Frigya karışıyor

Helenizm kültürünün yayılmasında Anadolu önemli istasyon olmuştur.

MÖ 323de İskender hayata veda etmiştir. Onun ölümünden sonra generalleri onun bıraktığı belgeler arasında ileride batıya yapacağı seferlerin planlarını buldular ama hiçbiri onun yerine geçip de imparatorluğun tümünün yazgısını yüklenecek çapta büyük insan değildi. Zaten çok geçmeden de birbirleriyle savaşmaya başladılar. Bu kavgada her ulustan paralı askerler başkasının zararına kendi toprağını genişletmek isteyen komutanlara destek oluyorlardı. Bu kargaşa sırasında İskender’in ailesinden kalan doğumunu bile göremediği oğlu 4. Aleksandros üvey kardeşi 3. Philippoz ve annesi de yaşamını yitirir. İmparatorluk krallıklara bölünür ve bunların başına da Makedon kökenli komutanları geçmiştir.

Biz bu krallardan sadece iki tanesinden bahsedeceğiz çünkü Frigya’nın kaderinde önemli rol almışlardır.

İskender’in Babil satrabı Selevkos Babil bölgesini egemenliği altına almış. Güney Anadolu İran ırak ve Hindistan’a değin uzanan Selakid devletini kurmuştu.

Frigya ve Anadolu’nun büyük bir kısmına ise Frigya satrabı tek gözlü komutan Antigonous un denetimi altındadır.

Bu iki komutan arasında uzun savaş olmuştur. Nihayet MÖ 301 de Afyon- Konya yolu üzerindeki İpsas ta Selevkos ve yardımcı olarak katılan Lysimokhos Frig satrabı yenildi ve bölge Selevkos vebirleşiği tarafından 20 yıl yönetildi. Ancak o da eski birleşiğince temizlendi.

Selevkos devleti Anadolu’da Hellenizm kültürünü hızla yayıp bölgeyi tamamen Helenizm akımına bağlamak istiyordu. Ancak bu durum Anadolu’nun yerli halkının pek de hoşuna gitmedi. MÖ 281 de Malatya bölgesinde ayaklanarak isyan çıkarmaya başlayan yerli halk Selevkov devletinin bir yıl sonra Anadolu’dan çekilmesine neden oldu. Selevkos, İran ve Irak sınırına geri döndü.

Ancak devletin kurucusu Selevkos MÖ 280yılında öldürülmemiş olsaydı büyük Makedonya birliğini tekrar kurabilecek lider gözüyle bakar tarihçiler.

Selevkoslar ile Antiokhoslar atalarına çekmemiş olacaklar ki geride yalnız kanlı aile kavgaları ile karanlık harem entrikalarına ilişkin kayıtlar bırakmışlardır.

Frigya’nın ve Anadolu’nun kaderi düzgün birülke birliğini sağlamak için o dönemlerde Romalıların gelişini beklemiştir adeta.

MÖ 280 den sonra doğu Avrupa’dan Anadolu’ya tekrar bir göç akımı başlamıştır. Tıpkı Frigyalıların Anadolu’ya gelişi gibi. Frigya bölgesine Dekelt kavmi yerleşmiştir. Ancak bu kavim tıpkı Medler gibi pek de medeni değildirler. Onların gelişi ile Gordion Pessinus gibi zengin Frig şehirleri yağmalanmış ve halkına fena hareketlerle bölgeyi terk etmeye mecbur etmişlerdir.

Tıpkı Kimmerlerin bu bölgeye saldırıp Gordion’u yağmalayıp Frigya’nın altın çağını yıkışlarından sonraki durum gibi halk bugünkü küçük Frigya dediğimiz Sakarya vadisinin içine yerleşmişlerdir.

Makedonya da bir yıl önce güçlü birdirenişle karşılaşmış olan galatlardan MÖ 278 de 20 bin tanesi ailelerini yanlarına katıp Çanakkale boğazları üzerinden Anadolu’ya gelmişlerdir. Bunlar batı Anadolu’da tutunamayınca da doğuya Frigya ya doğru hareket ettiler. Trabzon’daki Pontus devletinin birleşiği olarak gördüler ve kendilerine Frigya verildi. Ancak Keltlerin yaptığı davranışı aynen sürdürmeye devam ederek batı Anadolu’daki şehir devletlerinin huzurunu bozdular. Ve her an genişleme tehditleriyle bu kentlerde genel bir panik yarattılar.

İşte bu tehditler Bergama krallığını ön plana çıkarır. Bergama kralı Attalas atalarından zengin bir krallık miras almıştır. O tahta geçerken Bergama galatlara haraç vermeye başlamıştır. Kral bunu kendisine yediremedi ve Selevkus krallığından başlayarak tüm batı Anadolu’yu kendi hakimiyeti altına soktu. Böylece Attolos’un torunları çok büyük birkrallığın varisleri oldular.

Roma (İtalya) Anadolu’ya gelme nedenleri aslında yine Bergamalılara dayanır.

Selevkos devletini kurarken Dicle’yi geçip Antakya yöresine gelince buraya Antiokhos adını verdi. Bölgeyi yönetenlerde bu adla anılırlar. Hanedanlığın 9 yöneticisinin adı Antiokhos’tu.

Bergama hüküm süren Attaloslar Antakya’daki kuvvetin menderes nehrine ulaşmaları üzerine yardım için Roma’ya başvurdular. MÖ 190da Romalıların Anadolu’ya gelmelerinin nedenidir. Antakya da bulunan Antiokhoslar yenilirler.

Böylece tüm Bergama Roma’yı tanır. Hatta 3.Attalosun kendi topraklarını Roma’ya miras olarak verdiği söylenir. Bu şekilde kazanılan destek de galatlar Frigya bölgesinden atılırlar. Bergama’nın etkisi böylelikle Kapadokya krallığına kadar ulaştı. Bergama bundan sonra refaha erişmiş oldu. Dolayısıyla Frigya da. Onların da önemli bir buluşu kağıt olarak kullanılan parşömendir.