Fakirler zenginlere borç veriyor!

Dünyanın ekonomik gelişiminin çok kısa bir tarihçesi, şu anki durumu ve geleceği ile ilgili fikirleri 1987 dünya krizi tahmin etmiş, 300 milyon dolarlık yatırım fonu yöneten ve Tayland'da yaşayan MARK FABER'in dün katıldığı bir TV programından çevirerek bilgilerinize sunmak istedim.

... Kapitalist ülkelerin kapitalist sistemin ilk 150 yılında yaptıkları diğer ülkeleri sömürgeleştirmekti. Sanayileşmiş ülkelerin sömürgelerdeki büyüme oranlarını arttırmak hiç bir zaman hedefi olmamıştır. Sömürgecilik çökünce üç milyar insan komünizm ve sosyalist blok oluşturdular. 1980’den sonra emtia fiyatları çöktü, Latin Amerika ekonomileri durgunluğa girdi, sonra Sovyetler Birliği çöktü. Latin Amerika 1990 da düzelmeye başladı. Japonya’nın-dünyanın ikinci büyük ekonomisi-büyümesi durdu. Asya Krizi 97’de, Rusya krizi 98’de vurdu ve görüldüğü gibi ülkeler arasında “eş zamanlı büyüme” yoktu.

ABD’de büyüme 2001 Kasımında ABD’deki kuvvetli tüketim büyümesinin sanayi üretimini arttırmasıyla, özellikle Çin’de, başladı. Kuvvetli bireysel gelir artışı ve yatırım harcamalarıyla artan sanayi büyümesi, Çin’in kaynak ithalatını-özellikle petrol-arttırdı. Bu artan emtia fiyatları Orta-Doğu ve eski Sovyet ekonomilerini canlandırdı. Çin'in bakır ve demir filizi ithalatı Latin Amerika ve Avusturalya'yı hareketlendiridi ve bu ülkeler hızla büyüdüler. Bu ülkeler; Avrupa ve Japonya’dan ithal mallara, yatırım mallarına ve lüks mallara talebi arttırdılar ve bingo! Birdenbire bütün dünya hızla büyüdü.

Küresel dengesizlik arttırıldı. Gelişen ülkeler ABD’den daha hızlı büyümeye başladılar. 1999’da Y2K öncesi aşırı boyutlarda artan parasal genişleme 2001 sonrası FED faizleri %6,5’dan %1’e indirdiğinde de devam etti. Gerçi FED 2004’den itibaren faizleri %5,25’e çekti ama hala dünya çapında genişleyici para politikasına devam ediliyor. Eğer ekonomik büyümeyi tüketime göre açıklarsak ABD hızla büyüdü ve büyümeyede devam edecek. Eğer para basarsan insanlara para harcama fırsatı verirsin. Fakat harcama artışıyla büyüyen dış ticaret ve cari açık da gelir, bunlarda Asya ülkelerinin tasarruflarıyla finanse ediliyor. Dünyadaki her bölge kapitalist süreçte ilk defa ABD ile ticarette cari fazlaya sahip: Kapitalizmin tarihinde ilk defa fakir ülkeler, Çin başta, ABD’deki tüketimi finanse ediyorlar: Bu uzun süre devam edemez.

2006’da Dow Jones Sanayi endeksi %16, S&P 500 %14 dolar bazında artarken euro bazında S&P 500 %5’den azarttı, altın bazında ise geriledi. Gene çoğu emtia’ya görede Dow düştü. ABD kendi içinde bölünmüş ekonomilere sahip. Hanehalkı aslında o kadar parlak değil. Fakat bir ekonomi çok iyi gidiyor, kağıt ekonomisi! Bu ekonomi şimdiye kadar en büyük köpüğe en büyük şişmeye sahip. Gelişmekte olan ülkelerde hisse senetlerinde, ABD,İngiltere, Avusturalya’da emlak fiyatlarında ve sanat ürünlerinda büyük şişmeler var. Asıl büyük tehlike likidite değil çünkü sıkışıklık olursa FED’in para basacağına kalıbımı basarım. Fakat varlık piyasası yükselince doğan likidite imkanı insanların bu varlıklara dayanan borçlanmasını arttırdı. Varlık fiyatları düşerse likidite, insanlar hemen borç ödeyeceğinden, hızla daralır. Varlık fiyatlarındaki şişkinlik inmeye başladığında likidite daralacaktır.

New York’daki beş broker firmalarının-Morgan Stanley, Merill Lynch, Lehman Brothers, Bear Stearnsve Goldman Sacks-2006 prim toplamı 36 milyar dolar. Bunların maaş ve prim toplamları Vietnamın milli gelirine eşit. Açıkca dünyada çok fakirler ve çok zenginlerin oluşturduğu-ABD, Batı Avrupa-iki kutup var. Bir gün bu politik bir çöküşe neden olacak.

Tunckar