Fırat'ın doğusunda, 'dün' neler oldu;'bugün' neler oluyor;'yarın' neler olacak?- 4

"SEVR BELGESİ" ÖNCESİNDE, FIRAT'IN DOĞUSU İLE İLGİLİ GELİŞMELERİN ANADOLU'YA YANSIMASI...

4'üncü Bölüme başlarken...

Bundan önceki 3 bloğumda, Fırat'ın doğusunda olup bitenleri tarihi bir süreçte, siyasi ve askeri yönleri ile anlatmaya başladım... Ancak, şu son bir iki yıldır bloğumun başlığının "bugün neler oluyor?"  ara başlıklı ikinci bölümünü yaşadığımızı hayretle gördüm... Yaşananlara ilgisiz kalamadım ve yazı dizime biraz ara vererek onlarla ilgili bloglar yazdım...

Bir hatırlatma olsun diye, 4'üncü bölüme başlamadan ilk üç bloğumu birazcık hatırlatmak isterim.

1. Bloğumda; kısa bir girişten bölümünden sonra "Kürdistan'a giden yolda İngiliz ve Amerikan adımları" başlığı altında tarihi ve siyasi bir süreci anlatmaya çalıştım.

2. Bölümde; Doğu ve Güneydoğu Anadolu'nun , "Güney Kürdistan ile birleşinceye kadar Türklere bırakılması" düşüncesini ve bu yoldaki siyasi ve askeri gelişmeleri inceledim.

3. Bölümde; "Avrupa'nın kafasındaki Sevr paylaşımını" anlatmış ve bu paylaşımın en önemli parçası olan Kürt Devleti kurulması aşamalarını sorgulamıştım.

Bu, 4.Bloğumda da; Osmanlı'nın parçalanmasını öngören Sevr Belgesi'nin onaylanmasından önce, Anadolu'da, Fırat'ın doğusu ile ilgili siyasi gelişmelere değineceğim.

x        x        x

-- Mustafa Kemal ve Fırat'ın doğusu...

Sevr Belgesi'nin, "Osmanlı'nın paylaşım planları" görüşülürken, Mustafa Kemal'in kafasındaki Fırat'ın doğusu ile ilgili muhtemel oluşumlara karşı en önemli düşünce ve karşıtlık, "Misak-ı Milli" idi.

Mustafa Kemal, Erzurum Kongresi'nde, Misak-ı Milli'nin kesin hudutlarını bizzat kendisi çizmiş ve BMM'nin açıldığı günün ertesinde(24 Nisan1920) yaptığı konuşmada Meclis'e ve kamuoyuna açıklamıştır(1).

Misak-ı Milli'nin, Fırat'ın doğusundaki ve batısındaki sınırları: "İskenderun güneyinden başlayan(Fırat'ın batısında) Halep, Katıma arasından Cerablus köprüsüne uzanan; doğu parçasında da(Fırat'ın doğusunda) Musul Vilayeti, Süleymaniye ve Kerkük çevresi ve bu iki bölgeyi birbirine birleştiren hat" olarak belirlenmiştir(x).

x       x       x

Osmanlı'nın paylaşımını öngören Sevr Belgesi'nin hazırlanması sırasında, M. Kemal'in BMM'sinde yaptığı bu konuşma, Sevr planına karşı bir çıkıştı... Çünkü, çizilen Misak-ı Milli sınırları, 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Mütarekesi sırasında Osmanlı birliklerinin bulunduğu hattı ve bu hattın gerisindeki halk da Osmanlı halkı idi.

M. Kemal, BMM'de yaptığı konuşmada, bu duruma da değiniyor ve şöyle diyordu : "...Fakat, bu hudut içinde, zannedilmesin ki yalnızca bir cins millet vardır. Bu hudut içinde Türk vardır, Çerkez vardır ve diğer İslam unsurları vardır. İşte bu hudut, bütün maksatlarını bir bütün olarak birleştirmiş kardeş milletlerin Hudud-u  Millisi'dir"(2).

NOT : M. Kemal Atatürk'ün, 95 yıl önceki bu düşüncesi, günümüzde de, Türkiye'nin güneyinde, Amerika desteği ile PYD'nin oluşturmaya çalıştığı yalnızca Kürtlerden oluşan bir "Kürt bölgesine" karşı bir tepki olarak hala geçerlidir(3).

x       x       x

Bilindiği gibi, bu bölgelerin, yani Fırat'ın doğusu ve batısında yer alan, Misak-ı Milli'nin hudutları içindeki topraklarımız, Mondros Mütarekesi şartlarına, siyaseten ve hukuken, aykırı olarak bir oldu bitti ile İngiliz ve Fransızlar tarafından işgal edilmiştir.

Bunun üzerine, M. Kemal, Sadrazam İzzet Paşa'ya bir telgraf çekerek itirazda bulunmuş ve bu haksız ve hukuksuz işgali  şiddetle protesto etmiştir. M. Kemal'in bu tavrı, İstanbul Hükümeti'ni(aslında İngilizleri) rahatsız etmiş. İngilizlerin baskısıyla bölgedeki Yıldırım Orduları Grubu lağvedilmiş; görev ve yetkisi kalmayan M. Kemal, 13 Kasım 1918'de İstanbul'a dönmüştür.

Devam edecek...

cdenizkent

---------------------  :

(1) M. Kemal Atatürk, Söylev ve Demeçler, Cilt-I, Ankara: İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayını,1989, s.29

(x) Erzurum Kongresi'nde belirlenen bu sınırlar ve bu sınırlar içindeki halkın durumu, 28 Ocak 1920'de toplanan son Osmanlı Meclisi'nde Misak-ı Milli olarak kabul edilmiş; işgalci devletlere ve tüm dünyaya duyurulmuştur.

(2) M. Kemal Atatürk, A.g.y., s.30

(3) cdenizkent, "Suriye konulu BM Genel Kurulu'na ABD ve Rusya karştlığı damga vurdu", Kategori: Güncel, 29 Eylül 2015