- Kategori
- Gelenekler
Geleneğimizde Hıdırellez
Geleneğimizde hemen hemen Anadolu’nun her yerinde Hıdırellez günleri yaşamaktadır. Hatta bu gelenek İran, Irak ve tüm orta Asya ve Avrupa’nın bir çok ülkelerinde bu geleneğini yaşadığını çeşitli yazılı kaynaklardan ve medyadan okuyoruz.
Eski Türk kavimlerinde de bu geleneğin izleri görülür. Takvim yapraklarında genelde 6 Mayıs “Ruzi Hızır “ adı verilir.6 Mayıs’a rastlayan bu gün, Rumi Takvim’de 23 Nisan gününe rastlar. Halk arasında “ Hıdrellez” biçiminde söylenilir. Sözlük anlamı olarak “Ruzi Hızır” “Yeşillik Günü” demektir. Hızır kelimesi. Çayır, çimen, yeşillik,yeni yetişen fidan, anlamına gelir. Ruz farsça bir kelimedir. Bu miladi takvime göre 6 mayıs gününe dek gelir.
6 Mayıs günü yani Hıdırellez günü, tabiat yeşilliğe bürünür, tüm bitkiler, ağaçlar yeşillenir. Eskiden buna “ Hazaret Kesbetmesi” derlerdi. Tabiat artık süslüdür. Canlıdır,.Tazedir.Halk inançlarına göre Hızır peygamberle İlyas Peygamberin buluştukları gün olarak kabul edilir.Halk arasında bugün de kutsal bir bayram olarak ( Hıdırellez Bayramı) olarak törenlerle kutlanır.Hızır’ın gezdiği ve bastığı yerlerde yeşilliler,çimenler oluşur. Hızır her yıl Hz. İlyas ile buluşur. Ve buluştukları gün 6 Mayıs’tır. ( 1 ) Halk inanışına göre bu bir efsanedir. Bunlar bereketli günlerdir.
Hıdırellez inancı yeni gün anlamındadır. Üsküp Makedonya Türklerinde, Anadolu’da oılduğu gibi, Hıdırellez’de su başlarına, kavak ağaçlarının altına giderler,Tanrı’nin verdiği nimetler ve bereket için dua ederler. Şükür ve hamd edilir. Şükür kurbanları kesilir,Hıdırellez’de genç kızlar kırlara çıkarlar, du ala ederler, eğlenirler türkü ve maniler söylerler. Yapılan dualarda: Allah ağız tatlılığı ile yemek nasip estir, soframız bereketli olsun “ gibi dualarda bulunurlar.” Evlere bir gelen olur “ diye misafirin payı için tedbirli olunur. “Açık kapı sahibi olmak” temennisi edilir.Sofra herkese açılmalıdır diye dua edilir.( 2 )
Ağaç, orman, dere, yeşillikler arasında veya kırlarda bu 6 Mayıs günü bsir bayram havası içinde kutlanır. Genç kızlar kısmetleri için dua ve niyetler eder. Dere kenarlarında herkes arzusuna gere küçük taşlardan evcikler yaparlar. Bu daha çok evi olmayanlar için evcikler yaparlar, arabası olmayanlar araba resmini çizerler. Çocukları olmayanlar beşik yaparlar. Buna göre herkes kendine göre bazı niyetler tutup dua ederler…Yemekler yapılır, birlikte yerler ve eğlenirler..İp atlarlar,top oynarlar.Halkımız Hz. İlyas ve Hızır’a inanırlar.Bu inançlarında samimidirler…Halkımız arasında Hızır’ın darda kalanlara yardım etme inancı vardır.Şunu unutmamak gerekir ki Hızır ve Hz .İlyas’ın buluşması dünyanın her yerinde inancı vardır…
1- Hayrettin İvgin / Derin Mitoloji ( İnançlarda-Söylencelerde – Folklorda-Geleneklerde )
Kültür Ajans Yayınları – Ankara 2013.s.179
2- Dr. Yaşar Kalafat / Türk Halk İnanışlarında Beslenme, Barikan Yayınevi. Ankara
2012.s.294