Gebelikte Şeker

Uzmanlar hamilelikte şeker hastalığının tanısı koymak adına yapılan hamileliğin 24. ve 28. haftaları içerisinde glikoz yüklemesi ile test yaptırmanın oldukça faydalı olduğu konusunda hemfikirdir. Bunların dışında bu duruma ilave olarak hamileliğin hem anne hem de bebek için problemsiz yaşanması açısından da hamilelikte şeker yükleme testinin yaptırılması oldukça önemlidir.

 

Hamilelik döneminde, anne karnındaki fetusun farklı gereksinimlerinin karşılanması ve gelişim dönemini problemsiz geçirebilmesi için hamile anne adaylarında pek çok hormonal değişiklik ortaya çıkmaktadır. Bu farklı değişikliklerden anne olumsuz etkilenmese dahi bu dönemin kontrollü yaşanması hem anne adayı, hem de bebek oldukça önem teşkil eder.

 

Hamilelik döneminde bebeğin glikoz gereksinimi gidermek için anne vücudu insülin direnci meydana getirir. Sağlıklı bir hamilelik dönemi ardından ise bu durum kendi kendine ortadan kalkar. Bu durum tedavi gerektirmemektedir.

 

Hamilelikte Şeker Yükleme Testi Nedir? Nasıl Yapılır?

 

Hamilelikte şeker yükleme testi hamileliğin 24. ve 28. haftaları içerisinde anne adayına yapılan bir diyabet testidir. Bu testte 50 gr. şeker yüklemesi yapılır. Bu test aç karına ya da tok olarak yapılabilir. Bu testin neticeleri normal çıkabilir. Ancak ailesinde diyabet hastası olan gebe anne adayları, yani risk etkenlerini taşıyan anne adayları ikinci bir hamilelik şeker yükleme testine tabii tutulur.

 

Hamilelikte şeker yükleme testinde anne adayından kan alınır ve şekerli su içirilir. Bu aşamanın ardından 1 saat süresince herhangi bir şey tüketilip içilmesi yasaktır. Daha sonra yeniden kan alınması gerçekleştirilir ve bu alınan kandaki şeker seviyesi 140 ve üzeri çıkarsa anne adayının diyabeti olduğu ortaya çıkar. Şayet gebe olan anne adayına şeker hastalığı teşhisi konulursa ilk olarak diyet uygulanır ve bu durum düzeltilmeye çalışılır. Bu tedaviden yanıt alınamaz ise insülin uygulanmaya başlanabilir.

 

Gebelik Şekeri Riskleri

 

Hamilelik dönemince şeker hastalığı anne adayı ve bebek için çeşitli riskleri beraberinde taşır. şeker hastalığı olan hamile anne adaylarında hamilelik dönemi boyunca şeker oranı hamilelikte şeker yükleme testi ile devamlı takip edilmelidir. Hamilelik döneminde şeker seviyeleri ne denli düzgün olur ise, hastalığın beraberinde getirdiği riskler de o denli azalır.

 

Bir önceki hamileliğinde diyabeti olan, ailesinde şeker hastalığı olan, hamile kalmadan önce fazla kilolu olan, yaşı 35'i geçen anne adayları risk açısından daha ön planda olur. Bu risk grubundaki anne adaylarının bu hastalık riskini ihmal etmemesi, gebelikte şeker yükleme testi yaptırması ve uzman doktor tarafından muayene edilmesi şarttır. Gebelik sürecinde şeker hastalığının tanısı adına şeker yükleme testinin önemi oldukça büyüktür. Gebeliğin 24 ile 28. haftaları içerisinde gestasyonel diyabet hastalığının taraması adına 50 gram glukoz yükleme testi yani şekerli su testi yapılır. Şekerli su testi aşırı şişman olan anne adaylarında, iri bebek öyküsü olanlarda, ilk hamilelik veya birinci dereceden kan bağı olanlarda gestasyonel diyabet hastalığı gibi riskli durumlarda daha erken dönemlerde muayene ve test yapılmasına ihtiyaç duyulur. Testin olumsuz çıkabilir ancak karşın 24. haftalarda bu testin yeniden yapılması gerekir.

 

Şeker yükleme testi nasıl yapılır?

 

Şeker yükleme testi ismi verilen sağlık testinde 50 gr şekerli su, gebe olan anne adayına verilir. Suyu içmesinden sonra 1 saat süresince herhangi bir şey yiyip içmesi yasaktır. 1 saat bitiminde kandaki değerler incelenir. Değerlerin belli bir düzeyin üzerinde çıkması halinde gebe anne adayına hamilelik şekeri şüphesi konulur. Bu şüphe konulan gebe anne adayı için 2. şeker yükleme testi daha uygulanır. Bu defa 100 gr şekerli su verilir ve 1. 2. ve 3. saatlerde olmak üzere toplam olarak 4 defa kan alınması gerçekleşir. Alınan bu kanların testi neticesinde değerler 2 veya daha fazlasında olması gerekenden fazla çıkarsa gebelik şekeri teşhisi kesinleşir. 1 testin yüksek çıkması durumunda ise yalnızca hamilelik şekeri şüphesi olduğuna karar verilir.

 

Diyabetli gebelerin hamilelik dönemleri süresince açlık ve tokluk şekerlerini normal seviyede tutmalarına özen gösterilmelidir. Bunun içinse yapılması gerekenler:

 

Diyabetik hamilelerin kan şekeri seviyelerini, insülin tedavisi dozlarını doktorlarıyla daha sık konuşmaları; günde 4 defa yoğun insülin tedavisi uygulamaları gerekir. Şayet bu tedaviler aksatılmaz, düzgün bir şekilde sürdürlür, kan şekeri kontrollerini ihmal edilmez ise, herhangi bir metabolik komplikasyon yaşanma riski azalır ve bebeğe zarar gelmeden gebelik süreci sona erdirilir.

 

Fakat diyabete bağlı kalp ve böbrek gibi organ sorunları mevcut ise, daha sık genel kontrol yaptırmaya ihtiyaç duyulur. Doğum öncesi kan testlerini aksatmamak önemlidir. Özellikle organ yetersizliği de mevcut ise, sık idrar tahlili ile böbrekten protein kaybının olup olmadığı, tansiyon yükselmesi, kalp kapakları ya da kalp kasındaki sorunlarına bağlı olarak akciğerlerde su birikmesi, kalp yetersizliği olup olmadığını değerlendirmek gerekir.

 

100 gr oral glikoz testi (OGTT) normal değerleri:

 

Açlıkta >95mg/dl

 

1.saattte >180mg/dl

 

2.saatte >155mg/dl

 

3.saatte >140mg/dl

 

Bahsettiğimiz 4 değerden 2 ya da daha fazlası normalden farklı ise gestasyonel diyabet teşhisi konulur.

 

Bu neticelerden yalnızca bir değerin yüksek çıkması durumunda ise test bir ay sonra yeniden yapılır. Eğer 50 gr şeker yükleme testi neticesi 190 mg/dl’den fazla çıkar ise, 100 gr OGTT yapılmasına ihtiyaç kalmaz ve açlık glikoz seviyesine bakılır. Test neticesinde açlık kan glikozu 95mg/dl’nin üzerinde çıkarsa anne adayı gestasyonel diyabet olarak kabul edilir ve uygun tedavi yöntemi belirlenir.

 

Kimlerde gebelikte şeker hastalığı ortaya çıkar?

 

Şeker hastalığı hamilelik döneminde anne adaylarının ortalama olarak % 5 inde çıkabilir. Bu dönemde gelişen şeker hastalığının % 90 ı gestasyonel diyabet olur.

 

Gebelikte şeker hastalığı riskinin yüksek olduğu anne adayları:

-Önceden ölü doğum yapan,

-anomalisi olan bebek dünyaya getiren,

-kilosu 4 kilodan daha fazla olan bebek doğurmuş olan

-birden çok düşük yapmış olan anne adayları risk grubundadır.

-Önceki hamileliklerinde şeker hastalığı olan anne adayları

-Gebelik öncesinde aşırı kilolu olan anne adayları,

-yaşı 35’ten daha fazla olan anne adayları,

-ailede, kan bağı olanlarda şeker hastalığı olan anne adayları,

-gebeliğinde fazla kilo almış olan anne adayları,

-gebelik esnasında amniyos sıvısında artış olması,

-bebeğin anne karnında ölmesi durumunda,

-anne adayının idrarında glikoz tespit edilmesi halinde, ve bu risk durumlardında da anne adayları şeker hastalığı için risk durumundadır.

 

Gebelikte Şeker Hastalığının Riskleri

Şeker hastalığı hamilelik süresince ortaya çıkmış olsa, hamilelikten önce de başlamış olsa dahi anne adayı ve bebek için çeşitli riskleri de peşinden taşır. Şeker hastalığına sahip gebe kadınlarında, şeker seviyeleri hamilelik dönemi boyunca ne kadar düzgün devam ederse, şeker hastalığının açacağı riskler o kadar azalır. Hamilelik süresince ortaya çıkan şeker hastalığında (diyabet), ortaya çıakbilecek riskler, hamilelikten önce zaten mevcut olan şeker hastalığına göre daha azdır. Şeker hastası gebe kadınların gebelik dönemleri boyunca yüksek tansiyon (hipertansiyon), gebelik zehirlenmesi, düşük ve erken doğum gibi riskler şeker hastası olmayan bir anne adayına nazaran daha fazladır.

 

Gebelikten önce meydana gelen şeker hastalıklarında bebekte çeşitli anomalilerin gelişme riski fazlalaşır. Ancak gebelikte meydana gelen gestasyonel şeker hastalığı bebekte anomalilere sebep olmaz. Gebelik öncesi ya da gebelik süresince ortaya çıkan şeker hastalığı sebepli normalden iri olarak geçen yani makrozomik bebek gelişimi ve bunun sebep olduğu sezeryan doğum zorunluluğu nedeniyle risk oranları yükselir.

 

Anne adayında gebelikten önce hali hazırda mevcut olan şeker hastalığına sahip hastalarda gebelikten hemen önceki bir kaç ay ve gebelik boyunca şeker seviyeleri ne kadar normal devam eder ise, bebekte oluşabilecek anomali gelişme riskleri de azalır. Şeker seviyeleri devamlı yüksek olan ve kontrolleri ihmal edilen gebeliklerde bu risk daha fazladır.

 

Bu sebep dolayısı ile HbA1C ve glikoz takipleri çok önemlidir.

 

Diyabetik gebeliklerde bebekte gelişebilecek riskler:

 

Doğum sonrasında yaşanabilecek solunum sıkıntısı: respiratuar distres

 

Bebeğin iri olması: makrozomi

 

Bebeğin normalden küçük olması: SGA

 

Bebekte doğum sonrasında hipoglisemi yani şekerin düşmesi, polisitemi, hipokalsemi, hiperbiluribinemi: sarılık

 

Kalp anomalileri: VSD, TGA, kardiyomyopati

 

Beyin ve santral sinir sistemi anomalileri: Anensefali, spina bifida, kaudal displazi

 

Böbrek anomalileri

 

Sindirim sistemi anomalileri

 

Kulak anomalileri

 

Gebelikte şeker hastalığı nasıl belirti verir?

 

Susuzluk hissi,

 

Kilo kaybı,

 

Çok fazla yemek yemek ihtiyacı,

 

Normalinden çok daha sık idrara çıkmak,

 

Devamlı yorgunluk hali gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

 

Ancak genellikle hamilelikte şeker hastalığı belirti vermeyebilir. Anne adayına yapılacak olan tarama testi ya da tahliller ile teşhis edilir.