Geçmişin nanikleri

*"İnsan unutmayı bir türlü öğrenemez. Hep geçmişe bağlı kaldığı için şaşar durur kendine. İstediği kadar ileri yürüsün, zinciri ile birlikte yürür" Nietzsche

(Tekil olarak ele alındığında insan unutmakta çok da zorlanmaz aslında. Özellikle işine gelmeyen geçmişi çabuk ve kolay unutur. Eğer özdeyişteki 'insan' insanlığı temsilen kullanıldıysa, gene itirazım olacaktır: Çünkü, geçmişin kaydını tutma ve hatırlama bilgisi üzerinde uygarlaşan insanlık geçmişin zincirlerini ayağında pranga gibi taşımaz; geleceğe yükselirken belinde emniyet kemeri gibi taşır. Ayrıca, geçmişe bağlı kalmış insan kendine değil de kendini geçip gitmiş olan hayata şaşar durur.

***

Geçmişi hatırlamasam bu denli umutla geleceğe sarılamazdım. Galiba yaşlandıkça insanın asabileşmesi de bundan oluyor; çünkü ecel gecikmişse eninde sonunda bunuyor insan ve geçmişi hatırlayamadığı için zamanın son sözü yalnızlıkla baş başa kalıyor. Yalnızlık, geçmişin ve geleceğin yitirildiği yerdir.

Geçmiş gün kullanımdan çıkmış eşya gibi lüzumsuz görülebilir; ancak, geçmişi saklamakta akıl vardır; bir gün gelir başarıya danışmanlık yapar.

Geçmişi reddedebilir ve hatta kısmen unutabiliriz; fakat asla değiştiremeyiz. Bu yüzden kabullenip hatırlamakta büyük müjde vardır; çünkü, geçmişin bilgisi olmadan gelen hiçbir hayattan umulan hediye alınamaz.

Geçmişten dert yanmak, bugünü yarına şikâyet etmenin hazırlığıdır. Geçmiş değiştirilemez olduğundan dertlenmenin yararı yoktur; ancak geçmişin derdini dinleyip anlarsak bugünün ve yarının derdine derman olabiliriz.

Geçmişimize dürüst olmazsak, geleceğimiz bizi bulamaz. Bu yüzden pişmanlık asla inkârın önsözü yapılmamalı.

Geçmiş sırf bugünün anası olmasından dolayı saygıyla anılabilir; hatta sırf bugünümüzden hoşnut değiliz diye geçmişin kusurlarını görmezden gelip onu mutlu özlemlerle anabiliriz; ancak geçmiş çözemediği sorunlarını hep bugüne yüklemiştir. Geçmiş yarınki günün bugüne açacağı soruşturmanın gözaltı süresidir…

Geçmişten geleceğe miras kalan bir de öyle güzellikler vardır ki bunlar umursanıp özlendikçe insanın içinde kendiliğinden nadide çiçekler açar ve gülen çocuklar zıplar.

Zaman ilerlerken geçmişi sabırla siler. İlerideki zaman olan gelecek geçmişin cilası gibidir. Öyle ki en acımasız ve korkunç bir zamanaltı bile geleceğin bilgisiyle siline yontula aklı ışıldatan kulağa küpe bir mücevher gibi parlamaya başlayabilir

Geçmişi özlemeyin; fakat hatırlamayı da sakın unutmayın. Özlemeyin, çünkü gelecek size geçmişi getirmeyecek; hatırlayın, çünkü gelecek size geçmişin bilgisiyle gelecek...

Muharrem Soyek