Evet mi hayır mı?

12 Eylül’de referanduma sunulacak Anayasa değişikliği paketine verilecek oyların rengi konusundaki tartışma alevleniyor. AKP’yi bir yana bırakalım; Darbe Anayasası’nın surlarından düşürülecek her tuğlanın memleket hayrına olduğunu düşünenler “yetmez ama evet” çağrısı yaparlarken; paketin halkın gündelik hayatını olumlu yönde değiştirecek hiçbir içeriğe sahip olmadığını biliyor; değişikliklerin AKP’nin geleceğini güvence altına almaktan başka bir işe yaramadığını düşünenlerse “hayır” çağrısı yapıyor. “Evet” vereceklerin yetmezlik eki de, darbe anayasasına hayır demişlerin o anayasada yapılan değişikliklere “hayır” diyecek olmalarındaki ikilem de referanduma konu olan değişikliklerin ne menem bir şey olduğuna işaret ediyor.

Elindeki sayısal çoğunluğu, genellikle Hükümet etmesinin önündeki engelleri kaldırmak için kullanan AKP, 2007 seçimlerinden sonra gündeme getirdiği Anayasa tartışmalarına kimseyi katmak istemedi; “devletin sahipleri”nden gördüğü tepki üzerine de gündemden çıkardı.

Sekiz yıllık iktidar boyunca AKP, bazen Cumhurbaşkanlığının yetkilerinden, bazen YÖK’ten, özellikle Anayasa Mahkemesi olmak üzere çoğu kez yargıdan şikâyetçi oldu. Cumhurbaşkanının ve YÖK Başkanının görev süreleri belli ve her iki makam, nihayetinde bir kişiyle temsil ediliyor. AKP, kurumsal demokrasiden çok o makamda bulunacak kişinin tavrını önemsiyor; çünkü günü kurtarmak istiyor. Gül’ün Cumhurbaşkanı, Özcan’ın YÖK Başkanı olmasıyla birlikte, yapılarında ilkesel bir değişiklik olmamasına rağmen, daha önce eleştirilen Cumhurbaşkanlığı ve YÖK’ün, AKP açısından şikâyet alanın dışına çıkması da buna işaret ediyor.

Bugünkü tartışma, yargı alanında düğümlenmiş bulunuyor. Zira yargıdaki aritmetik, söz konusu iki kurumdan farklılık arz ediyor. Atanan şahsiyetlerin görevlerinden ayrılmaları için yaş haddine kadar beklemek gerekiyor. Attığı her adımda hukuksal çerçeve nedeniyle yargıyla karşı karşıya gelen Hükümet, hukuksal çerçevenin demokratikleştirilmesini sağlamak yerine, tıpkı Cumhurbaşkanlığı ve YÖK de olduğu gibi kestirmeden sonuca ulaşmayı amaçlıyor. Yani, yargı çevrelerinin de yıllardır ısrarla belirttikleri gibi, AYM ve HSYK’daki yürütmenin etkisine dokunulmadan, bu kurumların demokratik olmayan yanları korunarak gerçekleştirilecek sayısal değişikliklerle hemen sonuç alınmak isteniyor.

12 Eylül’de yapılacak referandumdaki oylamanın özünü de bu değişiklikler içeriyor. Yargı alanı dışındaki değişiklikler, örneğin, Memurlara toplu sözleşme hakkı tanıyan ya da uyarı ve kınama gibi disiplin suçlarına yargı yolu açılmasına ilişkin maddeler, gerçekte hiçbir değişiklik getirmiyor. Zira altına imza attığımız uluslararası sözleşmeler ve AİHM kararları, öngörülen değişikliklerden daha fazla hakkı zaten veriyor. Grevsiz toplu sözleşme hakkının toplu görüşmeden farklı olmadığınıysa en iyi kamu çalışanları biliyor.

Örneklerden de anlaşılıyor ki, 12 Eylül’de referanduma sunulacak değişiklikler, ilkeleri değil gündelik çıkarları korumayı amaçlıyor. Önemli bir seçmen kitlesinin parlamento dışında kalmasına neden olan seçim barajını ve milletvekillerini zırh gibi koruyan dokunulmazlığı görmezden gelen; başta Alevilerin talepleri olmak üzere, inanç özgürlüğünün önündeki engellere dokunmayan; düşünce, ifade ve örgütlenme özgürlüğünü hiçe sayan bir demokrasi olur mu? Parlamentodaki çoğunluk kullanılarak, çoğulculuğun dışlanmasına demokrasi denebilir mi?

Darbe koşullarında hazırlanmış ve demokratik hak ve özgürlükleri kısıtlamakla tanınan 1982 Anayasası’nın toplumun ihtiyaçlarını karşılamadığı; topluma dar geldiği ve mutlaka değişmesi gerektiği tartışma götürmez. Tartışmasız kabul edilen bu gerçeklik kullanılarak, yürütmenin(bugün AKP Hükümetinin yarın başka birinin) elini güçlendirecek değişikliklere gidilmesini demokratikleşmeyle özdeş göstermek, vicdanları da zorlamak anlamına gelir.

Bugünden sonuca bakalım; “hayır” çıkması halinde demokratik bir Anayasa ihtiyacı ortadan kalkacak mı? hayır! Peki, aynı ihtiyaç, “evet” çıkması halinde giderilmiş olacak mı? Hayır! Anlaşılıyor ki, ister “evet”, isterse de “hayır” çıksın referandum sonrasında da demokratik bir Anayasa talebi varlığını koruyacak. “Darbe anayasasından bir tuğla daha çekelim” diyen “yetmez ama evet”çilerin bir de bu açıdan düşünmelerini öneririm. Zira çekilen “tuğla”nın yerine konulan şeyin, 12 Eylül Anayasasını daha da tahkim ettiği gerçeğini göz ardı etmeye hakkımız olmadığını düşünüyorum.