Gazı al, Karabağ'ı ver!

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev bir günde iki önemli misafirini – Rusya Cumhurbaşkanı Dmitri Medvedev ve İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres`i kabul etti. Aliyev`in her iki Devlet Başkanıyla imzaladığı anlaşmalar Azerbaycan dış politikasında devrim niteliği taşıyor.

İsrail Cumhurbaşkanının Bakü`de sıcak kabul olunması İranın itirazına, Rusya Cumhurbaşkanıyla imzalanan doğalgaz anlaşması ise Türkiye ve Avrupa`da sorulara yol açtı.

Kremlin uzun süredir Azerbaycan`la doğalgaz anlaşması imzalamağa çalışıyordu. Daha önce Rus doğalgaz devi Gazprom Başkanı Aleksey Miller Bakü`ye gelerek tüm Azeri doğalgazına talib olduklarını açıkladı. Miller ardınca daha bir cazip teklif seslendirdi: “Azeri doğalgazını Avrupa ülkelerinin ödediği fiyattan da artık fiyata almağa hazırız”.

Kremlin`in talimatıyla hareket eden Miller`in amacı belliydi, Hazar bölgesi gazının Türkiye üzerinden Avrupa`ya sevkini öngören Nabucco anlaşmasını engellemek.

Azerbaycan Nabucco boru hattının önemli halkası. Ona göre de bu halkanı “yola getirmekle” Nabucco projesini konuyla ilgili müzakere açmadan bile gömmek mümkün idi.

Bazarın mantığı belli, kim daha fazla para veriyorsa, mal da ona satılmalı. Ancak gazın tamamını almak isteyen devlet Ermenistan`ın strateji ortağıysa, gazımızı kaybeden ise kendi ortaklarımızsa ciddi düşünmeye ihtiyac var.

Rusya Azerbaycan`la doğalgaz anlaşması imzaladı. Bu Kremlin için o kadar önemli anlaşma ki, Rusya Cumhurbaşkanı Medvedev yoğun grafikine rağmen, şahsen Baküye geldi.

Şimdi, bu anlaşma Nabucco projesini engelliyor mu?

Anlaşmaya göre, Azerbaycan 1 Ocak 2010 yılından itibaren Rusyaya 500 milyon metreküp doğalgaz satacak. Bu büyük bir rakam değil. Azerbaycan bu yıl 27 milyar, önümüzdeki yıl ise 30 milyar metreküp doğalgaz ixrac edecek. Nabucco projesi için gereken miktar 30 milyar metreküp. Yani Azerbaycan Rusya`ya yılda 500 milyon metreküp doğalgaz satsa bile, Nabucco hattını doldurma kapasitesina sahip.

Ancak anlaşmanın gerçek yüzü farklı.

Gazprom Azerbaycan doğalgazını 350 dolara alacak. Bu Gazprom için büyük rakam. Rus devi Özbekistan ve Türkmenistan gazına 300 dolardan fazla vermiyor. Böylece Azeri doğalgazına göre 350 dolar ödeyen Kremlini hiç de söylediği gibi ekonomik çıkarlar değil, jeopolitik çıkarlar düşündürüyor, önemli olan Azerbaycanı Batıdan ve onun projelerinden uzak tutmak.

Rusya 500 milyon metreküple yetinmek fikrinden uzak, gelecekte daha fazla gaz isteyecek. Nabucco projesini büyük sorunlar bekliyor. Nabucco hattını temin edecek doğalgaz Şahdeniz yatağından çıkarılacak. Kremlin sözkonusu Azeri yatağındaki gazı elde etmek için girişimlerini her geçen gün artıracak gibi.

Kremlin`in atağı ABD ve Avrupa`yı ciddi düşündürmeli. Batılı ülkeler İlham Aliyevin Medvedev`le ortak basın toplantısında söylediği “Azerbaycanla Rusyanın anlaşması kolay oldu, iki ülke arasında tranzit ülke de yok, boru hattı da hazır” sözlerine dikkat vermeli. Hakikaten Azerbaycan`dan Rusya`ya uzanan boru hattı var, Nabucco hattı ise sadece sözde var, Rusya`ya gaz direkt gidiyor, Avrupaya ulaşacak Nabucco hattı ise farkı fiyatlar ileri süren tranzit ülkelerle zengin.

Buna göre de Nabucco projesiyle ilgili nihayi anlaşmanın imzalanacı gün uzanıyor.

Resmi Bakü Rusya`ya sattığı gazın karşılığında Kremlin`den Yukarı Karabağ sorununun çözümünde adaletli yaklaşım bekliyor. Rusya ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerde gaz ve Karabağ bir-biriyle sık bağlanan konu haline gelmiş. Azerbaycan`da bazıları düşünüyor ki, doğalgazın tamamını Rusya`ya satsak ve bu yolla Nabucco projesini engellesek Kremlin Ermenistan`a baskı yapmağa başlayacak. Böyle düşünenlere en uygun yanıtı Kremlin`e yakın siyaset uzmanıVitali Tretyakov vermiş.

Tretyakov Rus “Komsomolskaya pravda” gazetesine verdiği reportajta “Rusya Azerbaycanı yoksa Ermenistanı tercih etmeli” sorusuna şu cevapı vermiş: “Ermenistan tüm tarihi acılardan Rusyanın ortağı. Ermenistan Rusyanın Güney Kafkasyada tek durağı. Azerbaycan Rusya için finansman acıdan meraklı, orada petrol var. Ancak Rusya biri ile savaşa başlarsa Azerbaycan Rusyayı desteklemez. Moskova şimdi hem Ermenistanı, hem de Azerbaycanı destekliyor. Ancak bir gün Bakü Yukarı Karabağ uğrunda savaşa başlarsa, Moskovanın tavrı nasıl olacak? Ona göre de tercihimiz belirlenmelidir. Ayni zamanda iki masada oturmak zor. Rusya için hayırlı olan Ermenistanla sıkı ilişkilerdir. Rusyanın kendi petrolü var, ona göre de Azeri petrolüne ihtiyacımız yok. Petrol bula bileriz, askeri ortak bulmak ise çok zor”.

Gerçek yaklaşım bu…