Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

28 Şubat '08

 
Kategori
Kültür - Sanat
 

Geçmişten getirdiklerimiz

Erzurum, kültürün de hamamın önemi

Erzurum için güzellik salonları sayılır. Ruh ve beden temizliğinin cilt güzelleştirildiği salonlardır.

Hamamda terlenir, keselenir, sabunlanılır. Genç kızların hamamda beğenilme yerleridir. Analar oğullarına hamam da kız beğenirler.

Hamam takımı yıllardır aynı özenle hazırlanmaktadır. Kildan gümüş, bakır pirinçten yapılır. Üzeri desenli olup kabartmadır iç ızgarası deliklidir, Hamam eşyalarını alan kapaklı çantadır. İçinde gümüş işli som tarağı, lif, kese olur.

Genç kız için nalın ya kakma (bazı yerleri az işli ) yahut kaplama (her tarafı kapatırcasına işli kaplı ) peştamal (kirşani taftadır yani has ipek ) vücudu saran kırmızının tonları siyah hareli düz çizgileri vardır. Hamam yaygısı halıdır ki buna ''hamam halısı''denir.

Hamam da vazgeçemediklerimiz;

Erzurum’da su ile yaşam iç içedir, bu gelenek çok uzun yıllardır ayrılmaz parçamız misalidir. Evlenecek genç kız ve yeni akrabaları arasında kurulacak yeni bağ için bulunmaz fırsattır. Sadece genç kızın yakınları erkek tarafının da bayanların iştirakıyla eğlenceli bir hamamdır. Eğlenmek tanışmak kaynaşmak için yapılır

Erkek tarafının gönderdikleri de bir bakıma görücüye çıkışıdır. Evin yardımcısı veya yakınlarının hamama önden götürdükleri hamam sergisi , bavul içinde hamam takımları , oyalı tülbentler, hamam ve baş havluları, iç dış bohçalar, ayna, kına, rastık tası, rastık, başı yıkamak için, gülle yoğrulmuş kil, kildan (tarak , kese, lif, )hamam tası gümüş takunye peştemaldir. Yanında 2 kasa meyve 10 kğ çerez. Bu tür hamama “gelin hamamı denir.”

İlimizde hamam kültürü çok yerleşmiştir, doğan çocukların eş dost akrabalarıyla tanışması ve sağlığının kutlanması için yapılan hamam eğlencesidir ki buna “ kırk dökme “ hamamı denir.

Erzurum’lular hamamı, yıkanmayı çok sevdiklerinden sanırım, bayram hazırlığı sonunda vücud temizliğine değer veririler ki, bu hamama “ bayram hamamı “ denir, herkesin bu hamam sırasında sonradan anlatacağı hatıraları oluşur .

Kaybedilen insanın, ardından kırkıncı günde hayır vesilesiyle yapılan zengin yoksul ayırt edilmeksizin sabahtan akşama kadar çalışan suyu ve yanında hamama davet edenlerin ikramı bir kalıp sabundur .Yıkanılır yıkanan kişiler ayrılırken , hayrata vesile olana Fatiha okurlar. Bu hamama “ yas hamamı “ denir.

Yaz kış uzaktan gelen misafirlerini onları diğer eş dost akrabalarıyla tanıştırmak yemek içmek ( hazırlanan yemekleri yakılan semaveri, meyveleri)ve sohbet etmek için hem yıkanılır, hem de eğlenmek için gidilen bu hamamı ev sahibi tertipler masrafı üslenir, ki bu hamam türüne “ misafir hamamı “denir.

Erkeklerimiz hamam da peştamal mutlak kullanırlar, dokuma olup pamukludur kırmızı , siyah olup kırmızının tonlarıdır erkek peştemalına “ fula “ dendiğini babamdan duymuştum

Gelin olacak kişinin çeyizi toplanıp evine yollanınca, evde kalan çeyizin toplanmasına yardım edenler, genç gelin adayının akran ve arkadaşları çağırmaya münasip görülenler için; hamam yapılır. Diğer hamamlardan farklıdır, gelinin son bekar olarak yıkandığı eğlendiği yerdir.

Hatta bu hamamda oğluna kız beğenenler bu hamamı fırsattır... Gelin önce hamam için giyilen esvabıyla herkese hoş geldin der, hamamda bulunanlar yeni geline mutluluklar dilerler dış salona alınan genç nişanlıya hamam kıyafeti giydirilir (.Bu kıyafeti her hamama gelincede giyecektir ) Genç nişanlıya(gümüş ) takunyeleri giyer, (ipek ) kirşanisini sarılır altınlarının 2 hepsini takar “natır “ ayakta bekler, nişanlıyı alıp hamamın etrafında 3 kez gezdirir, büyüklerin ellerinden öper (takı takarlar) küçüklerin hayran bakışları arasından göbek taşına sandalyeye oturtulur.. Arkadaşları şarkılarlar söylerken saçları açılır , taranır natıra ( bahşiş bol verilir) gelin hanımı yıkar. Bu hamama “ kına hamamı “ denir ömür de kişiye has bir kere yapılır. Bu arada eğlenen çocuklar hamam taslarına su doldurup üstüne lif gerip sabunlar sabun kuleler yapmakla meşgul olup eğlenirler.;

Enderuni Fazıl “18.yy.da Hamam-izanen” isimli şiirinde hamam sefasını anlatmıştır. Çok ilginç beyitleri;

Ne acep takati var hamame Liften yapar kimi sahte sakal

Koparır anı o, bir tel tel

Ta seherden oturur akşame! Tas ile kimi soğuk su serper

Oturur kuselere hanımlar O, dahi çehresinde ot çarpar

Eyleye sairi kaşmerlikler Peştemalini belinden kapar

Turşular, fakiheler şerbetler O biriside anı öğle yapar

Kapışırlar ol anı nikbetle Bir düğündür sanasın o hal

Kimi kandil uçurur sabundan Ancak eksiktir ortada bir zurna

Gösterirler her biri bi dürlü fen

 
Toplam blog
: 151
: 1010
Kayıt tarihi
: 13.02.08
 
 

Kısaca öğretmen ve öğretenim. Yaşamayı yaşarken öğrenmeyi ilke edinmenin dustur olduğuna inananla..