Futbolun ekonomisi.. Topun iki yüzü..

Almanya’nın ev sahipliğinde 18. düzenlenen Dünya Kupasını bu ülkede stadyumlara akacak milyonlar dışında, ekranlardan yaklaşık 1, 5 milyar insanın izleyeceği tahmin ediliyor..

Dünya üzerindeki hangi TV vericisini açarsanız açın hakemlerin gözetiminde 22 futbolcunun dönüp duran bir meşin yuvarlağın peşinde koşturup durduğunu görürsünüz..

Futbol nerdeyse küreselleşmenin sembolü olarak adeta kutsanmış durumda..

Oyunun kuralları çok basit..

Dili, dini, rengi ne olursa olsun takım ruhuna inanmış 11’ er kişiden oluşan takımlar kuralları belirlenmiş düzen içinde birbirlerinin kalesine ortalıkta dönüp duran topu sokmaya çalışıyorlar..

Son günlerde televizyon stüdyolarına, tartışma ortamlarına da taşındı futbolun ‘top’ denilen temel aracı..

Siyah beyaz parçalardan oluşan ve üstünde ADİDAS yazısıyla logosunun yer aldığı standart bir top ciddi ciddi tartışan futbol yorumcularının masalarını süslüyor..

Hiç düşündünüz mü, milyarlarca insanı büyüleyen o meşin yuvarlağın nerede üretildiğini?

Günümüzde en büyük futbol topu üreticisi Pakistan..

Dünyadaki futbol toplarının yaklaşık %80’i, bir başka deyimle evrende zıplayıp duran her beş topun dördü bu ülkede üretiliyor..

Ülkenin Kaşmir sınırına yakın Vezirabat ve Sialkot kentlerinden her yıl dünyanın dört köşesine milyonlarca meşin yuvarlak gönderiliyor..

Bir bilinmeyen daha..

Bir futbol topuna tam 750 dikiş atılıyor..

En usta işçi bir topun dikişlerini 3 saatte tamamlıyor..

Ve Pakistanlı işçiler karanlık atölyelerde yerde oturarak, yarı aç yarı tok günde 12 ila 14 saat çalışıp, meleke kazanan elleriyle futbol toplarını dikiyorlar.

O hayran kaldığınız, hakemlerin maç sonunda kapmak için futbolcularla cebelleştiği, üzerinde ünlü markaların yer aldığı toplar bunlar.

Bir işçi, günde üç, eğer çok hızlıysa dört top üretebiliyor...

Ve 750 dikişle yarattıkları her bir top için en fazla 40 rupi, yani 60 sent, günde üç top üretmeleri halinde 2 doların altında ücret alıyorlar.

Oysa markalı bir top, ünlü vitrinleri 100 ila 200 dolar arasında değişen etiketlerle süslüyor..

Almanya’da düzenlenen 18. dünya kupasının sponsorluğunu Almanya’da doğan Adidas firması üstlenince, doğal olarak etkinlik boyunca ortalıkta dönüp duracak topların tasarım ve pazarlaması da bu küresel şirkete kaldı..

Son açıklanan verilere göre, daha kupadaki ilk santra vuruşu yapılmadan, Adidas “Team-Geist” adını verdiği resmi kupa topunun satışı 10 milyonu aştı..

Tanesi ortalama 130 dolardan tam 10 milyon top…

Ortaya milyar dolarları aşan cirolar çıkınca, bazı muzır medya mensupları gidip, her topa 750 dikiş atan Pakistan’daki insanların çalışma koşullarını, yapılacak olan Dünya Kupası hakkındaki görüşlerini öğrenmeye çalıştılar..

Ancak kendilerini hiç beklemedikleri bir tablo bekliyordu..

Dev şirketlerin, “ucuza işçi çalıştırıp, üçüncü dünya ülkelerini sömürdükleri” haberlerinin yayılmasından rahatsız olan imalatçı işletmeler neredeyse sıkıyönetim ilan etmişlerdi..

Medya mensupları bir yana, yabancı hiç kimsenin işletmelere yaklaşmasına izin verilmiyordu..

Bu kadar da değildi.. Çalışanların yabancı medya mensuplarıyla konuşmaları da yasaktı. Dinlemeyenlerin her an işlerini kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya olduğu bir uygulama..

BBC muhabirleri yine de, cesur bazı işçilerle konuştu..

Adı Muhammed Nadin.. Vezirabat’ ta futbol topu diken işçilerden biri.

Bitirdiği her top için 40 rupi sayılıyor eline. Çok hızlı çalışıp, günlük üretimini beş topa çıkardığında, cebinde 200 rupiyle evine daha mutlu dönüyor.

Futbol oynamaya pek vakit bulamadığını, zaten de böyle bir istek duymadığını söyleyen Muhammed, günlerini nasıl geçirdiğini şöyle anlatıyor:

“Bütün günümü çalışmakla geçiyor. Sabah altıda kalkıp evden çıkıyorum. Yolda yürürken kahvaltı yapıyorum. Sonra otobüse binip işe geliyorum. Deri parçalarını sayıyor, ipleri mumluyor ve ardından da dikişe başlıyorum. Bir top dikmek üç saatimi alıyor. Akşamları da eve gidip dinleniyorum. Çok yoruluyorum”

Dünyamız çok ilginç bir dönemden geçiyor..

Ucuz iş gücünün yoğunlaştığı Çin, Hindistan, Pakistan, Bangladeş, Vietnam gibi ülkelerde ‘1’ dolara futbol topu, forma, spor ayakkabısı üreten de var..

Marka-reklam-tasarım olgusuyla bunları ‘100’ dolara satan da..

Bu futbolla, dünya kupasıyla sınırlı bir süreç te değil üstelik..

Özellikle rekabette zorlanan ve sorunun ‘dolar kurunun yükselmesiyle’ çözüleceğine inanan pek çok Türk ihracatçısının Muhammed Nadin-Adidas ekseninde ortaya çıkan yeni gerçeği, farklı bir gözlükle irdelemesi gerekiyor..

Bir an önce ve iş işten geçmeden…