Felsefe ve edebiyatla yoğrulmuş bir kitap daha

Son günlerde Sarah Bakawell'in 'Nasıl Yaşanır? -ya da- Bir soruda Montaigne'nin Hayatı/ Ve Cevaplamak İçin Yirmi Teşebbüs' adlı kitabını okudum.

Damingo Yayınevi tarafından 2013 yılında basılmış bu kitap. Sayfa sayısı 388.

 

*

 

Sarah Bakawell'in bu kitabını bana can bir arkadaşım hediye etti, o vesile oldu okumama. Tekrardan teşekkür ederim ona.

 

Bu can arkadaşımın adı Eşref'tir. Yaşar Kemal'i manevi babası bilmiştir. Yaşar Kemal'in Çukurova misali bereket fışkıran edebiyatından kana kana içmiş, yüreğini barışla, sevgiyle ve hümanizimle yıkamış can bir kardeşimdir. Varlığı, dostluğu ve edebiyata önem verdiği için teşekkür ederim.

 

*

 

Felsefenin kuruluğundan, anlaşılmazlığından ve sıkıcılığından pek hazzetmem, bunun içinde pek felsefi okuma yapmam. Ama felsefenin içine edebiyat girdiğinde, felsefe de güzelleşebilirmiş bunu anladım. Edebiyat dahil olduğu her şeye kendi güzelliğinden katarmış bunu artık iyice öğrendim. Edebiyat insana iyilik ve sevgi, kadına aşk, hayata anlam, felsefeye de renk ve çekicilik katarmış bunu pek güzel sezdim.

 

Sarah Bakaweell'in 'Nasıl Yaşanır? -ya da- Bir Soruda Montaigne'nin Hayatı/ Ve Cevaplamak İçin Yirmi Teşebbüs' adlı kitabı, felsefeye adanmış bir ömrü ve düşüncelerini konu ediniyor.Kitabın adından da anlaşılacağı gibi bu ömür sahibi Montaigne'den başkası değil.

 

Monteigne, edebiyata koskoca bir tür kazandıran isimdir. Bu tür, 'Essai' yani 'Deneme' türünün edebiyattaki mimarıdır Montaigne. Edebiyatın en sevdiğim türü şiir ve denemedir, sonrasına roman, anı ve tiyatro gelir; öykü nerede derseniz, galiba en sonda derim. Yani Montaigne, edebiyattan en sevdiğim tür olan Deneme'yi zeki bir mucit gibi bize sunmuştur.

 

Montaigne 1533 yılında Fransa'nın Bordeux şehrinde doğdu. Bir soylunun oğluydu. Bol bol okuma yaparak kendini geliştirdi. Antik Yunan felsefesini lıkır lıkır içti. Rumi'nin Şems'i misali bir dostu oldu. Rumi'nin gelişmesine nasıl Şems vesile olduysa, Montaigne'nin çığır açmasına da dostu vesile oldu. Acının, üzüntünün ve sevincin her halini tattı. Şarap üretti. Ömrünün son yirmi yılını yazarlığa adadı, bol bol deneme yazdı. Politikayı da tattı, belediye başkanlığı yaparak. 1592 yılında, henüz 59 yaşındayken hayata gözlerini yumdu.

 

*

 

Sarah Bakaweell'in 'Nasıl Yaşanır? -ya da- Bir Soruda Montaigne'nin Hayatı/ Ve Cevaplamak İçin Yirmi Teşebbüs' adlı kitabı, hem Montaigne'nin biyografik roman tadında hayatını, denemelerini, denemelerinde edindiği konuları, fikirlerini, ilk çağ filozoflarının felsefelerini, Montaigne'den sonra yaşayan filozofların, edebiyatçıların fikirlerini bunlar çerçevesinde 'Nasıl Yaşanır?' sorusuna verilmiş yirmi cevaptan oluşuyor bu kitap...

 

*

 

Deneme her konuda yazılabilir, herhangi bir kanıtlanma iddiası yoktur. Kişiseldir.

Deneme'nin mucidi Montaigne de her konuda, insanı ilgilendiren her şeyle ilgili bir yazı yazmıştır...

Başka halkların kültürlerini, insani gelişimlerini, anlayışlarını, tarihlerini, kültürel farklılıklarını, her şeyi konu edinmiştir denemelerine.

 

Sarah Bakawel de edebiyatı onore eden güzel bir üslup ve harika bir dille felsefe yaptırıyor bize...

 

Felsefeye edebiyattan uzak kaldığı için mesafeliyseniz, bu kitabı okumalısınız.

 

-Mustafa Yıldırım - 15.07.2015