Evinizde Yaşarken Tasarruf (3)

Su Kullanımı:  Evlerde yaklaşık olarak suyun yarıdan fazlası banyo ve tuvalette; banyo %35, tuvalet  %30, çamaşır ve bulaşık makinesi %20, yemek pişirme %10 ve içme suyu ve temizlik amacı ile kullanılan su %5’e yakındır.

Bahçeli bir evdeyseniz bu oranlar biraz değişmekte banyo %25, tuvalet %25, çamaşır ve bulaşık makinesi %20, mutfak %10, bahçe ve temizlik suyu %20 olmaktadır.  Aylık su faturası Ankara’da çekirdek aile (3 kişi) için mevsime bağlı olarak  150TL-250TL  arasında değişmekte yılda 2500TL üzerinde (?1250$) bir ödeme sözkonusudur. Yıllık sarfiyat 500m3’e yakındır (40m3x12ay). Aralık 2013 itibariyle tüketiciye yansıyan su m3 bedeli 3.75TL, elektrik kWh bedeli 0.75TL’dir. Büyük şehirlerde su ve elektrik pahalıdır. Kışın sonunda kalorifer masrafı (3000-3500TL) biter ancak ilkbahar ve yazın gelişiyle; havuz, bahçe ve çimlerin su ihtiyacı başlar.

Su tesisatınızda kaçak olmasın. Evlerde su kullanımında tasarruf sağlanması için, öncelikle su tesisatının kaçağı olmamalıdır. Bütün musluklar kapalı konuma getirilir. Su tüketimi sıfıra ayarlanır. Bu durumda su saati dönüyorsa sebebi araştırılmalıdır. Başka metotlar örneğin su kullanmadan bir saat sonra su saati değerine bakmak, değişmediğini görmek veya gece okunan değerin, su sarfetmeden 8 saat sonra yine değişmediğini görmektir. Saat rakamında değişiklik varsa kaçak vardır. Kaçak sebepleri; ev yapılırken gömülü su borusu kör tapasının yeterince sıkılmaması, borulara matkap değmesi ve delik oluşması, boruda çatlak olması, toprağa gömülü ucu açık boru bırakılması  gibi muhtelif sebepler olabilir. Islak ve daha yeşil alanların altlarındaki borularda sızıntı aranabilir. Su kaçağı 24 saat çalışan bir maliyet kaynağıdır.

Damlayan musluk ve tuvaletleri onarın. Damlayan bir musluktaki kaçak yılda 1000 litreyi, tuvaletteki kaçak 15 000 litreyi aşabilir. Musluğun contasını değiştirin, yetmezse yenileyin. Tuvalet rezervuarı su sızdırmamalıdır. Rezervuara bir kaç damla boyalı su ilave edin ve tuvalete yarım saat sonra bakın. Sızma varlığı, rengin tuvalette görülmesiyle anlaşılır. Kaçakları önleyin. Lucretius’un sözüyle “Sürekli damlayan su, taşı eritir”. 

Tuvaletteki rezervuar su miktarını ölçülü kullanın. Tuvalette su kullanımını azaltan yeni uygulamalar geliştirilmektedir. İlk yapılan tuvalet rezervuarları 16 litreydi. Bir damacana suya (19litre=5galon) yakın su harcanıyordu. Daha sonra rezervuarların düşük ve yüksek kademeli olması sağlanarak 16 litre yerine 8 litre su kullanımına başlandı. Nüfus artışı ve temiz su kaynaklarının azalması sebebiyle suyun daha ekonomik kullanımı söz konusu oldukça şimdi altı (6) litre katı atıklar için ve üç (3) litre sıvı atıklar için su kullanabilen rezervuarlar üretilmektedir. En son uygulama çabası katı atıklar için 3-4 litrelik tuvaletler yapabilmektir. Özel tasarımla bazı şirketler (örneğin oluşturulan vakum yardımlı, geniş delikli tuvaletleri Niagara Conservation Stealth, Toto gibi şirketler) 3-4 litre su ile katı atıkları boşaltabilen rezervuarların imalini yapmaktadır.  8 litrelik rezervuarlara göre %50’yi aşan tasarruf sağlanıyor. Bir kişinin yıllık tuvalet rezervuar su tüketimi 8 litrelik rezervuarlar için 8.8m3’tür (8ltx3defax365gün). Başlangıçta 16 litre, sonra 8 litre, yakın geçmişte 6 litre ve hedeflenen 4 litrelik su kullanan katı atık rezervuar projeleri; suyun bulunma güçlüğünü hatırlatmaktadır. Tuvalet  rezervuarlarının su seviyelerini düşük seviyeye ayarlamak, bazı yerlerde depo suyunun butona basıldığı süre kadar akması için ağırlık kullanmak, yüzen topla rezervuar su hacmini sınırlamak alınan tedbirlerdendir. Uzakdoğu ve ABD’de yeni yapılan otellerin bazıları rezervuarsız olup, insan atıkları doğrudan geçen kirli su hattına aktarılmakta ve az su kullanılarak azami tasarruf sağlanmaktadır. Binlerce kişi aşksız yaşayabilir ama hiçkimse susuz yaşayamaz. W.H.Auden

Banyo zevkli fakat maliyetlidir.Yorucu geçen bir günden sonra küvetinizi sıcak su ile doldurup, su jetli bir banyo yaptığınızda ter atma ve temizlik yanında kendinizi dinlenmiş hissedersiniz. Su ile kaslarınız gevşer, vücudunuzdaki toksinleri atar, oksijen alan gözeneklerinizin çoğunu açar ve uzun süreli bir rahatlık sağlarsınız. Banyo tuzu seçiminde dikkat etmeniz, keseleme yaparsanız tek yönlü olması, topuk taşını ayda bir kullanmanız önerilir. Küveti doldurarak banyo yaptığınızda harcadığınız su küvet büyüklüğüne göre değişir ve 150-250 litre kadar su gerekir. Küvetin öncelikle su tutan küvet kapağını kapayın. Yarısını doldurun ve doldururken sıcak suyun sıcaklığını kontrol edin. Sonradan suyun sıcaklığını ayarlamak için ilave suya ihtiyacınız olmasın. Sıcak su 50-60°C sıcaklığında olabilir. Banyoya sıcak su sağlayan cihaz kombi değil de, ayrı bir su ısıtıcısı ise; ısıl yönden izole edilmiş, kaliteli bir ısıtıcı olmalıdır. Su ısıtıcı sıcaklığı 50-60°C civarında olsun. İhtiyaç hissetmiyorsanız fazla sıcak olmasına gerek yoktur. Uzun süreli banyonuzun zevki kadar maliyeti olduğunu hatırlayın.

Üzüntüler bir banyo, bir bardak şarap ve güzel bir uyku ile azalır. Thomas Aquinas

Duş ekonomiktir. Banyo  yerine duş alınması ve duş süresinin beş (5) dakika ile sınırlanması uygundur. Duş alırken süreyi gereksiz yere uzatmayın. Bir şarkı dinleyin, bitene kadar duşunuzu alın. Duş başlığınız tasarruflu su püskürten tip olsun. Japonların kendini ıslatıp, sabunlanırken su akıtmadığı ve durulama suyu ile duşunu tamamladığı belirtiliyor. Taze su denizde değerli olduğundan denizci duşu; tasarrufa en iyi örnektir. İlk 30 saniye ıslanmak için su akıtılır. Sabunlanma süresince su akıtılmaz ve yaklaşık bir dakikadır. Suyun akıtılıp durulanma süresi 1 dakikadır. Toplam duş süresi 2.5 dakikayı aşmaz. Su akması için butona basılması gerekir. Uzakdoğuda çoğu insan bir kova su ile temizliğini yapmaya çalışır. Sadece saçınızı yıkamayı planladıysanız, ıslatma ve sabunlanma sonrası durulanırken suyu kullanın.

Bazı kişiler banyo veya duş suyunu yağmur hattına değil kendi deposuna akıtır ve bahçe sulamasında kullanır.

Su içerken, günlük su içme bardağınız belli olsun. Çok sayıda bardağı kullanmayın. Yüz traşınızı olurken musluk suyu akıtmayın.Traş olurken, tasa doldurduğunuz suyu kullanın. Elinizi yıkarken, duştaki uygulamayı yapın ve sıcak suya gerek yoktur. Dişinizi fırçalarken; boş yere suyu akıtmayın. Ağzınızı temizlerken suyu kullanın. Diş fırçalama süresi ortalama 3 dakika sayılır. Dakikada asgari 5 litre su ve her fırçalamada 15 litre su harcanır. Dişinizi bir bardak su ile çalkalarsanız su israfını önlersiniz.

Hiçbir musluk akar konumda unutulmamalıdır. Musluk unutulur ve akarsa dakikada akış şiddetine göre yaklaşık 5-15 litre su harcanır. Musluklarda tasarruflu başlıklar kullanılmalıdır. Bunlar suyu havayla karıştırır veya darbeli su gönderir ve neticede %50’ye yakın su tasarrufu sağlar. Özellikle sık kullanılan muslukların başlıkları tasarruflu tip olmalıdır. Küçüklere musluk kullanımı öğretilmeli ve mutlaka kontrol edilmelidir.  

Tuvalet kâğıdı, peçete, sigara izmariti gibi atıkları, kenardaki çöp tenekesine atın ve ve tuvaletleri kullanmayın.  Aksi durumda daha fazla su kullanmak zorunda kalınır ve zamanla açılması çok daha maliyetli olan tıkanma olur. Apartmanlardaki küçük sorumsuz davranışlar birikir, katı atık kanalizasyonunun kapanmasıyla kocaman bir maliyet oluşturur. 

Merdivenler gereksiz yere hortumdan akıtılan suyla yıkanmamalı, temizlik fırçası ile artıklar süpürülmelidir. Aracınızı ve köpeğinizi mümkünse çimlerin üstündeyken yıkayın ve çimin ihtiyacını karşılayın. Mutfakta yere düşmüş buz küplerini, köpeğinizin suyunu yenilerken tasındaki eski suyu, çaydanlıktaki çay ve suyu ve benzeri artık suları çiçek ve bitki sulamasında kullanın, lavaboya boşaltmayın.

Çeşme suyu içilebilir olan yerlerde, su içerken çeşmeyi akıtarak değil, bir sürahi veya buzdolabına konan suyu kullanın. Aşırı sıcak havalarda musluktan su akıtarak suyun soğumasını beklemek yerine buzdolabında sürahideki sudan için. Sebze ve meyvaları çeşme suyu akarken değil, bir kaba doldurulmuş su içinde yıkayın. Çay yaparken yeteri kadar suyu ısıtın.

Çamaşır makineleri: Elektrik, su, deterjan kullanan, çamaşırların yıkanmasını sağlayan ev hanımının yardımcısı makinelerdir. Az enerji gerektiren A sınıfı makineleri veye Enerji Yıldızlı makineleri satın alabilirsiniz. AB ve Türkiye’de yoğun olarak kullanılan önden doldurmalı çamaşır makinelerinin enerji sarfiyatı daha azdır. Bunların yatay silindir şeklindeki çamaşır kazanı dönerken çamaşır yer çekiminden istifade eder ve suyla temas eder. Gereken su,  üstten çamaşır yüklemeli makinelerden daha az, üçte bir veya yarısı (1/3-1/2) düzeyindedir. Yerden tasarruf istendiğinde çamaşır makinesi üstüne kurutucu monte edilebilir. Önden çamaşır doldurmalı makinelerin Amerikan üstten doldurma çamaşır makinelerine göre eksi özellikleri; ilk satın alma fiyatının pahalı oluşu, yaşlılar için çamaşır doldurma zorluğu ve dönme devrinin yüksek olmasıdır. Enerjiden tasarruf için, çamaşırlar gerekmedikçe, 30°C ile 40°C ılık suda yıkanmalıdır.

Bazı kullanıcılar atlet, kilot gibi iç çamaşırları ve lekeli çamaşırlar dışında diğer çamaşırların musluk suyunu ısıtmaksızın yıkanabileceğini belirtmektedir. Yağlı lekeler yüksek sıcaklık gerektirebilir. Kirli ve lekeli çamaşırlar önceden ıslatılarak, ikinci defa yıkamaya ihtiyaç önlenebilir.

Çamaşırlar cinsleri ve kirlilik durumuna göre ayrılarak yıkama süreleri seçilebilir. Durulamada soğuk su kullanılır. Makineyi dolu çamaşırla bir defa kullanmak, az çamaşırla iki defa kullanmaktan daha ekonomiktir. Seçilen yıkama süresi tasarruf amacıyla kısa olabilir. Çok kirli, lekeli çamaşırları yıkamadıkça genellikle en kısa yıkama süresini seçin.

Çamaşırın özellikle sıkma sırasında zarar görmemesi için devrin bin (1000) devir/dakika civarında veya daha düşük tutulması faydalıdır. 

Tipik rakam 1kg çamaşır 7.5 litre sudur. 8kg çamaşır 60 kg su (8kgx7.5l) veya daha az kullanabilirse ekonomiktir. Deterjanı belirtilen ölçüden %30 daha az  kullanın.

Hava iyi olduğunda çamaşırlar açık havada kurutulabilir. Çamaşırların, çamaşır kurutma makinesi yerine, açık havada kurutulması enerji tüketiminde tasarruf sağlar. Evinizdeki sıcaklık kurutmaya yeterlidir yeter ki yeriniz olsun. Makinenin musluk-su giriş hortumu ve çıkış hortumu bağlantısı güvenilir olsun, yılda bir kontrol edin ve çıkış pompası önünde oluşan artıklar varsa temizleyin. Makinelerin bulunduğu zemindeki süzgeç yolu açık olsun.

Normal, çamaşır makinesinde bir çevrimden başka bir şey değildir. Whoopi Goldberg

Bulaşık Makineleri : Kadınların mutfakta zamandan tasarruf etmelerini ve temiz tabaklarla servis imkanını sağlayan makinelerdir. Tek çekmeceli, iki çekmeceli, portatif ve tezgah üstü tipler bulunur. En çok kullanılanı sunduğu hacmi daha büyük olan tek çekmeceli tiptir. İki çekmeceli olanın bir çekmecesi çalıştırılarak tabaklar yıkanabilir. Boş olan çekmece doldurularak, tabaklar açıkta bekletilmez. Bulaşık makineleri elde yıkamaktan daha az su kullanır.

Bulaşık makinesine tabakları doldurmadan önce kalan yemek artıklarını akan suda değil, suyla dolu bir kabdan istifade ile ıslak bezle sıyırın veya tabakları yemek artıklarından fırça ile temizleyin ve sonra makineye yerleştirin. Tabakların makineye uygun şekilde yerleştirilmesi yıkamanın etkinliği için, yıkama işlemine kadar makinenin kapalı tutulması ise ortamın temizliğinin korunması için önemlidir. Bulaşıkların bir yerden bir yere taşınması ve yıkanmak için açıkta bekletilmesi mikropların bulaşmasını ve çoğalmasını artıran bir durumdur. Su sarfiyatı makinenin yarı dolu olması ile değişmez. Makine dolu iken ve en kısa süreli modda yıkayın. Modern makinelerde ön yıkama gerekmez.

Dezenfekte işlemi hariç, bulaşık makinesi sıcaklığı 50°C-55°C bölgesinde olmalıdır. Parlatma modunu, aşırı miktarda su istediğinden, kullanmayabilirsiniz.

Bulaşık makinesi elektrik sarfiyatının %80’i suyu ısıtmakta, kalan %20 motor ve vantilatör çalışmasında  kullanılır. Eski bulaşık makineleri 30-53litre su kullanırdı. Yenilerinin 15-38 litre arasında daha ekonomik olduğu belirtilmektedir. Tasarruf için gerekmedikçe ön yıkama yapmayın, yaparsanız soğuk su ile yapın.Tabakların artıkları iyi temizlenmişse yıkama soğuk su modunda yapılabilir. Kurulama bölümünü kullanmayabilirsiniz. Makineyi varsa ekonomik modunda kullanabilirsiniz.

Yıkama sonrası kapağı açın ve tabaklar açık havada kurusun. Makinede atık su çıkış yolunun temiz olduğunu kontrol edin. Bulaşık makinesi ısı kaynağıdır. Buzdolabından uzak olmalıdır. Bulaşık makineniz arızalanmışsa hemen tamirci çağırmayın. Güç kablosunu şebekeden çekin. Makine su boşaltamıyorsa çıkışta artıklar yolu tıkamış olabilir, artıkları çekip alın. Tabaklar iyi yıkanmıyorsa dönen vantilatör uçları tıkanmış olabilir, temizleyin. Şimdilerde sterilizasyon özellikli ve tabakta yiyecek izi bırakmayan, buharlı bölümü olan bulaşık makineleri piyasaya sürülmektedir.

Çamaşır makinesi ve bulaşık makinesi satın alırken dikkate alınacak birtakım kriterler vardır. Örneğin 10 yıl ömür için isteklerinizi karşılayan aynı özelliklere sahip  iki makineden ilk maliyet+10 yıllık işletme maliyeti (elektrik+su+deterjan gibi) toplamı (haftada 36kg çamaşır için 10 yıllık elektrik, su, deterjan maliyeti)  hangisinin daha az ise onu tercih edin.

Arzular, tabakları yıkamaya yetmez. Atasözü

Bahçe: İster küçük olsun isterse büyük, güzel bir bahçe dost ve arkadaşlarla bir masada toplanmak, sohbet etmek, açık havadan ve güneşten yararlanmak, bitkilerle uğraşmak imkanı verir. İnsana huzur ve mutluluk sağlar.                                                                                                         

Bahçenin, güneşte suyun hemen buharlaşmasının önlenmesi ve suyun köklere ulaşması amacıyla, akşam, gece veya sabaha karşı havanın serin olduğu zaman sulanması faydalıdır. Aşırı sulama bitki köklerinin derine gitmesini önler ve gerekli değildir. Bitkilerin yaprakları değil, kök kısmı belirli bir süre damlama metodu veya yağmur suyu metodu ile sulanmalıdır. Yağmurlama başlıkları boş alan, yürüme yoluna değil bitkilere yönelik sulamalıdır.  Damlama usulü sulama imkanı yoksa bahçe yangın hortumundan akan su ile değil yağmur gibi akan su ile sulanmalıdır.

Bazı evler çatıdan boruyla gelen yağmur sularını sarnıçta biriktirir ve bahçe sulamasında kullanır.

Ağacınız ve çiçekleriniz aşırı miktarda değil yeterince olsun. Ağaç ve çiçekler bahçe kenarlarında veya uygun şekilde çim biçme makinesinin çalışmasını olumsuz etkilemeyecek ve iki ağaç arası örneğin en az 6 metre olacak şekilde yerleştirilir. Genellikle boş çim alanı gözü dinlendirir. Bahçedeki bitkilerin ve çim türünün az su ile yaşamını devam ettirebilen, yöreye uyumlu, birbirine yakın miktarda su ihtiyacı olanların gruplanması faydalıdır. Yöreye ilişkin bitkiler ve çalı türü bitkiler daha az su ile yaşamlarını devam ettirebilir. İyi bir bahçe için; doğa ile iş birliği yapılması, bahçeye uyumlu bitkilerin seçilmesi ve uygun yere gereken derinlikte dikilmesi faydalıdır. Bitkilere gelince, teklif edilenlerin yarısını seçin ve tenekesi çıkarıldıktan sonra toprağa yerleştirsinler. Toprağa uygun gübreleme desteği yapılabilir. Gübreleme, su ihtiyacını artıracağından, aşırı değil yeterince olmalıdır.

Haftalık sulama miktarı 2.5cm veya 50m2 bahçeye ayda 5m3  (50m2x4haftax2.5cm) yeterli sayılabilir. Havanın yağmurlu olması, soğuk olması sulamada dikkate alınarak sulama azaltılabilir. Sulama tenekesi ile az su kullanabilirsiniz. Ankara’da bahçe suyu saatinin ücretlendirmesinin ayrı olması durumunda toplamda ödenecek atık su bedelinin daha az olacağı belirtilmektedir. İngiltere’de su saati her evde yoktur. Evin büyüklüğüne, oda sayısı ve oturan sayısına göre sabit bir ücret alınabilir. İsteyene ve havuz, bahçe  gibi ekstra su gerektiren evlere ve suyun kıt ve pahalı olduğu yerlerde su saati takılmaktadır.

Bitkiler ruhumuza ve ciğerlerimize oksijen verir. Linda Sologeto

Sonuç: Evlerimizde suyu yeterince kullanmak yaşam tarzımız olsun. Her evde alınan önlemler 25 milyonla çarpılınca anlamlı bir birikim olacaktır. Bu birikim başka ihtiyaçlarımızı karşılama imkanı verecek veya yatırım için kaynak oluşturabilecektir. Sorun parasal olduğu kadar yaşamsaldır. Sivil Toplum Kuruluşu Rotary’de içilebilir suyun doğada üç hali; katı (buz), sıvı, gaz (su buharı) olduğu ancak dördüncü ve en arzu edilmeyen halinin “Su yok” hali olduğu ve bu felakete engel olmak için suyun dikkatli kullanılması, kıymetinin bilinerek doğada kirletilmemesi gerektiği ifade edilmektedir. İleride su sıkıntısı çekmemek, bulaşıcı hastalıklara zemin hazırlamamak için kaynakların sürdürülebilir-yıllara sari sağlanabilir-düzeyde tüketilmesi faydalıdır.

Suyla ilgili problemleri çözen kişi, bilim ve barış adına iki nobeli kazanmış kadar değerlidir. John F. Kennedy