Futbolun ruhu

Hakemler futbolun, futbolcular gibi, teknik adamlar gibi hatta futbol topu gibi vazgeçilmez bir unsuru. Nasıl ki sahada futbol topu olmadan maç yapılamazsa, hakem olmadan da oyun oynanamaz. Ancak oyun kuralları bu kişilere öyle bir görev vermiş ki hakemler hemen hemen her maçtan sonra bazen bir takımın bazen de iki takımın birden ama büyük çoğunlukla kaybedenin eleştirisine, isyanına hatta hakaretine maruz kalıyorlar.

Hükmün olduğu yerde yorum, yorumun olduğu yerde de eleştiri kaçınılmazdır. Bu nedenle hakemlerin eleştirilmelerini bir noktaya kadar hoş görmek gerekir ancak bu eleştiriler kararları hatalı verme boyutunu aşıp maçın galibini hatta turnuvanın şampiyonunu tayine kadar uzarsa burada sağlıksız bir düşünce var demektir.

Bu hafta ligimizde ilk iki sıradaki ekibin de maçına ne yazık ki hakem hataları damga vurdu, tıpkı bundan önce olduğu; ne yazık ki bundan sonra da olacağı gibi. İşlerine gelenler bu hatalardan kendilerine olumlu pay çıkarmaya çalışıp kendi hatalarını örtmeye çalışırken, bazıları da bana dokunmayan yılan bin yaşasın diyerek seslerini çıkarmadılar olup bitene, hatta bazı kişiler bu iki tavrı birden sergiledi iki gün ara ile.

Elbette bu hakem kararı tartışmaları sadece bize mahsus değil, İtalya’dan İspanya’ya, Şampiyonlar Ligi’nden Dünya Kupası’na kadar birçok maçta birçok hakem hatası yaşanabiliyor ve bu maçlardan sonra birçok takım hakem kararlarından şikâyetçi olabiliyor. Bu durumun önüne geçebilmek için birçok defa çeşitli formüller düşünen Uluslararası Futbol Birliği Kurulu (IFAB) pozisyonun ardından hakemin görüntüyü tekrar izlemesi, maçtaki hakem sayısının artırılması ya da toplara çeşitli manyetik cihazlar konulması gibi birçok alternatifi gündemine almış ancak en sonunda bunların hepsinin “Futbolun Ruhu”na aykırı olması nedeniyle bu düşünceleri hayata geçirmemiştir. Futbolun ruhu ile FIFA’nın ne kast ettiğini bilenler burada ne demek istendiğini kolayca anlayacaktır. Şöyle ki belki bu teknolojik önlemler sayesinde futboldaki hakem hatası oranı en aza indirilecektir ancak, pozisyon izlenmesi için oyuna ara verilmesi, topların normalden farklı hale gelmesi ya da sahada hiç alışık olunmadık şekilde iki hakem olması, onlarca yıldır oynanan ve bu haliyle milyarları kendine bağımlı kılan futbolun o alışılageldik halini bozacaktır. Diğer taraftan hakemin pozisyonu tekrar izleyip verdiği ya da iki hakemin ortaklaşa verdikleri kararların yine maç sonunda eleştirilmeyeceğini düşünenler acaba bu düşüncelerinden emin olabiliyorlar mı? Buradan çıkan sonuca göre elbette hakem hatalarını en aza indirmek hatta tamamen ortadan kaldırmak futbol için çok olumlu bir icraattır ancak gol kaçıran forvet, kendi kalesine gol atan savunma, takımına doğru taktik veremeyen teknik adam gibi hakemlerin de hataları futbolun içinde olan insani hatalardır.

Aslında ülkemizdeki tüm hengâme futbol izleyicilerinin –ki bu nüfusumuzun çok büyük bir kısmına tekabül ediyor- hakemlere ve ilgili kurumlara güveninin çok az olmasından kaynaklanıyor ve maçlardan sonra kendisine haksızlık yapıldığını iddia edip hakemi günah keçisi ilan edenler bir sonraki maçta da aynı tutumu rakiplerinin yapmasına ön ayak oluyorlar; kısaca zincirleme reaksiyon sezon sonuna kadar devam ediyor, sonunda da kimse bu işten kârlı çıkmıyor.

Peki, bu sağlıksız ortam nasıl düzeltilebilir ve bu tartışmalar ortadan kaldırılarak futbol gerçek değerine nasıl kavuşabilir? Bu işin aslında çok kolay olmakla beraber çok cesaret isteyen tek bir çözümü var: rolleri değiştirmek. Bariz hakem hataları olan bir maçtan sonra aleyhine hata yapılan takımın sorumluları her şeye rağmen galibi tebrik eder, lehine hata yapılan takımın yetkilileri de hakemin yönetiminden memnun olmadıklarını ve böyle bir yönetim istemediklerini beyan ettikleri gün gerek hakemlerin üzerindeki baskılar, gerekse hedef göstermeler ortadan kalkacağından hakem tartışmaları da gündemden silinip sadece mahalle aralarında yapılır hale gelir. Kulüplerin kendi camialarına şirin görünmek için yanlışları yaptıkları ortamda, camialarına kötü görünmek pahasına doğruları yapmalarını beklemek belki hayalcilik olur ancak oynanan ve konuşulanın futbol, kazananın da hak ederek kazandığı bir futbol ortamı oluşturmak için bu cesaret şart.