Futbol gevezeliği

Küresel kültürel sermaye, günümüz yeryüzünün en önde gelen popüler etkileme şeklidir. Bu sermayede kültürlü-kültürsüz diye bir ayırım yoktur. Kültürlüsü de kültürsüzü de bu çemberin içindedir. Bu çemberin içindeki canlıların tasnif edilmesi artık olanaksızlaştırılmıştır. Her din’de bu çemberin içindeki gerçekliği savunmanın bir genel kuralı da vardır. Örneğin, İslâmiyet dinindeki savunma, Maide Suresi Ayet 41’den verilebilir:

“Herkes, babalarından çok zamanlarına benzerler”.

Bu ne demektir?

Her canlının yaşam ortamının, bir sonraki canlıyla aynı olmaması demektir. Bu yüzden, genetik olarak canlılar kendilerini dünyaya getirene biyolojik olarak benzemelerine rağmen, yaşanılan sosyal ortamların, kendisinden bir öncekiyle aynı olmadığının bilinmesi de zorlaşır. Eğer bu bilinirse, bir önceki kuşak ile şimdiki kuşak çatışmaz, eski kuşak yeni kuşağa yaşanılan şimdiki zamandan dolayı anlayış gösterir.

Ya bilinmezse?

İşte o zaman, yaşlı ile genç arasında kuşak çatışmaları doğar.

Genç kuşağa yaptığı davranışın yanlışlığını anlatmaya çalışan yaşlı kuşak, “Bizim zamanımızda böyle değildi” diye söze başladığı anda, kuşak çatışması da başlıyor demektir. O zamanı yaşamayan genç kuşak, eskiyi bilmediği için yaşlının bu benzetmesini anlayamaz. Devir değişmiştir; eski, eskide kalmıştır. Yeni olan da eskiyi hiç bilmemektedir.

Kültürel sermaye, yaşlı kuşağa sürekli tuzak kurar. O’nun anlayamayacağı yenilikler sürekli olarak pazarlanır. Bu yüzden, popüler etkileme şekli, yaşlıyı ve genci aynı anda düşünerek değil, yaşanılan zamandan her zaman ileri olan yenilikleri sunar. Bu arada, “kültürlü ile kültürsüz” diye bir ayırım kendi içinde ayrı olmasına rağmen, sunulma tekniklerinde bu ayrım yoktur, herkes bu çemberin içindedir.

Tüm yeryüzü toplumlarının ayrı ayrı kendi kültürleri olmasına rağmen, futbol kültüründe ortak bir küresellik vardır. Sonucun galibiyet ve şampiyonlukla özdeşleştirildiği futbol kimliği kültüründe, bazı toplumlar taraftarlık açısından objektif olabildikleri halde, kendi içlerinde bile bunu hepten başardıklarını söyleyemeyiz. Dünyaca meşhur holiganlarını yetiştiren İngiliz toplumunun hepsini, bu holiganizm açısından aynı kefeye koyamayız. En centilmen ve objektif taraftarlarını yeri geldiğinde uluslararası arenada zaman zaman görebilmekteyiz. Demek ki, evrensel popüler kimlik, evrensel değerlerde toptan kültürlenme yaratamamaktadır. Kültürlü ve kültürsüz, aynı çember içindedir.

Çünkü popüler olanın sunulması yanında, popüler olanla da ilgilenmek, en makbul duruştur. En ciddi siyasi yazılar yazan bir köşe yazarı yeri geldiğinde (!..), futbolla ilgili yazılar yazabilmektedir.

Neden?

Bu çemberin içinde ben de varım dedirten popülerlik, kendi uzman olduğu konunun dışında da O’ndan bir şeyler istemektedir.

Zaman değişmiştir. Gazeteciliğe başladığı zaman, futbol yazarlığı belki de en hafife alınacak bir alan olmasına rağmen, şimdi en popüler iştir. Gazetesinin köşesindeki siyasi yazıların okunması ve tanınması, “futboldan önce” ve “futboldan sonra” diye evrelere ayrılmıştır.

“Ne sağcıyım ne solcu futbolcuyum futbolcu” öz savunması, siyasetin iç kavgalara dönüştüğü 1980’den önce bir çıkış yoluyken, 1980’den sonra futbol taraftarlığı, aşağılanan bir “meşgale” haline gelmişti. Aydın kesim, futbolla ilgilenmez, ilgilenenlere de “kültürsüz” ve “arabesk” olarak bakardı.

Ama devir değişti, bir zamanların sözümona kültürlü aydını futbola “tu kaka” dediği dönemleri unuttu. Küresel kültürel sermaye, futbolu popüler yaptı. Futbolla ilgilenmek, en aşağılayıcı bir tutumken, en popüler yerine oturttu. Oturan sadece “futbol” değildi. Stadyumların “en şerefli” koltuklarına, “en şerefli” insanlar da oturmaya başladı. Onca yıl, sessiz sedasız köşesinde değişik konularda yazılar yazan yazarlar, futbol da yazmaya başladılar.

“Eskiden böyle değildi” demeyelim artık. Devir değişti. Şimdiki nesil bunu anlamaz.

Herkes, futbol sohbeti adı altında “futbol gevezeliği” yapmaya başladı.