Evlenme yaşı

 

27 Ocak 2014 günü Müge Anlı yaptığı TV programında küçük yaşta evliliğe ana baba izniyle hukuki geçerlik kazandırılmasına bozuk attı. Ben de Müge Hanım ile aynı kanıdayım: Kişinin öz iradesinin geçersiz sayıldığı evlilik hukukuna ana babasının izniyle yasal geçerlik kazandırmak bence de doğru değil. Nikâh memuru ne sormalı böyle bir durumda? 16 yaşında bir çocuk ana baba izniyle evleniyorsa, nikâh memurunun, “hiçbir baskı altında kalmadan bilmem kimi “eş” olarak kabul ediyor musunuz?” diye sorması anlamını yitirmiş olmaz mı? Çocuğun, “ben bilmem anam babam bilir” demesine nikâh memuru ne derdi acaba? Dönüp de ana babaya “bilmem kimi çocuğunuza eş olarak kabul ediyor musunuz?”  diye sorar mıydı?

 

Cumhuriyet devrimimizin en önemli yasalarından olan Türk Medeni Yasası, 4-10-1926 tarihinde yürürlüğe girdi. Diğer adı ile Türk Yurttaşlık Yasası olan bu yasa bizi ümmet olmaktan ulus olmaya, padişah kulu olmaktan kimlikli birey olmaya taşıyan ve doğumdan ölüme tüm yaşantımızı hukukun güvenceleriyle donatan çok değerli bir yasadır. Özellikle kadın yurttaşlar bu yasayla erkeklerle eşitlenmeye başlamış, insan olmaya adım atmışlardır.

 

Yürürlükteki medeni yasada evlenme yaşı şöyledir:

 

Medeni Kanun MADDE 124:

 

- Erkek veya kadın on yedi yaşını doldurmadıkça evlenemez.

 

Ancak, hâkim olağanüstü durumlar ve pek önemli nedenler varsa 16 yaşını doldurmuş olanların evlenmesine izin verebilir. Anne-babanın burada izni değil görüşleri alınır. Ama hâkim bu beyanlarla bağlı değildir. Anne-babanın rızası olmadan da evlenmeye izin verebilir. (Md. 128)

 

Varsayılan olağanüstü durumlar somut yaşam gerçekliğine göre değişir. Genelde kadının hamile kalması bu konuya örnek gösterilse de başka durumlar olabilmektedir. Örneğin kızın maddi açıdan muhtaç durumda olması; kızın kimsesiz olması nedeniyle evlenmesinin kendi yararına olduğu kanaati bu nedenlerden biri olabilir. Her şeye rağmen son karar hâkimin takdir yetkisine bağlıdır.

 

Medeni kanunun evlenme yaşı incelendiğinde anlaşılıyor ki, 17 yaşını doldurmuş, yani 18 yaşına girmişler kendi rızalarıyla evlenebiliyorlar. 16 yaşını doldurmuş fakat 17 yaşını bitirmemiş kişilerin evlenmesi aslında sadece yargıcın vicdani hükmüne bırakılmıştır. Ana baba izni aranması gerçekte usuldendir; ana baba çocuklarının evlenmesine karşı çıksa bile yargıç hayırlı olacağına kanaat getirmişse evlenme izni verebilmektedir.

 

Durum böyleyken reşit olmadan evlenmede ana baba iznini sorumlu tutamayız. Sorumlu olan hükmü veren yargıçtır. Yani kızmamız gereken çocuğuna evlenme izni veren ana baba değil, sayın yargıçtır. Dolayısıyla nikâh masasına oturan çocuğun “Hâkim amca kızmazsa “EVET” demesi gerekiyor.

 

Medeni yasa evlenme yaşı ve izni konusunda bana çok da medeni görünmedi. Sadece, 16 yaşını doldurmuş 17 yaşını bitirmemişlere yargıç izniyle nikâh kıydırmayı “medeniyetsiz” bulmuyorum; bireysel iradeyle geçerli olan evlenme yaşını da küçük bulmaktayım. Kişinin 18 yaşına basmasıyla reşit olmasında bir sakınca yok; ancak reşit olmasının yaş bakımından evlenmesine yeterli sayılmasını sakıncalı buluyorum. Evlenmek her ne kadar bireysel bir hak olsa da, toplumsal sorumluluk yetkisini yükselten bir yaşam biçimidir. Evlilik bir toplumun geleceğini yapılandırma sorumluluğu taşıyan en temel insan ilişkisidir. Bu yüzden evlenme yaşının alt sınırı 21 yaşına basmışlık olmalıdır ve daha aşağı yaşlara hiçbir yasal gerekçeyle evlenme izni vermemelidir. Ben kendi yaşam deneyimimden çıkardığım bilgiyle, bireysel nefsin kimliğinden ötede var olan hayatı saygıyla önemseyip toplum faydacı yaşamaya başlamanın ortalama 21 yaş olduğu kanısındayım.

 

 

Muharrem Soyek