Geleneksel Alman köy yapılanması ve Alman köylü evleri

Doğu Elbe’de daha çok “ Runddorf ” adı verilen dairesel köy tipleri yaygındır. Köy evleri, içinde hayvanların barındırıldığı bir orta boşluk çevresinde at nalı görüntüsü oluşturacak şekilde inşa edilmiştir. Bu yerleşim mantığı daha çok savunmaya yönelik olup Germen ve Slav kökenli bir mimari özellik taşımaktadır.

Strassendorf “ yolköy ” geleneği ise daha doğu illerde yaygın olup, yol kenarlarına yapılan evlerin bir araya gelmesiyle oluşan köylere verilen addır. Yol kenarındaki köylü evinin hemen arkasında, çevresi çitle kuşatılmış tarım arazisi bulunmakradır.

Reihendorf tipi köyler ise “ zincir köyler ” olarak bilinir. Bunlar akarsu kıyısı ve vadi tabanlarına kurulan köylerdir.

Waldhufendorf, “ Orman köy ” olarak bilinen köyler ise adından da anlaşılacağı üzere ormandan kazanılan ya da suları kurutulan bataklıklardan elde edilen araziler üzerine yapılanan köylerdir.

Orta çağ yerleşme planına göre şekillenen bu köylerde, köy evleri bölgesel farklılıklara rağmen başlıca şu özelliklere sahiptir;

Alp Evi; Oturulan bölüm, ahır ve samanlığın bir arada bulunduğu, tek parçalı yapı şeklidir. Temel, kötü hava şartları göz önünde bulundurularak taştan yapılır. Üstte kalan kısım ağaçtan yapılır. Tahta kiremitlerle örtülen çatı, üzerinde kar birikmemesi için oldukça eğimlidir. Saçak, altında tahta parmaklıklı bir balkon bulunur ve bu balkon evi çepeçevre dolaşır. Yan cephe yarı yarıya yamaca gömülü bulunmaktadır.

Franken Evi; Hof, denilen bir avlu çevresine sıralanmış, oturma bölümü, samanlık ve ahırdan oluşur. Açık kalan kısım alçak bir duvarla çevrilidir. Araba geçebilmesi için bir kapı bırakılır. Fachwerk denilen, ara boşlukları, kil, taş ve tuğlayla örülen ahşap bir iskeletten yararlanılır. Çatı ise eskiden samanla, günümüzde şistli kayadan yapılmış kiremitlerle kaplıdır. Fachwerk’ler bugün sadece süs amacıyla kullanılmaktadır.

Sakson Evi; kuzey bölgelerde yaygın bir ev tipidir. Alp evlerinde olduğu gibi ahır, oturma bölümü ve samanlık tek bir yapıda toplanmıştır. Sakson Evi’nde ayrıca zemin katı da bulunmaktadır. Çatının iki tarafı olabildiğince eğimli olup bu eğim iki sıra direğe dayanmaktadır. Evin ön cephesinde büyük bir kapı bulunmaktadır. Buradan samanlığa rahatlıkla ulaşılabilmektedir. Ahır ise diğer tarafta bulunur. Ev, deniz tarafından gelen kuvvetli rüzgârlara karşı önüne ağaçlandırma yapılarak korunur. Konu hazırlanırken Gelişim Büyük Coğrafya Ansiklopedisi, 2. ciltten yararlanılmıştır.