönem)

Konu ve kompozisyonda birlik var. Konu tek sıra halinde mühür üzerine işleniyor. Oysa Erhanedan 2’de tak sıra yanında, mühür 2 bazen 3’e ayrılarak farklı konular işlenmeye başlıyor.

Linear’dan devam eden mücadele sahneleri ve mitolojik konular yanında bu dönemde kurban sahneleri, yemek, arabalı sahneler, hayvan sıraları (kartal ve imdigut) ekleniyor. Ur Kral Mezarlarının son döneminde de konular aynı stilde, biraz şematize edilerek işlenmeye başlılanıyor.

 
Toplam blog
: 39
: 1198
Kayıt tarihi
: 02.02.07
 
 

Ankara Üniversitesi DTCF'de Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilimdalını okudum. Uzun yılla..